Залатой спіраллю, касічкай, зубаткай беларускае этнарамяство ўплятаецца ў мастацтва сусветнага значэння. Амаль у кожнага ў доме знойдзецца лялька-абярэг, зорачка або званочак з кірмаша, а шкатулкі, інкруставаныя саломкай, і зусім культ канца мінулага стагоддзя ў нашай краіне.
Зараз жа да беларускіх вырабаў з экаматэрыялу цікавасць планетарная. Мастацтва саломапляцення Беларусі можа быць уключана ў спіс Сусветнай нематэрыяльнай культурнай спадчыны ЮНЕСКА. Рашэнне стане вядома на тыдні на 17-й сесіі міжурадавага камітэта ў Марока. Чым цікавы хэндмейд нашых прадзедаў сучаснай сусветнай супольнасці? Вольга Мядзведзь разбярэ каласок да каласка.
Сімвал урадлівасці, новага жыцця - наш хлеб і фальклор. Збожжа - прадукт стратэгічны. Да яго заўсёды асаблівае стаўленне, і яго ніколі не бывае шмат. Але для беларусаў наліўныя каласкі яшчэ і аснова культуры. Спачатку бытавой.
Саломай накрывалі дах, рабілі з яе зыбкі для немаўлят і трывалыя сасуды для захоўвання прадуктаў, што нават мышы не маглі прагрызці, уцяплялі дзвярныя і аконныя праёмы. Без гэтага матэрыялу жыццё нашых продкаў некалькі стагоддзяў таму было шмат у чым немагчымым. Прымітыўныя звязванні пучкоў змяняюць мастацкія пляценні і канструкцыі, падобныя на складаныя галаваломкі.
Пластычнасць і колер саломкі спрадвеку выклікалі асацыяцыю з золатам. Таму прыродны матэрыял сталі выкарыстоўваць для стварэння царкоўнага ўбрання - не б'е па кішэні прыходу, а выглядае не горш за саборныя інтэр'еры. Асабліва шырокае распаўсюджванне атрымала такая плынь на Палессі. У канцы XVIII - першай траціне XIX стагоддзя там нават склалася лакальная мастацкая школа. Цяпер экспанат Нацыянальнага мастацкага музея намолены. Як успамінаюць старажылы, Царская брама 1835 года з саломкі ўпрыгожвала цэркаўку вёскі Вавулічі Брэсцкай вобласці.
Дарэчы, менавіта гэты артэфакт пацвярджае трываласць прыроднай асновы - Царская брама перажылі дзве вайны, перыяд ганенняў царквы і вандалізм.
Трываласць, пластычнасць і даступнасць робяць з саломкі ідэальны матэрыял для творчасці. Увасобіць з яе можна любую фантазію: ад простых абярэгаў да задачак з зорачкай, напрыклад, знакамітых быхаўскіх "павукоў" - гонар Магілёўскай вобласці. Містычная сіла канструкцыі адсылае да біблейскіх сюжэтаў. Калі жа сцісла, то "павук" збірае ўсю негатыўную энергію. Вешалі яго ў чырвоны кут за тыдзень да каталіцкага Раства і мянялі заступніка штогод. Такое ўпрыгажэнне было яшчэ і карысным у побыце: назва паходзіць ад таго, што ў складанай геаметрыі сяліліся павукі, у павуціну якіх трапляліся назойлівыя мухі.
Актуальнасць саломкі сёння пацвярджае пік папулярнасці плеценых элементаў у інтэр'ерах, цэны на якія стартуюць ад 40 рублёў нават у мас-маркеце, не гаворачы аб ручной рабоце.
Усё часцей саломкай дэкаруюць свае калекцыі дызайнеры або ж просяць дапоўніць вобразы аксэсуарамі.
Попыт і сярод маладых. Цікавасць дзяцей відавочная - амаль у кожным цэнтры дзіцячай творчасці ёсць гурток саломапляцення.
"Саломапляценне Беларусі: мастацтва, рамяство, уменні" можа стаць пятым аб'ектам нашага нацыянальнага набытку ў спісе Сусветнай нематэрыяльнай культурнай спадчыны нароўні з прыгатаваннем азербайджанскай далмы, тайскім масажам, аргенцінскім танга, бразільскай капаэйрай, індыйскай ёгай і іншым гонарам народаў свету.
