З сённяшняга дня ў Беларусі пачалася рэгістрацыя кандыдатаў у дэпутаты мясцовых Саветаў і самая відовішчная і ўпартая частка выбараў - агітацыя. Як паказвае вопыт папярэдніх кампаній, актыўная бітва за галасы разгортваецца ў абласных цэнтрах і сталіцы. Тут ідуць у ход лістоўкі, сустрэчы з выбаршчыкамі, пікеты, нават канцэрты і праплочаныя эфіры на радыё і тэлебачанні. Асаблівасць цяперашняй кампаніі - усё гэта кандыдат можа арганізаваць легальна за асабістыя сродкі. Закон дазваляе выдаткаваць на агітацыю да 30 базавых велічынь з перадвыбарнага фонду.
Пра тое, якую выбарчую кампанію чакаць беларусам і пра вобраз ідэальнага кандыдата - наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў.
У асяроддзі піяршчыкаў мясцовыя выбары адкрыта недалюбліваюць. Грошай на іх не зарабіць - дэпутат Савета працуе на грамадскіх пачатках. Кампраматамі не паваюеш - большасць кандыдатаў як на далоні, асабліва ў правінцыі. Ды і палітычныя лозунгі выбаршчыка хвалююць менш, чым ямачны рамонт і расклад аўтобусаў. Але менавіта гэтым жыве выбаршчык і менавіта гэтыя праблемы вырашае самая масавая і блізкая да чалавека ўлада ў краіне.
Разважаючы аб мясцовых выбарах на сустрэчы з кіраўнікамі найбуйнейшых беларускіх СМІ, Прэзідэнт, па-першае, запрасіў усіх на выбары - каб потым не шкадаваць, што твае надзённыя праблемы вырашае або не вырашае не той чалавек.
Кандыдаты ад Белай Русі яшчэ да вылучэння скончылі школу сацыяльнай работы на базе грамадскіх прыёмных. Па ўсёй Беларусі іх працуе 162. Гэтую нават не школу - універсітэт усяго за год прайшлі 3,5 тысячы кіраванцаў. Трэць ўпершыню напроста вырашалі праблемы людзей. Гэта пры іх удзеле рамантавалі дарогі і дзіцячыя пляцоўкі, будавалі паркоўкі і ўводзілі электронныя чэргі ў паліклініках, вырашалі праблемы ЖКГ і перапланіроўкі. Як паказаў вопыт мінулых выбараў, без такога бэкграўнда стаць дэпутатам амаль немагчыма. Людзі не галасуюць за незнаёмцаў і не давяраюць папулістам.
Ігар Цыбін, намеснік старшыні Маскоўскай раённай арганізацыі г. Мінска РГА Белая Русь: Будучыя кандыдаты ў дэпутаты гэта, вядома ж, лідары, якія валодаюць годным аўтарытэтам у сваім калектыве і ў раёне. Гэта людзі ўжо вядомыя, якія сапраўды ўдзельнічалі ў шматлікіх цікавых акцыях, у грамадска-палітычных, культурна-масавых, спартыўных.
Віталь Місявец, старшыня Фрунзенскай раённай арганізацыі г. Мінска РГА Белая Русь: Праца ў мясцовых органах самакіравання - гэта лабіраванне інтарэсаў для таго, каб развівалася інфраструктура мікрараёнаў - гэта будаўніцтва паліклінік, школ, лазнева-аздараўленчых комплексаў, кафэ, рэстаранаў. Каб неяк палепшыць жыццё людзей у нашых мікрараёнах.
Яшчэ адна прынцыповая пазіцыя, на думку Кіраўніка дзяржавы, - паўнамоцтвы дэпутата. На ўзроўні сяла і, тым больш, горада яго найважнейшы рычаг - бюджэт. Менавіта дэпутаты размяркоўваюць сродкі на медыцыну, транспарт і дарогі, і менавіта яны сочаць, каб грошы дайшлі да месца прыкладання.
Аб рэальнай барацьбе за бюджэтныя асігнаванні ў сталіцы распавядае дзеючы дэпутат Георгій Атаманаў. Аказваецца, справядліва дзяліць грошы часам гэтак жа складана, як іх зарабляць.
Георгій Атаманаў, старшыня Пастаяннай камісіі мандатнай, па галоснасці, самакіраванні, правапарадку і міжнародных сувязях Мінскага гарадскога Савета дэпутатаў: Вось мы нядаўна фарміравалі бюджэт горада Мінска. Мы яго прынялі з рашэннем аб даплаце такім катэгорыям, якія ў гэтым маюць патрэбу. Гэта медыцынскі персанал - малодшы, сярэдні, спецыялісты хуткай дапамогі, гэта педагогі, выхавальнікі дзіцячых садоў, няні, сярэдні персанал. У бюджэце мы знайшлі гэтыя грошы, цяжка было, я адкрыта прызнаюся, але мы знайшлі гэтыя грошы, каб людзей падтрымаць.
На мясцовых выбарах Цэнтрвыбаркам адпрацоўвае новую сістэму перадвыбарных фондаў. Выводзіць з ценю бюджэты на агітацыю. Гэта раней кандыдаты цішком плацілі за збор подпісаў і канцэрты, сёння грошы можна траціць легальна, але ўжо не дзяржаўныя, а свае. Для Мінска і абласных цэнтраў максімальны памер фонду - 30 базавых велічынь. Каб стварыць палітыка з нуля - не хопіць, але расказаць пра прыстойнага чалавека - цалкам дастаткова.
Мікалай Лазавік, сакратар Цэнтральнай камісіі Рэспублікі Беларусь па выбарах і правядзенні рэспубліканскіх рэферэндумаў: За гэтыя грошы можна не толькі выдаваць друкаваную прадукцыю, але і аплачваць іншыя агітацыйныя мерапрыемствы. Дапусцім, члены ініцыятыўнай групы збіралі подпісы - чаму б не заплаціць ім за гэтую працу.
Палітычныя партыі як канструктыўныя, так і апазіцыйныя ў цэлым слаба ўключыліся ў барацьбу за ўладу на месцах. Аб'ектыўная праблема - не хапае актывістаў. Шэрагі адной грамадскай Белай Русі ў 1,5 раза шчыльнейшыя, чым усіх 15-ці легальных партый разам узятых. Ёсць і суб'ектыўны фактар. Як адзначаюць блізкія да апазіцыі аглядальнікі, замест выбараў у сваёй краіне ў гэтым асяроддзі квітнее палітычны турызм на ўкраінскі Майдан.
Паказальна, што сваіх кандыдатаў партыі ўжо па традыцыі рэгіструюць у выбаркамах літаральна ў апошні дзень. Ці сапраўды няма да іх даверу і складана сабраць подпісы, ці партыйная бюракратыя перашкаджае, ці ёсць надзея, што дэкларацыі, подпісы і саму працэдуру вылучэння не правераць. У камісіях хітрасць ведаюць і працуюць удвая старанна.
Дарэчы, па альтэрнатыўнасці мясцовыя выбары ў абласныя і Мінскі гарадскі Саветы ўжо могуць паспаборнічаць з выбарамі парламенцкімі. Рэальныя палітыкі, а не палітычныя мёртвыя душы менавіта з мясцовых выбараў пачынаюць свае кар'еры.
Мікалай Стош, старшыня Гомельскай абласной выбарчай камісіі: … Найболей высокая сёння актыўнасць вылучэння кандыдатаў у дэпутаты абласнога Савета ў нас у Савецкім раёне горада Гомеля, дзе на 7 дэпутацкіх мандатаў прэтэндуюць 20 чалавек - гэта практычна 3 чалавекі на месца….
Каб сабраць вобраз ідэальнага кандыдата на мясцовых выбарах, мы прааналізавалі - хто часцей за ўсё перамагаў на выбарах мінулых. Па-першае, пол не мае значэння - гендэрная роўнасць. Па прафесіі самыя запатрабаваныя дэпутаты - урачы, выкладчыкі, сацыяльныя работнікі і вядучыя спецыялісты прадпрыемстваў. І гэта лагічна, бо дэпутаты вырашаюць бытавыя праблемы: ад чэргаў у паліклініках да паводак на сяле.
Партыйнасць не ўпрыгожвае кандыдата, беларусу важнейшы вопыт і біяграфія, а не колер партбілета. Ахвотней галасуюць за сямейнага чалавека, з адукацыяй. Ідэальны ўзрост ад 45 да 55 гадоў. Даходы - тут важная сумленнасць, у беспрацоўных утрыманцаў няма шанцаў, але і занадта высокі прыбытак выклікае падазрэнне: калі паспяховы ў бізнесе, навошта ідзеш ва ўладу?
Суміруючы партрэт ідэальнага кандыдата, атрымліваем: галоўны ўрач у горадзе або вядучы спецыяліст аграхолдынга на сяле. Наколькі мы былі дакладныя ў сваіх разліках і ці не памяняліся прыхільнасці беларусаў, даведаемся 23 сакавіка - у дзень выбараў у мясцовыя Саветы дэпутатаў.
