Памяць аб гераічным мінулым жыве ў кожным з нас

Вайна пакінула свой след на кожнай пядзі беларускай зямлі. Яе розгаласы гучаць і сёння. Пошукавыя атрады не перастаюць знаходзіць снарады, якія не разарваліся, і салдацкую экіпіроўку. Маўклівыя сведкі баявых дзеянняў - мемарыялы і помнікі - нібы зліліся ў адзіную геаграфічную карту мужнасці і стойкасці ўсёй краіны.

Невялікая вёска на 20 хат за 7 км ад Мінска. Гэтыя землі былі акупіраваныя некалькі разоў, апошні і самы кровапралітны - у часы Вялікай Айчыннай вайны. Доўгія чатыры гады тут не ведалі міру.

Гэтая братэрская магіла на ўскраіне вёскі - як нямы напамінак аднаго боя. У чэрвені 1941 года ў смяротнай бітве з нямецка-фашысцкімі захопнікамі загінулі ўрачы, медработнікі санітарнага батальёна, іх пацыенты-чырвонаармейцы, а таксама жонкі і дзеці каманднага саставу. Усяго больш як 200 чалавек.

Так, вайна не дзяліла на медыкаў, аграрыяў, вайскоўцаў. Трэба, адклаўшы ў бок скальпель, сваіх пацыентаў, родную зямлю абаранялі са зброяй у руках! Так гэты помнік выглядаў у 1961 годзе. У граніце памяць увекавечылі праз 30 гадоў, пройдзе яшчэ столькі ж - і кожны знак, братэрскую магілу загінуўшых у гады вайны медыкаў пад апеку возьмуць іх пераемнікі.

Уладзімір Вайтовіч - кандыдат медыцынскіх навук, нефролаг, аднагодак Перамогі. Аб подзвігу сваіх калегаў ён даведаўся раней, чым аб заслугах бацькі. Аб падзеях на фронце ў іх сям'і было не прынята гаварыць. Як ваяваў і перамог Вайтовіч-старэйшы, малодшаму распавядуць ваенныя архівы.

Медаль "За адвагу", ордэн Чырвонай Зоркі, ордэн Славы. Уладзімір ганарыцца зусім не атрыманымі ўзнагародамі бацькі, а яго асабістым укладам у перамогу над ворагам. 

І гэтая памяць аб Вялікай Перамозе, гаворыць сын героя вайны, жыве ў сэрцы і розуме кожнага беларуса. Няма ніводнай сям'і, якую б не закранула вайна. Беларусь памятае, памятаем кожнага!

Летась мемарыяльны комплекс папоўніў помнік ахвярам нацызму "Масіў імёнаў". Так былі ўшанаваныя 10 тысяч аўстрыйскіх грамадзян яўрэйскага паходжання. Адкрывалі яго наш Прэзідэнт і федэральны канцлер Аўстрыі. 

У шматлікіх краінах сёння дзякуюць беларусам за памяць, якую мы паважаем.

Двухразовы сярэбраны прызёр Еўрапейскіх гульняў, скакуння ў даўжыню Анастасія Мірончык-Іванова ўспамінае свайго дзеда-партызана, які змагаўся з фашыстамі, быўшы зусім юным, і прадзеда, які дайшоў да Берліна, але там пакінуў жыццё… 

Трасцянец аб'ядноўвае адразу некалькі месцаў масавага знішчэння людзей: урочышча Благаўшчына - месца масавых расстрэлаў; лагер побач з вёскай Малы Трасцянец за 10 км ад Мінска; урочышча Шашкоўка - месца масавага спалення людзей. На 100 гектарах нацысты стварылі сапраўдную фабрыку смерці. Сёння ў мемарыяльны комплекс прыехалі не толькі знакамітыя спартсмены, але і топ-менеджары.

А гэта кадры са Жлобінскага раёна. Яны не чулі сваю калыханку і казку на ноч… Дзіцячая Хатынь, бераг кароткага дзяцінства.

Адзіны ў свеце помнік дзецям - ахвярам вайны. Нечалавечую жорсткасць успаміналі сёння ў Чырвоным Берагу. Там падчас Вялікай Айчыннай знаходзіўся канцлагер, у якім дзеці былі донарамі для параненых нямецкіх салдат. З 2 тысяч вязняў канцлагера выжыць удалося толькі адзінкам.

Увесь тыдзень да патрыятычнага марафону па ўсёй краіне далучаліся тысячы неабыякавых беларусаў. Да Вечнага агню ў Масюкоўшчыне сёння леглі жывыя кветкі ад спікераў Нацыянальнага сходу. Так успаміналі загінуўшых канцлагера "Шталаг-352". За тры гады тут па-зверску закатаваныя 80 тысяч салдат, афіцэраў Чырвонай арміі і мірных жыхароў, сагнаных у лагер з Мінска і навакольных вёсак.

Дзень Перамогі ў Беларусі сустрэнуць больш як 4 з паловай тысячы ветэранаў. Самаму старэйшаму - ужо 104. Кожны з іх да свята атрымаў матэрыяльную дапамогу. Увага дзяржавы да пакалення пераможцаў пастаянная: аб'ём падтрымкі сёлета - 550 мільёнаў рублёў.

Гэта ўжо стэла "Мінск - горад-герой". У архітэктурнага комплексу сягоння таксама юбілей! Ён урачыста адкрыўся 35 гадоў таму ў гонар 40-й гадавіны Перамогі. Але яшчэ задоўга да гэтага наша сталіца атрымала вышэйшую ступень адзнакі як горад, які праславіўся сваёй гераічнай абаронай падчас Вялікай Айчыннай вайны. На 9-м кіламетры Маскоўскай шашы да акцыі далучыліся беларускія навукоўцы. Акадэмікі таксама знаходзіліся ў падполлі, ваявалі на франтах і ў партызанскіх атрадах.

Гэта братэрская магіла ў самым цэнтры аграгарадка Верцялішкі - падчас вайны на тэрыторыі гаспадаркі таксама ішлі лютыя баі. Палова байцоў застаюцца невядомымі. Зрэшты, для мясцовых жыхароў яны свае. 

А вось у Пінску ўжо з дапамогай рассакрэчаных архіваў, успамінаў гараджан і сваякоў атрымалася ўстанавіць імёны ўсіх 239 герояў. Мемарыяльны комплекс вызваліцелям горада стаў інтэрнацыянальным сімвалам памяці. У братэрскай магіле пахаваныя беларусы, расіяне, казахі і грузіны. Шматлікія з іх загінулі падчас вызвалення горада ў 1944-м.

У наваколлях Пінска 28 чэрвеня 1941 года першы партызанскі бой правёў атрад легендарнага камандзіра Васіля Каржа.

Наогул, акупіраваная фашыстамі Беларусь стала краінай, дзе разгарнуўся найбуйнейшы ў Еўропе партызанскі і падпольны рух.

Памяць мінскіх падпольшчыкаў сёння ўшанавалі артысты Купалаўскага тэатра. Вялікую Айчынную вайну майстры сцэны сустрэлі ў эвакуацыі ў Томску. Там жа (нягледзячы на ваеннае становішча) адкрылі сезон спектаклем "Партызаны". У 1943-м трупа сфарміравала франтавую брыгаду - 65 спектакляў і 71 канцэрт непасрэдна ў арміі. Сродкі ад паказаў пайшлі на закуп баявога самалёта. У эвакуацыі "нарадзіўся" і легендарны спектакль "Паўлінка".

А вось яшчэ адно дарагое для артыстаў месца - плошча Перамогі. У памятнае свята прыступкі вакол манумента становяцца сцэнай, менавіта адтуль яны вяшчаюць мелодыі вайны гледачам. Перад выступленнямі 9 Мая традыцыйна нясуць кветкі да Вечнага агню. У гэты раз памятную эстафету прыняў народны хор Цітовіча, "Песняры" і акадэмічны ансамбль танца.

У песнях, тэатральных пастаноўках… У камені і граніце. Ды што там, памяць аб нашым гераічным мінулым жыве ў кожным з нас. Мы памятаем асобнага салдата і адданых сваёй зямлі - адважных, самаадданых. Усіх! Хто абараняў і перамог.