Майскі тыдзень прайшоў пад знакам Перамогі. Перамогі Вялікай, Перамогі з вялікай літары, Перамогі, значэнне якой можна апісваць доўга. Бадай, любы беларус і без падказкі ведае, пра якую дату ідзе размова. Бо 9 Мая - гэта яшчэ і напамін аб канцы катастрофы, якая не павінна паўтарыцца. І хоць самы хуткі спосаб скончыць вайну - прайграць яе, нашы з вамі дзяды і прадзеды за кожны куток сваёй малой радзімы аддавалі і кроплю крыві, і свае жыцці. Але глядзелі ўвысь і верылі - прыйдзе дзень, калі баявыя дзеянні стануць толькі трагічным успамінам і ўрокам.
Так, зямля Беларусі амытая слёзамі жанчын і дзяцей, калі бацькі хавалі сыноў і сем'і гублялі адно аднаго, каб ужо ніколі не знайсці. Але пераадолелі і на руінах пабудавалі новую дзяржаву. Дзяржава, якая памятае і ніколі не забудзе, што вайна - гэта рак, раз'ядаючы цела чалавецтва.
Нягледзячы на гэта, рэаліі сучаснай геапалітыкі такія - знаходзяцца ахвочыя гісторыю перапісаць і на памяці народнай спекуляваць. Пакінем гэта на іх сумленні і пагаворым аб тых, хто насамрэч выратаваў чалавецтва ад "карычневай чумы".
9 Мая. Па ўсёй краіне - вялікая колькасць святочных мерапрыемстваў. Ветэранам дораць кветкі, не стамляюцца гаварыць дзякуй і, здаецца, нават надвор'е сваім летнім цяплом удзельнічае ў свяце. А самі ветэраны, якіх з кожным годам усё менш і менш, моўчкі ўспамінаюць баявых таварышаў і родных, якія пайшлі ад нас.
А вось нам маўчаць проста нельга. Час няўмольны, але несці своеасаблівую вахту памяці і перадаць яе наступным пакаленням мы абавязаныя. Бо мір, асабліва сёння, вельмі далікатны і каштоўны рэсурс, які пачынаеш цаніць толькі, калі ён знікае. Аляксей Волкаў аб Перамозе, якая з гадамі стала значыць яшчэ больш.
Мы ведаем перамогу па-рознаму. Для цяперашняга пакалення - гэта чорна-белая хроніка ўзяцця Рэйхстага, сямейныя рэліквіі тых, хто не вярнуўся, аддаючы ўсё за перамогу. Ветэраны гэта памятаюць, і кожнае 9 мая вочы напаўняюцца слязамі, а разам з імі плачам і мы - за жанчын, дзяцей - усіх, хто згінуў у "карычневай чуме" фашызму. Адгэтуль і жывое палатно з мільёнаў людзей, якое ахутала Беларусь.
"Ведаю прадзеда толькі па аповедах маці". "Бачыў толькі фота дзядзькі з школьнага альбома". Вось такімі навекі застылымі вобразамі беларусы ведаюць сваіх сваякоў. Ад гэтага акцыя "Беларусь памятае" набыла сакральны сэнс.
Подзвіг тых, хто ваяваў за Радзіму, - частка невычэрпнай памяці беларусаў. Менавіта таму які год на плошчу Перамогі прыходзяць беларусы з партрэтамі не забытых герояў.
Да манумента Перамогі - ля Вечнага агню - удзячныя нашчадкі ўскладаюць сотні вянкоў. Разам са сваімі сынамі памяць герояў ушанаваў і Прэзідэнт.
Дзесьці пад гэтымі сценамі "шэры воўк" Рэйхстага "залысіў зубы" - пра подзвіг салдат Брэсцкай крэпасці ведаюць усе беларусы. Таму і людзей так шмат - шэсце сабрала 30 тысяч чалавек.
Сумная доля герояў Брэсцкай крэпасці ледзь не спасцігла Пятра Калпакова. Зараз ён жыве непадалёк ад месца баявой славы. У 19 гадоў юнак пайшоў на фронт добраахвотнікам. І адразу ў пекла Сталінграда. Там малады Пеця быў двойчы кантужаны. А пасля была Курская дуга, Украіна, Польшча - сцежкі вайны прывялі да разумення, што сапраўды варта тое, каб жыць.
І зноў Мінск. Плошча Перамогі. На трыбуне некалькі дзясяткаў ветэранаў - усе, хто змог прыйсці, бо час - вельмі бязлітасная рэч, супраць якой моцная толькі памяць. І перадаваць веданне - значыць не здраджваць памяці продкаў. І такое простае, але ёмістае "дзякуй вам".
Блакітны Днепр у 1943-м быў ненатуральна чырвоным - 750 водных кіламетраў, 4 мільёны чалавек па абодва берагі. На гэтай лініі фронту атрымалі званне 365 "Герояў Савецкага Саюза" - небывалы выпадак у гісторыі. А для расіяніна Аляксандра Шубіна гэта стала месцам, дзе ён толькі дзесяць гадоў таму даведаўся лёс свайго дзядзькі.
Прарыў! Крычалі салдаты на Дняпры ў 1943-м, яшчэ не ведаючы - гэта пераломны момант у вызваленні Беларусі. Далей дзве маланкі на шаўроне будуць ісці з кожным днём усё хутчэй і хутчэй.
Сотні архіваў і дакументаў прывялі яго ў Мінск. Французскі гісторык Жан-Марк Бадэ нарадзіўся ў Нармандыі - дзіцем пачуў пра Нёман і той самы авіяполк. А ваенны шлях бацькі скончыўся мірным і доўгім жыццём толькі дзякуючы "Баграціёну".
200 знішчаныя гарады і дзевяць тысяч вёсак - Беларусь ведае цану свабодзе і незалежнасці. Жахліва завышаную, вельмі складаную і горкую, але ад гэтага яшчэ больш значную. Ускладанне вянкоў і шэсце ў такіх гарадах, як Слуцк, Барысаў - таму пацверджанне.
Гомель, Гродна, Віцебск - у гэты спіс увойдзе кожны населены пункт. І ў кожным будзе чалавек, які не проста памятае, адчувае сэрцам боль і гонар за герояў-землякоў.
Вялікая Айчынная - гэта яшчэ і паказчык таго, што свет можа дзейнічаць разам, не абапіраючыся на старыя крыўды або палітычныя погляды. І сёння прыклад з саракавых - сігнал для дзяржаў, якія ўсё часцей успамінаюць пра барабаны вайны ў шафе.
8412 беларускія ветэраны засталіся ў жывых. 8412 напамінаў аб далёкім часе подзвігаў, страт і надзей - гадзіна катастрофы немінуча адыдзе ў Лету, і на абломках пабудуюць новую краіну. І яна будзе жыць, слухаючы смех дзяцей, шолах лісця і музыку - гучную, жывую, яркую. Не забываючы, што кожны трэці беларус навечна меў дачыненне да музыкі цішыні, абараняючы тое, што яму даражэйшае за ўсё.
