Пачнём выпуск з галоўнай палітычнай падзеі для ўсяго Еўразійскага кантынента. У кітайскім горадзе Цындаа ўрачыста адкрыўся саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. У працы форуму прымае ўдзел і Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка.
"Адзін пояс - адзін шлях" - ініцыятыва, якая ўжо ахапіла і большую частку насельніцтва планеты. Эфект, безумоўна, адчуваюць і ў Беларусі. Індустрыяльны парк "Вялікі камень" кіраўніцтва КНР заве мадэльным. Гэта значыць, годным пераймання на ўсёй прасторы Еўразіі - ад Лісабона да Шанхая. Гаспадары саміта сёння напоўніцу прадэманстравалі і знакаміты шанхайскі дух супрацоўніцтва. Перад асноўным днём вялікіх перамоў лідары "васьмёркі" не толькі прынялі ўдзел у кароткіх пратакольных цырымоніях, але і сталі сведкамі маляўнічага і маштабнага светлавога шоу. І ў гэтым не самым звычайным, але вельмі маляўнічым прыёме гасцей, вядома, свой падтэкст: саміт павінен стаць яркай кульмінацыяй старшынства КНР у арганізацыі.
Традыцыйна ўсе дзяржавы-ўдзельніцы імкнуцца максімальна плённа выкарыстаць форумы такога маштабу. Напярэдадні беларуская дэлегацыя падпісала пакет пагадненняў з кітайскімі партнёрамі на агульную суму каля сямісот мільёнаў долараў. Сёння надышоў час сустрэч на вышэйшым узроўні. Аляксандр Лукашэнка сустрэўся са сваімі калегамі з Манголіі і Ірана. На заўтра запланаваныя перамовы Прэзідэнта са гаспадаром цяперашняга саміта - сябрам Сі Цзіньпінам.
Дык што злучае такія далёкія геаграфічна, але блізкія па шанхайскім духу краіны? Вынікі першага дня вялікай палітыкі. У Цындаа працуе наш карэспандэнт Андрэй Крывашэеў. У яго даведаемся ўсе падрабязнасці.
Саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва на вышэйшым узроўні - гэта не толькі ўрачыстыя і сімвалічныя афіцыйныя цырымоніі і сустрэчы лідараў за агульным сталом перамоў. Так, кожнае слова палітыкаў з гэтых фарматаў імгненна разыходзіцца па інфармацыйных стужках і з моманту вымаўлення пачынае змяняць палітычную і эканамічную карціну свету. Гэта глабальны контур. Але нават самі гаспадары Цындаа прызнаюцца: багацце саміта - гэта і двухбаковыя сустрэчы першых асоб дзяржаў, як прынята гаварыць, на палях форуму. Менавіта такія сустрэчы крок за крокам напаўняюць і двухбаковыя адносіны, і агульную скарбонку арганізацыі рэальнымі праектамі. Для падобных перамоў у Цындаа выкарыстоўваюць нават спецыяльны трапны выраз: "сустрэчы ў шанхайскім духу супрацоўніцтва". Значыць: адкрытыя, якія вядуць да агульнага выйгрышу і развіцця.
Менавіта такая сустрэча адкрывае шчыльны графік беларускага лідара ў Цындаа напярэдадні афіцыйнага адкрыцця саміта. Госць - прэзідэнт Манголіі. Чалавек яркіх талентаў, і не толькі ў палітыцы. Па адукацыі - мастак, па вытрымцы - спартсмен, чэмпіён свету па самба. У перамовах адчуваецца і хватка паспяховага ў мінулым прадпрымальніка.
З першых слоў лідараў зразумела: збліжае краіны і прэзідэнтаў і харызма, і эканоміка, і геаграфія.
Халтмаагійн Батулга, Прэзідэнт Манголіі: "Я рады нашай сустрэчы тут, у Цындаа. Гэты горад знаходзіцца далёка ад Беларусі і не так далёка ад Манголіі. Тым не менш у нашых краін шмат агульнага. І Беларусь, і Манголія не маюць выхаду да мора, у той жа час мяжуюць з такімі буйнымі сусветнымі рынкамі, як ЕС, Расія і Кітай.
Мангольскі маршрут беларускага экспарту сапраўды можа стаць узаемавыгадным калідорам. Да апошняга часу гэтую краіну накрывалі эканамічныя і палітычныя ўзрушэнні, і гэта перашкаджала стабільнаму транзіту. Сёння ўлада ўстойлівая - самы час пашыраць гарызонты супрацоўніцтва.
Мінулыя крызісы балюча стукнулі не толькі па Манголіі, але і па тавараабароце з Беларуссю. У 2016 годзе гандаль скараціўся ў 2,5 разы, ледзь дадаўшы летась да 13,5 мільёна долараў. Што для дзвюх краін відавочна не вынік. Абарот паслуг вырас амаль удвая, але таксама спыніўся на невысокай адзнацы 8 мільёнаў.
Горш за тое крызісы - затармазілі шэраг важных праектаў і ініцыятыў: у машынабудаванні, АПК, транспарце і адукацыі. Дарэчы, два найбуйнейшыя праекты мангольскі лідар распрацоўваў асабіста на пасадзе міністра. Таму пра няўдачы гаварыў з асабістым болем.
Халтмаагійн Батулга, Прэзідэнт Манголіі: "Калі я быў міністрам прамысловасці і сельскай гаспадаркі, я наведваў Беларусь у 2013 годзе. Маёй галоўнай задачай было паскоранае развіццё аграпрамысловага комплексу Манголіі і падрабязнае вывучэнне вопыту Беларусі ў гэтай сферы. Маю ўвагу прыцягнулі паспяховыя беларускія малочныя кластары, якія дазваляюць пастаўляць харчаванне па ўсім свеце. Гэты вопыт мы хацелі пераняць. Плюс тады ж мы планавалі арганізаваць зборачную вытворчасць беларускай тэхнікі ў Манголіі. Але і гэты праект, на жаль, у нас не атрымаўся".
Рэакцыя беларускага лідара - імгненная. Кластары пад ключ, з тэхналогіямі, адукацыяй і падтрымкай на вышэйшым узроўні. Тэхніка - любой спецыялізацыі ад традыцыйнай кар'ернай да аграрнай, дарожна-будаўнічай і камунальнай. З навінкамі Аляксандр Лукашэнка прапаноўвае азнаёміцца асабіста, наведаўшы Беларусь ужо ў высокім статусе прэзідэнта.
Візіты высокага ўзроўню, вядома, рыхтуюцца: даручэнні ўрадам узгадніць падрабязную дарожную карту адносін і адрадзіць актуальныя праекты да верасня. Пра сур'ёзнасць намераў афіцыйнага Улан-Батара гаворыць і выказаная на сустрэчы прапанова адкрыць паўнавартаснае пасольства ў Беларусі як фарпост эканомікі.
Безумоўна, сустрэча не была б у духу шанхайскага супрацоўніцтва, калі б не асаблівая атмасфера даверу і паразумення. Яна нават у малым. Не змаўляючыся, сімвалічна пасавалі падарункі: конь без сядла ў дзёрзкай мангольскай традыцыі і сядло з багатым убраннем.
Графік сустрэч у Цындаа часам сапраўды нагадвае скокі. Праз некалькі гадзін картэж беларускага лідара паркуецца ля гатэля "Гранд Рэджэнсі" - гэта іншы канец мегаполіса. На час саміта тут афіцыйная штаб-кватэра іранскай дэлегацыі. Наперадзе яшчэ адзін ключавы дыялог дня на вышэйшым узроўні - з прэзідэнтам Ісламскай Рэспублікі.
Афіцыйны Тэгеран сёння на фоне радыкальнай рыторыкі Штатаў і пагроз новай блакады мае патрэбу ў міжнароднай салідарнасці і ў падтрымцы ад саюзнікаў і партнёраў. Таму Беларусь як адзіная дзяржава Шанхайскай ініцыятывы ў цэнтры Еўропы для Ірана набывае асаблівае значэнне. Хоць лідары пачынаюць дыялог падкрэслена з унутранага парадку дня - гэта падмурак адносін, падмацаваны гісторыяй і непадуладны знешняму ціску.
Хасан Раўхані, Прэзідэнт Ірана: "Спадар Прэзідэнт, я рады магчымасці сустрэцца з Вамі на палях саміта. Я памятаю нашу папярэднюю сустрэчу ва Уфе і нашы змястоўныя перамовы аб перспектывах супрацоўніцтва. Па выніках таго дыялогу я даў даручэнне міністру прамысловасці Ірана наведаць Беларусь з афіцыйным візітам, каб на месцы прапрацаваць сумесныя праекты. Варта сказаць, што нам яшчэ далёка да аптымальнага ўзроўню супрацоўніцтва, але мы зрабілі многае і сур'ёзна прасунуліся наперад. Спадзяюся, што сёння нам атрымаецца абмеркаваць новыя праекты і вывесці адносіны на якасна новы ўзровень".
У Беларусі з Іранам як са стратэгічным партнёрам у рэгіёне не было і няма закрытых тэм для дыялогу. Адкрытую пазіцыю вытрымлівалі і падтрымлівалі адно аднаго ў самыя складаныя часы для дзвюх краін. Сёння Іран цікавіць сфера высокіх тэхналогій, і партнёры гатовыя пераймаць перадавы беларускі вопыт менавіта ў гэтай галіне. Беларусь зацікаўленая ў іранскіх інвестыцыях - адгэтуль даручэнне лідараў адпрацаваць механізмы надзейных банкаўскіх аперацый. Але гэта ўжо дэталі, краіны не перарывалі адносіны і рухаюцца не з нуля, галоўнае, не страчваць тэмп, падкрэсліў беларускі лідар.
Увечар таго ж дня ўрачыстая вячэра для кіраўнікоў дзяржаў і кіраўнікоў міжнародных арганізацый. У вітальным слове - тосце Старшыня Сі Цзіньпін падкрэслівае: выбар месца не выпадковы. Тут, у правінцыі Шаньдун, зарадзілася канфуцыянства - адна з асноў кітайскага грамадства і шырэй - вучэнне аб тым, што свет належыць усім і ўсе краіны павінны жыць у згодзе. Пагадзіцеся, вельмі блізка з шанхайскім духам супрацоўніцтва і базавымі прыярытэтамі Шанхайскай арганізацыі.
Сі Цзіньпін, Старшыня КНР: "Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва ператварылася ў важную сілу гарантавання рэгіянальнай бяспекі, садзейнічання развіццю і ўдасканалення сістэмы глабальнага кіравання. Кіруючыся шанхайскім духам, наша арганізацыя дамаглася добрых вынікаў у сферах бяспекі, эканомікі і ў гуманітарным кірунку".
Заўтра тут адбудзецца першы пасля пашырэння саміт, на якім будзе вызначаны ўсебаковы план развіцця арганізацыі. Фінал вечара і маляўнічае шматкроп'е ва ўрачыстасцях, якія папярэднічаюць саміту, - грандыёзнае лазернае і музычнае шоу з элементамі кітайскага нацыянальнага тэатра і баявых майстэрстваў.
У кіраўнікоў дзяржаў лепшы панарамны пункт агляду, але дзея настолькі маштабная, задзейнічае ў якасці палотнаў усе будынкі на ўзбярэжжы, таму назіраць за ёй можна з любога гмаха ў Цындаа.
На гэтым урачыстая прэамбула да саміта завершаная. Заўтра - найважнейшы для рэгіёна дыялог аб бяспецы, эканоміцы і развіцці. Свае ініцыятывы і бачанне будучыні Шанхайскай арганізацыі выкажа і беларускі лідар.
