Перспектывы бяспошліннага гандлю. Развіццё аб'ёмнага сектара эканомікі абмеркавалі ў Палацы Незалежнасці

Бяспошлінны гандаль - плюсы і мінусы. Варыянты развіцця гэтага аб'ёмнага эканамічнага сектара абмеркавалі сёння на нарадзе ў Палацы Незалежнасці. У Беларусі за апошнія 5 гадоў утрая вырасла колькасць спецыялізаваных магазінаў, вызваленых ад мытных пошлін.  Зараз іх 69. Па меркаванні экспертаў,  гэта ўжо даўно не проста інструмент  гандлю, а неад'емная частка зоны камфортных умоў для тых, хто перасякае мяжу. Але, рухаючыся насустрач гэтаму прыбытковаму сегменту,  трэба ацэньваць і рызыкі. Адно з ключавых патрабаванняў Прэзідэнта: развіццё гэтага рынку варта праводзіць пад строгім наглядам кантралюючых органаў. Галоўныя пытанні: Як далейшае развіццё такой сеткі адаб'ецца на ўнутраным рынку краіны? І ці можа гэты інструмент, не парушаючы правілаў  канкурэнцыі ў дачыненні да вытворцаў аналагічнай прадукцыі ў Беларусі, быць больш эфектыўным? 

Аб гэтым - рэпартаж Андрэя Лапцёнка.
Неэфектыўна - гэта не пра іх! Плошча найбуйнейшых duty free на мяжы ЗША і Мексікі 100 тысяч  квадратаў! Навошта столькі? Калі гэта не выгадна? Невыпадкова названыя ў прастамоўі і амаль душэўна дзьюцікі  - усюды, дзе ёсць межы. 

Памер не мае значэння. Тая ж Андора, прыклад таго,  як карлікавая дзяржава - адна суцэльная бяспошлінная  зона гандлю, што вельмі прыцягвае турыстаў. Дзясятак мільёнаў за год. З насельніцтвам менш чым 80 тысяч. 

Унікальнасць простай на першы погляд бізнес-мадэлі, тэрыторыю адной краіны ты ўжо пакінуў, а да другой яшчэ не дабраўся. Падатак на імпарт, часта - ПДВ, радзей, але часам і акцызы. Проста няма каму плаціць. І гэта зусім не азначае, што краіна, якая цябе выпускае, у чыёй юрысдыкцыі і дзейнічаюць магазіны бяспошліннага  гандлю, не разлічвае на эканамічную аддачу. Беларусь, валодаючы вялікім транзітным патэнцыялам,  упісваецца ў такую бізнес-мадэль ідэальна. І, дарэчы, у адрозненне ад той жа Андоры, дзе няма сваіх вытворчасцяў, а на прылаўках толькі імпарт, шматлікае вырабляем самі. Любы падарожнік, які вязе тавар з ашых д'юці-фры з сабою за мяжу, акрамя таго, што прамая крыніца валютных паступленняў у краіну, яшчэ і правадыр нашага экспарту. 
Прэзідэнт прапаноўвае ацаніць наступствы і магчымыя рызыкі.
Нагадаем, нашы суседзі з захаду, Літва, Латвія і Польшча з 2017 года закрылі  duty free на аўтамабільных пагранпераходах. З'яўленне забароненай дырэктывы Еўрасаюза, паводле  неафіцыйнай інфармацыі, звязалі  з незаконным абаротам  у іх алкаголю і цыгарэт. У краінах Еўрапейскага саюза зараз такія магазіны могуць працаваць толькі ў міжнародных аэрапортах і марскіх партах. Быў вопыт закрыцця такіх магазінаў і ў нас. З 2013 іх адраджэнне дадалі  вызначаным кантролем. Купляць сталі з пашпартам, талонам, пад відэакамерамі, і з абавязковай умовай - прысутнасць у асартыменце беларускіх тавараў. Пытанне першаму віцэ-прэм'еру Аляксандру Турчыну, як урад бачыць  развіццё гэтага віду гандлю? 
Прэферэнцыі і льготы   атрымалі ўсе 69 магазінаў. ПДВ адмянілі для таго, каб павысіць зацікаўленасць, у тым ліку і беларускіх вытворцаў у нарошчванні паставак тавараў уласнай вытворчасці ў магазіны duty free.
У жніўні запрацаваў указ "Аб бяспошлінным гандлі на бартах паветраных суднаў".
Магчымасць гандляваць прадукцыяй, якая вывозіцца з мытнай тэрыторыі ЕАЭС, далі  нацыянальнаму перавозчыку. 
Дарэчы,  самы бюджэтны дзьюцік  звычайна на борце самалёта. З кошту тавараў адымаюцца не толькі падаткі, але і выдаткі на арэнду гандлёвай плошчы, зарплату персаналу і іншае. І ўсё роўна выгадна!
Што ўжо казаць пра ўнікальныя ўмовы сухапутнага прымежжа, дзе немагчыма не выкарыстаць манаполію duty free. 

А калі прыбытковы механізм працуе спраўна, чаму не ўзмацніць колькасна?
Сярод новых прапаноў урада - падтрымаць фармат магазінаў duty free менавіта на ўездзе ў краіну. 
У аўтадарожных пунктах пропуску. Пры адкрыцці першага эксперыментальнага магазіна стаўку рабілі на пасажырапаток. 

Выбіраючы паміж самым загружаным брэсцкім кірункам і не меней папулярным гродзенскім, перавагу аддалі апошняму. У пункце пропуску "Бераставіца" праходнасць каласальная. Аўтобусы з турыстамі - авангард вялізнай арміі кліентаў. 

Зараз у duty free, паводле самай сціплай статыстыкі, зазірае кожны чацвёрты пасажыр міжнародных рэйсаў у аэрапорце і, магчыма, кожны трэці турыст, які выязджае з Беларусі аўтатранспартам. 90 % прыбытку гэтыя магазіны робяць на алкаголі, цыгарэтах і парфумерыі - самыя папулярныя пазіцыі і тыя прадукты, пры рэалізацыі якіх прэмія прадаўца максімальная. 
Развіццё магазінаў бяспошліннага гандлю не адаб'ецца на айчынных вытворцах.
Адказаў журналістам першы віцэ-прэм'ер і наконт боязі аб магчымай канкурэнцыі з вытворцамі аналагічнай прадукцыі ў Беларусі.

Эканамічныя паказчыкі, адсутнасць рызык у частцы канкурэнцыі, заўваг з боку кантрольных органаў і, самае галоўнае, папулярнасць сярод беларусаў і замежнікаў, запраўленая дадатковымі падаткамі ў бюджэт, усе разам дазваляюць разлічваць на пашырэнне сеткі. У цэлым Аляксандр Лукашэнка прапановы падтрымаў. Такім чынам, агульная колькасць магазінаў duty free, якія працуюць на ўезд у аўтамабільных пунктах пропуску, дасягне пяці. Правілы правозу не зменяцца. Магазіны знаходзяцца да заканчэння зоны мытнага кантролю, і супрацоўнікі мытні будуць праводзіць стандартныя працэдуры надгляду. Застаецца інтрыга, у якіх прымежных пунктах з'явяцца магазіны? Зрэшты, лагічна выказаць здагадку, што акрамя як на польскім кірунку, магазіны могуць з'явіцца на мяжы з Літвой, Латвіяй і Украінай. Загад па пашырэнні сеткі будзе прыняты неўзабаве.