Хатынь стала сімвалам непакорнасці беларускага

Хатынь стала не толькі месцам памяці і смутку аб загінуўшых у гады Вялікай Айчыннай мірных жыхароў, але і сімвалам трагедыі і ў той жа час непакорнасці беларускага народа, які страціў у той вайне кожнага трэцяга.

З адным з аўтараў ансамбля сустрэлася Алена Борматава.

Спеў жаўрука на зарослым хатынском полі вясной 1967, калі сюды прыехалі маладыя архітэктары вывучаць ландшафт - і ёсць той самы ключавы момант у стварэнні мемарыяла. Хатынь павінна гаварыць. І гэтым голасам смутку і трагедыі стаў перазвон. Аўтары ішлі ва-банк. Прымяняць званы ў той час, калі савецкая дзяржава працягвала барацьбу з рэлігіяй, здавалася ўтопіяй. Але праект перамагае ў конкурсе. А аўтары ансамбля атрымліваюць Ленінскую прэмію.

Рэальны прыродны ландшафт не быў зменены ні на сантыметр. Гэтыя 49 гектараў Левін, Градаў і Занковіч прайшлі ўздоўж і ўпоперак. Самі шукалі рэшткі падмуркаў усіх 26 хат, каб з дакументальнай дакладнасцю ўзвесці на іх месцы абеліскі з тымі самымі званамі.

Яны згарэлі жывымі ў адрыне 12 на 6 метраў. Гэта была адрына, якая належала адзінаму даросламу, які выратаваўся ў трагедыі, Іосіфу Камінскаму. Людзей было столькі, што нават было немагчыма падняць рукі. Жыхары Хатыні перад смерцю бачылі, як гараць іх дамы, глядзелі ў напоўненыя жахам вочы сваіх дзяцей, маці і дзядоў.

149 чалавек, сярод якіх 76 дзяцей, сёння разам у брацкай магіле. Выжылі ўсяго шасцёра. Пяцёра дзяцей і адзін дарослы.

Іосіф Камінскі - той самы дарослы, які вынес на руках цяжкапараненага сына, і стаў прататыпам Непакорнага чалавека. Сімвала непакорнай Беларусі, якая ў гады вайны страціла кожнага трэцяга. У памяць пра іх гэтыя тры бярозкі ля Вечнага агню. Нішто ў Беларусі не ў сілах знішчыць гэту памяць, неаднаразова падкрэсліваў Прэзідэнт краіны. Па яго ініцыятыве ў Хатыні праведзена рэканструкцыя, ён і сам не раз наведваў мемарыял, які стаў помнікам не толькі жыхарам Хатыні, але і ўсім спаленым вёскам Беларусі.

У год 45-годдзя мемарыяла не стала і аднаго са стваральнікаў ансамбля - Леаніда Левіна. Ён пайшоў усяго некалькі тыдняў таму. І гэта першая вясна з той самай, 67 года, калі архітэктара не будзе ў Хатыні.