Пытанні інтэграцыі ў афіцыйным парадку ў найбліжэйшыя дні выйдуць на першы план. Заўтра ў Санкт-Пецярбургу адбудзецца пасяджэнне Вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета і нефармальная сустрэча лідараў краін СНД. Удзел у самітах прыме і Аляксандр Лукашэнка. Прэзідэнт Беларусі здзейсніць працоўны візіт у Расію. Лідары ЕАЭС абмяркуюць, як будуць далей развівацца інтэграцыйныя працэсы, рэалізацыю лічбавага парадку саюза, фарміраванне агульных рынкаў газу, нафты і нафтапрадуктаў. У парадак таксама ўключаныя пытанні, якія датычацца міжнароднай дзейнасці ЕАЭС, канкурэнцыі на трансмежных рынках, супрацоўніцтва ў сферы падавання касмічных і геаінфармацыйных паслуг.
Напярэдадні ў інтэрв'ю тэлеканалу "Расія 24" Кіраўнік нашай дзяржавы ўжо пазначыў ключавыя пазіцыі Беларусі на перамовах. Гэта выраўнаванне ўмоў для суб'ектаў гаспадарання на ўсёй прасторы ЕАЭС, ухіленне выключэнняў з рэжыму свабоднага гандлю і хутчэйшы запуск адзіных еўразійскіх рынкаў, уключаючы рынак энергарэсурсаў.
Што чакаюць ад сустрэчы лідараў у Санкт-Пецярбургу эксперты і бізнес? Якія пытанні ў еўразійскім парадку дня самыя вострыя? І ці будзе адзіная рэакцыя саюзнікаў на санкцыйны ціск і сусветную практыку гандлёвых войнаў? Наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў сабраў пазіцыі і аргументы.
Еўразійскі эканамічны саюз як інтэграцыя маладая сапраўды перажывае хваробы росту. Тут і пераход да агульных рынкаў праз непрыемную практыку выключэнняў, бар'ераў і абмежаванняў. Тут жа няроўныя ўмовы для бізнесу і нядобрасумленная канкурэнцыя праз лабізм нацыянальных бюракратый. Зрэшты, і палітыкі, і чыноўнікі, і эксперты, прымаючы крытыку, заўсёды настойваюць, што гэтыя супярэчнасці часовыя. Прычым, улічваючы непрыязнае асяроддзе і бязладдзе ў сусветнай эканоміцы, саюзнікі проста асуджаныя паскараць інтэграцыю.
Яшчэ і адгэтуль гэткая сур'ёзная ўвага да заўтрашняга Вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета ў Паўночнай сталіцы Расіі. Ад лідараў чакаюць узгодненай рэакцыі на знешнія выклікі і выразныя "маякі": калі і на якіх умовах цэлыя сектары эканомікі пяці краін запрацуюць як адно цэлае.
Менавіта такія прыярытэты Беларусі напярэдадні саміту агучыў Прэзідэнт у інтэрв'ю тэлеканалу "Расія 24". Логіка простая: роўныя ўмовы - гэта аснова саюза, прычым аснова гарантавана саюзнай дамовай. Калі стварэнне агульных рынкаў тармозіцца, а на шляху гандлю, фінансаў, інавацыйных праектаў і грамадзян вырастаюць перашкоды, інтэграцыйны праект становіцца бюракратычнай фармальнасцю.
Пры гэтым ніякіх адмысловых прэферэнцый Беларусь для сябе не просіць - толькі выразнага выканання ўзаемных абавязацельстваў.
На гэтых жа пазіцыях стаяць і праеўразійскія эксперты. Бо любое прадпрыемства ў інтэграцыйным ланцужку выгадна ўсім удзельнікам. Мала таго што стварае працоўныя месцы і ўкараняе новыя тэхналогіі, так яшчэ зарабляе і ўкладвае ў развіццё цэлых рэгіёнаў.
Еўразійскі банк развіцця - адзін з ключавых інструментаў фінансавай інтэграцыі. Агульны партфель праектаў - пад 3 млрд. долараў, але з іх дзеючыя беларускія толькі два - будаўніцтва ГЭС на Заходняй Дзвіне і папаўненне абаротнага капіталу БелАЗа. Сумарна гэта ледзь менш за 170 мільёнаў долараў.
У банку прызнаюць пэўны спад інвестыцыйнай актыўнасці на беларускім кірунку, тлумачачы гэта ўваходам на рынкі новых еўразійскіх саюзнікаў - Арменіі і Кыргызстана. Зрэшты, банкіры абяцаюць выправіць дысбаланс у найбліжэйшы час.
З 1 студзеня бягучага года ўступіў у сілу Мытны кодэкс Еўразійскага саюза. Ён абапіраецца на самыя прагрэсіўныя IT-тэхналогіі і прыкметна паскарае афармленне і рух тавараў праз агульную мытную мяжу "пяцёркі". Зрэшты, для поўнай аддачы саюзнікам і тут патрабуецца час. Лічбавізацыя мытні - справа выдатковая і не хуткая, нават пры наяўнасці палітычнай волі.
Скарэйшы пераход на алгарытмы адзінага Мытнага кодэкса - пытанне хоць і важнае, але тэхнічнае. Тым больш, беларуская мытня і ўсе сумежныя ведамствы - ад фітасанітарнага кантролю да лагістыкі - у еўразійскіх лідарах па лічбавізацыі.
Куды больш прынцыповае пытанне, якое напярэдадні саміту таксама агучыў беларускі лідар, - размеркаванне ўвазных мытных пошлін. Паводле нашых ацэнак, беларускі і расійскі бюджэты не дабіраюць.
Што чакае бізнес ад заўтрашняга саміту? Выразных рашэнняў і гарантый іх выканання. Так, у сферы прадуктаў харчавання патрэбна хоць бы ўзгодненая, а ў ідэале - уніфікаваная палітыка. Г. з. адзіныя заканадаўчыя рамкі, празрыстыя правілы паставак, добрасумленная канкурэнцыя - ад санітарных норм да прылаўкаў буйных сетак.
Грамадзянам ЕАЭС, вядома, хочацца хутчэй спазнаць плён інтэграцыі. Тая ж адмена мабільнага роўмінгу паміж Беларуссю і Расіяй, а затым і ў рамках "еўразійскай пяцёркі" магла б стаць навочнай карысцю ад саюза. Прычым карысцю блізкай і зразумелай для кожнага чалавека.
Куды складаней з узгодненай прамысловай палітыкай і агульнай стратэгіяй у навуцы. Гаворым аб гэтым ужо дзесяцігоддзе. Прамое даручэнне ад прэзідэнтаў Беларусі і Расіі прагучала на магілёўскім форуме рэгіёнаў. Тэрміны і кантроль - жорсткія.
Калі суміраваць пазіцыі экспертаў, то абсалютны прыярытэт ЕАЭС гэта - роўнасць магчымасцяў і акцэнт на сукупны чалавечы капітал. Калі правілы гандлю, мытні, фінансаў, прамысловай і сацыяльнай палітыкі дыктуюцца камфортам і запытам грамадства, а не асобных чыноўнікаў або кіраванцаў у пяці краінах. Калі маючы адбыцца Вышэйшы Еўразійскі эканамічны савет у Санкт-Пецярбургу наблізіць інтэграцыю да гэтай высокай планкі, ён сапраўды ўвойдзе ў гісторыю як паспяховы.
