Не толькі даніна заслугам, але і вялікі крэдыт даверу. Сёння ў Палацы Незалежнасці сабралася навуковая эліта краіны. Прэзідэнт уручыў дыпломы акадэміка і члена-карэспандэнта Акадэміі навук, доктара навук і атэстаты прафесара. Як падкрэсліў Кіраўнік дзяржавы, наша краіна ганарыцца сваімі навукоўцамі. І гэта цырымонія стала прызнаннем заслуг сапраўдных прафесіяналаў. Сёння адной з ключавых умоў паспяховага развіцця з'яўляюцца інавацыі ў прамысловасці і АПК, стварэнне новых матэрыялаў і тэхналогій у машынабудаванні і электроніцы, хіміі і біялогіі, медыцыне. Гэтыя сферы вызначаюць узровень жыцця людзей. Прэзідэнт не ўтойваў, што навукоўцаў гатовыя падтрымліваць, але заўсёды чакаюць большага. Нягледзячы на ўрачыстасць моманту, Аляксандр Лукашэнка заклікаў удзельнікаў да адкрытых зносін - выкарыстаць гэту сустрэчу для дыялогу. Аб цырымоніі і цёплай размове за шклянкай чаю - Ілона Красуцкая.
У 25 гадоў ён стаў кандыдатам хімічных навук, а яшчэ праз два ўзначаліў профільную лабараторыю Акадэміі навук. Кар'ерны рост для такой сур'ёзнай сферы імклівы. Але з часам нагрузка толькі павялічылася: ужо некалькі гадоў як кіраўнік Савета маладых навукоўцаў. А з гэтага часу Андрэй Іванец і самы малады доктар навук краіны - яму ўсяго 33.
Андрэй Іванец, доктар хімічных навук, намеснік дырэктара па навуковай працы Інстытута агульнай і неарганічнай хіміі НАН Беларусі:
"Сучасныя тэндэнцыі гавораць аб тым, што зараз назіраецца вельмі рэзкае скарачэнне інавацыйнага цыкла - ад ідэі да практыкі. Гэта два-тры гады зараз. Гэта гаворыць аб тым, што ў навуцы трэба бегчы, але ведаць куды бегчы, у якім кірунку. Тады будзе ўсё атрымлівацца".
А вось генетыцы Аляксандр Кільчэўскі прысвяціў куды больш гадоў, чым узрост самага маладога доктара навук Беларусі. Пра такіх наогул можна сказаць - навуковы старажыл. Плёнам яго працы мы карыстаемся штодня. А некаторыя з іх нават ядзім. Сумесна з нашымі селекцыянерамі вывеў дзясяткі новых сартоў агародніны і іншых культур. А яшчэ дзякуючы яму беларусы могуць даведацца аб схільнасці да захворванняў або аб сваіх спартыўных магчымасцях, здаўшы тэст у Інстытуце генетыкі і цыталогіі. У скарбонцы навукоўца і праца па стварэнні Рэспубліканскага банка ДНК. З новых навуковых вектараў - генетыка харчавання.
Увесь мінулы год у Беларусі гаварылі пра навуку. Так называлі 2017. Было шмат прыемных момантаў: узнагароджанні, званні, новыя распрацоўкі, рэйтынгі, канферэнцыі. Неаднаразова і вялікая размова на вышэйшым узроўні.
Другі з'езд навукоўцаў аб'яднаў 2000 удзельнікаў. Гаварылі пра тое, як пазбегнуць уцечкі кадраў у навуковай сферы, адукацыі заўтрашняга дня. Прынята праграма развіцця навукі да 40 года.
Прафесар Уладзімір Кульчыцкі быў сярод дэлегатаў. Дагэтуль гаворыць аб ключавых тэзісах сустрэчы. Менавіта нейрафізіялогію, упэўнены акадэмік, чакаюць найважнейшыя змяненні, дзе навукоўцы атрымаюць поспех у стварэнні штучнага інтэлекту. Паралельна займаюцца і адушаўлёнымі даследаваннямі. Стрэсы, нагрузкі і хваробы нярэдка дэструктыўна ўплываюць на мозг. Менавіта тут і патрэбныя вынікі і напрацоўкі такой сферы, як нейрафізіялогія. Усё, над чым працуюць навукоўцы і медыкі, дыктуе сама жыццё ў імя яго ж захавання.
Уладзімір Кульчыцкі, намеснік дырэктара Інстытута фізіялогіі НАН Беларусі, акадэмік Нацыянальнай акадэміі навук Беларусі: "Тэхналогіі, якія дазваляюць выкарыстоўваць стваловыя клеткі. Яны натуральным чынам пранікаюць праз чэрапна-мазгавыя нервы і пранікаюць у поласць мозгу пацыента, у якога інсульты або кровазліцці ў мозг. І ў выніку гэтыя стваловыя клеткі аднаўляюць нейронавыя сеткі, якія былі разбураныя. І ў людзей вяртаецца працаздольнасць".
2017 стаў па-сапраўднаму знакавым для навуковай галіны. Размова не толькі пра глабальныя адкрыцці, але і пра ператварэнне ўсёй сістэмы. Чарговая гутарка ў Прэзідэнта адбылася і за некалькі дзён да Новага года. Дадатак да зарплаты навукоўцаў і новы тэхнаполіс "БелБіяград". 2018 не адмяняе пільную ўвагу да сферы. Наадварот. Тым больш за апошні час было падпісана шмат знакавых дакументаў. Кіраўнік дзяржавы завізаваў спадарожны пакет па лібералізацыі, рэвалюцыйны лічбавы дэкрэт. Такі час: і ў эканоміцы, і ў ІТ побач навукоўцы. За пяць гадоў выпуск навукова-тэхнічнай і інавацыйнай прадукцыі ў краіне вырас больш як у два разы. Не без дапамогі навукоўцаў Беларусь будуе першую атамную станцыю.
У гутаркі павінен быць і будзе працяг. І сёння чарговы раз у Палацы Незалежнасці лепшыя прадстаўнікі беларускай навукі. Падстава для сустрэчы важкая: узнагарода за інтэлектуальную працу - прысваенне навуковых званняў. Яшчэ да пачатку цырымоніі госці актыўна дзяліліся апошнімі навінамі. Гучала ўсё: дасягненні, праблемы, што атрымалася зрабіць і што яшчэ трэба.
Гэта прызнанне заслуг сапраўдных прафесіяналаў сваёй справы. Яны доўгі час працавалі над унікальнымі даследаваннямі, якія прасоўваюць беларускую навуку. Сёння адной з ключавых умоў паспяховага развіцця з'яўляюцца інавацыі ў прамысловасці і АПК, стварэнне новых матэрыялаў і тэхналогій у машынабудаванні і электроніцы, хіміі і біялогіі, медыцыне. Гэтыя сферы вызначаюць узровень жыцця людзей.
Чвэрць супрацоўнікаў Акадэміі навук (больш за 2 000) - маладыя навукоўцы. Штогод каля 100 кандыдатаў абараняюць свае дысертацыі. І тыя, у каго ў працоўнай прыстойны стаж, гавораць "калега" тым, каму крыху за 30. Каб падрыхтаваць пераемніка (няйначай як фаната навукі), ім досыць пары гадоў.
Абарона дысертацыі часам праца не аднаго года. Ды і атрымаць навуковае званне становіцца складаней. А ўсё дзякуючы таму што ў свой час у Беларусі настаялі на захаванні дзяржсістэмы прысваення навукоўцам ступеняў і званняў. Сёння на навуковай ніве няма выпадковых людзей.
Прыемную місію Кіраўнік дзяржавы не абмяжоўвае толькі строгім цырыманіялам. Запрашае за агульны стол да шчырай і давернай гутаркі. Ды і сама атмасфера спрыяе. Сярод пачастункаў - прыгатаваныя па-хатняму піражкі, цукеркі, варэнне. За кубкам гарбаты гучаць як ініцыятывы, так і абгрунтаваная крытыка. У зале сёння прысутнічала нямала медыкаў. На сустрэчы з Прэзідэнтам шчыра гаварылі аб інтэграцыі навукі і практыкі. Аб стварэнні навуковых школ у медыцыне. Але больш, вядома, аб тым, як зарабіць уласным інтэлектам.
Навука сёння ўваходзіць і ў халадзільнік беларуса. Пытанне харчовай бяспекі ў тым ліку вырашана з апірышчам на новыя айчынныя тэхналогіі. Вось і віцэ-прэм'ер Уладзімір Сямашка, які курыруе прамысловасць, распавядае, што на стале цэлы стос прапаноў. Менавіта навуковая супольнасць дапамагае ўкараняць распрацоўкі ў вытворчасць шматлікім гучным беларускім брэндам.
На наступным тыдні Алімпіяда ў Паўднёвай Карэі, ну, як не закрануць праблемы спартыўнай навукі? За апошнія гады ў краіне пабудавалі нямала арэн. Фітнес, канькі, веласпорт. Шматлікія бегавыя клубы і ў Мінску, і ў рэгіёнах запрашаюць на трэніроўкі абсалютна бясплатна. Усё гэта доўгатэрміновыя інвестыцыі ў здароўе беларусаў.
Сённяшняя ажыўленая дыскусія лепш за ўсё абвяргае міф, што нібы прадстаўнікі інтэлігенцыі - людзі сціплыя. Беларускія навукоўцы пра свае дасягненні гавораць у голас. І справа не толькі ў самарэкламе, хутчэй, у камерцыйнай цікавасці. Бо гэта рэальныя прапановы для замежных партнёраў. У тым ліку аснова стратэгіі "Навука і тэхналогіі 2040" - рух да інтэлектуальнай эканомікі.
Некалькі гадзін адкрытага дыялогу. І, відавочна, гэтая сустрэча не апошняя сёлета. Прэзідэнт заўсёды гатовы прыехаць з візітам у адказ. Праз нейкі час Кіраўнік дзяржавы разлічвае ўбачыць у гэтай зале і новых асоб. У Беларусі ёсць вакансіі на суісканне навуковых званняў.
На мерапрыемстве прысутнічалі больш за 40 дзеячаў навуковай сферы, якія прадстаўляюць розныя галіны ведаў. Сярод іх нямала імёнаў, вядомых не толькі ў Беларусі, але і за мяжой. Сёння ў Палацы Незалежнасці яны пачулі галоўны тэзіс: праблемы навуковага фонду сапраўды не застануцца без увагі і падтрымкі на вышэйшым узроўні.
Наперадзе ажыццяўленне вялікіх задач. Будучая мадэль краіны "Беларусь інтэлектуальная" вызначаная, як і яе ключавыя кампаненты: лічбавая эканоміка і стварэнне IT-краіны. Зменлівы свет патрабуе рашучых дзеянняў. Але гэта не барацьба ў адзіночку. Канструктыўныя ініцыятывы і прарыўныя ідэі навукоўцаў дзяржава заўсёды падтрымае.
