Перспектыўны эфект ад усіх пагадненняў можна ацаніць вобразнай фразай, якая мае ўжо прамое дачыненне да нашай наступнай тэмы: "Гэта проста космас"!
Абсалютна дакладна, што слова "космас" на адыходзячым тыдні ў СМІ гучала куды часцей за астатнія. Беларуская сталіца на гэтым тыдні стала сапраўдным сусветным касмічным цэнтрам. Мінск прымаў 31-ы Міжнародны кангрэс Асацыяцыі ўдзельнікаў касмічных палётаў. У форуме прынялі ўдзел каля 200 дэлегатаў з 17 краін, больш як 80 з іх - касманаўты, астранаўты і тайканаўты - тыя, хто бачылі Зямлю з вышыні сотняў кіламетраў на свае вочы.
Выбар Мінска як вялікай дыялогавай пляцоўкі пацвярджае той факт, што міжнародная супольнасць прызнае поспехі Беларусі ў касмічнай сферы. Нам ёсць чым і кім ганарыцца. Як адзначыў Аляксандр Лукашэнка на адкрыцці форуму, у гісторыю касмічнай эры ўпісаныя імёны беларускіх навукоўцаў і касманаўтаў. Хто не ведае, скажам, Уладзіміра Кавалёнка, Пятра Клімука або Алега Навіцкага?
Ды і шматлікія ноу-хау нашых навукоўцаў паспяхова працуюць на борце Міжнароднай касмічнай станцыі. Аб пазаземных перспектывах, засваенні новых планет, аб гравітацыі турыстычнай і аб марах тых, каму трэба будзе ствараць касмічную будучыню, рэпартаж Веранікі Буты.
Машы ўсяго пяць. Але яна дасць фору практычна любому старшакласніку. Захапляецца астраноміяй дзяўчынка ўсяго 4 месяцы. Марыць стаць навукоўцам.
Вывучаць касмічныя прасторы 6-гадовы Леў пачаў таксама значна раней, чым школьныя прадметы. Аб планетах і зорках юны астраном распавядае захоплена і без падказак. Яго мара - канструяваць касмічныя ракеты.
Астраномія, па выразе французскага навукоўца Араго, не мае патрэбы ва ўпрыгажэннях. Гэта шчаслівая навука. Яна складаецца з дзіўных адкрыццяў і самых адважных тэорый. Не проста сузіраць, але і тлумачыць (здавалася б, не вытлумачальныя) з'явы.
Галіна вучыць дзяцей ужо 8 гадоў. Упэўненая: любові да астраноміі ўсе ўзросты пакорлівыя. Арсеній у космас пакуль не паляцеў, але думае аб гэтым з юных гадоў. Для пачатку паступіў на мехмат БДУ. Астранамічная школа ўжо даўно ззаду, хоць асвяжыць памяць часам вяртаецца. Баіцца страціць той агеньчык у глыбіні сябе і веру ў ажыццяўленне дзіцячай мары. Хоць веды аб зорках прыносяць і сёння свой плён.
Дзіцячыя мары з часам вырастаюць у вялікія дасягненні. Гэта сяло Белае (Крупскі раён) - месца сілы Уладзіміра Кавалёнка. Тут ён нарадзіўся, пайшоў у школу, менавіта тут будучы касманаўт назіраў за палётам першага спадарожніка Зямлі, тут зарадзілася яго любоў да зоркаплавання.
Тады мала хто верыў у такую наіўную дзіцячую мару. А сёння Уладзімір Кавалёнак - двойчы Герой Савецкага Саюза, і на яго рахунку 5 касмічных экспедыцый.
Большасць прыехаўшых на гэтым тыдні ў Мінск касманаўтаў і астранаўтаў (гэта больш як 80 чалавек) на эксперыменты пазаземнага маштабу падштурхнула менавіта дзіцячая мара.
Аб гэтым (і аб галоўных адкрыццях дзякуючы арбітальным палётам) яны па ўсёй краіне распавялі на сваіх "касмічных уроках".
А відэасувязь пазаземную арганізавалі для ўдзельнікаў першага дня касмічнага форуму. На арбіце знаходзяцца экіпажы адразу дзвюх экспедыцый. У тым ліку і Алег Арцем'еў - касманаўт з беларускімі каранямі, які прывітаў удзельнікаў кангрэса з борта МКС.
У гэтым пазней упэўняцца і неаднаразова ў гутарцы з журналістамі пацвердзяць словы свайго калегі ўдзельнікі форуму. Беларусь - не проста гасцінная, але яна на роўных вядзе сёння дыялог. А на світанку беларускай касмічнай праграмы шматлікія адгаворвалі: навошта космас? Гэта вельмі дорага. Аб тым, што наша краіна зрабіла правільны выбар, на афіцыйным адкрыцці міжнароднага кангрэса яшчэ раз падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы.
Сёння шматлікія ноу-хау нашых навукоўцаў паспяхова працуюць на борце Міжнароднай касмічнай станцыі. А выбар Мінска як вялікай дыялогавай пляцоўкі пацвярджае: Беларусь як краіна касмічная прызнаная міжнароднай супольнасцю.
Пасля завяршэння афіцыйнай часткі Аляксандр Лукашэнка доўга не пакідаў выставачны цэнтр, які спецыяльна да кангрэса аформілі "па-касмічнаму". Прэзідэнта проста не адпусцілі з залы. Астранаўты, касманаўты, навукоўцы і журналісты шчыльным кальцом абступілі беларускага лідара, каб асабіста падзякаваць за падтрымку, распавесці аб сваіх праектах. Гэтая пляцоўка стала і магчымасцю зрабіць здымак на памяць.
У Беларусі два спадарожнікі. На мове касманаўтыкі - гэта "касмічная групоўка" з фундаментальнай і прыкладной навукай, тэхнічнай школай і планамі далейшага мірнага засваення космасу. Беларускі космас цягне ўверх дзясяткі сумежных сфер. Напрыклад, новыя матэрыялы, нанаструктуры. Напрыклад, касмічныя люстэркі адмысловай гладкасці - у свеце ўсяго два лідара-вытворцы. Іх робяць у ЗША і ў нас у Беларусі. Ёсць і сумесныя праграмы з Расіяй.
У цэлым, праграма форуму выдалася насычанай. Засваенне Месяца, тэхналогіі будучыні для Зямлі і космасу - зямныя задачы касмічнага маштабу. Спецыялісты НАСА праанансавалі: зваротны адлік да палёту першага чалавека на Марс ужо пачаўся. У найбліжэйшыя 10 гадоў адбудзецца чарговае гучнае заваяванне космасу. А турыстычныя палёты стануць больш частай з'явай.
Рычард Гэрыёт - адзін з першых касмічных турыстаў, праўда, просіць сябе зваць прыватным касманаўтам. На МКС быў 11 дзён. Прадпрымальнік стварыў у ЗША кампанію, якая займаецца арганізацыяй непрафесійных палётаў на арбіту. Ужо было 8 паспяховых стартаў.
Касмічныя падарожжы - так, усё яшчэ нятаннае, але ўжо рэальнае. Палёт на МКС - самы выдатковы тур. Сёння кошт такой пуцёўкі - у сярэднім каля 30 млн. долараў і год падрыхтоўкі. Варыянт у разы таннейшы - палёт субарбітальны - гэта значыць, на мяжу з зямной атмасферай. Вас паднімаюць на вышыню 100 км, а гравітацыя цягне вас уніз. Варыянт пакуль існуе ў тэорыі. Палёт у стратасферы на знішчальніку МіГ-29 - 15 тысяч долараў. Выпрабаваць рэжым бязважкасці, не пабываўшы ў космасе, можна на борце Іл-76 за 3,5 тысячы долараў.
Ад стварэння касмічнай будучыні да трывалых кантактаў і праектаў на Зямлі. Прычым у самым прамым сэнсе.
Алея стане месцам, якое ў любы момант кожнаму з нас нагадае: мары (нават самыя неверагодныя) здзяйсняюцца. Варта толькі сапраўды захацець.
