Пра будучыню паўднёвага ўсходу Магілёўскай вобласці сёння ішла размова ў Касцюковічах. Гэтыя тэрыторыі ў полі зроку Кіраўніка дзяржавы ўвесь час. Што зроблена для людзей, а дзе ўрад і мясцовая ўлада не дапрацоўваюць? Аляксандр Лукашэнка гарантаваў новае дыханне праграме развіцця самых пацярпелых ад Чарнобыля раёнаў Магілёўшчыны. Надалей жалезны кантроль над рэалізацыяй кожнага праекта будзе ісці з вышэйшага ўзроўню. Цэнтральным звяном у ланцужку развіцця гэтых земляў павінны стаць эфектыўныя прадпрыемствы.
Рабочую паездку Прэзідэнт пачынае з пытанняў мясцовым кіраўнікам аб ходзе ўборачнай кампаніі. Гэта самая гарачая тэма - не першы дзень яна на кантролі Кіраўніка дзяржавы. Важна ўсё: уборка збожжа, нарыхтоўка кармоў, сяўба азімых і ўвогуле выкананне аграрыямі тэхналагічнай дысцыпліны. Асноўнае патрабаванне ўсё тое ж: не збаўляць тэмпаў!
У цэлым паўднёва-ўсходнія раёны Магілёўскай вобласці павінны прыносіць аддачу. Прэзідэнт выразна даў зразумець: папытанне будзе самае сур'ёзнае! За рабочыя месцы, за камфорт і ўмовы жыцця мясцовых жыхароў. Дарэчы, падчас размовы з жыхарамі Касцюковіч Аляксандр Лукашэнка так і сказаў: "Ёсць усё, каб жыць годна!" Але адказнасць за вынік, за будучыню горада і раёна ляжыць на кожным. Дзяржава акажа падтрымку, але толькі там, дзе гэта сапраўды неабходна. Рэгіён павінен кожны год дэманстраваць дынаміку росту.
Галоўнае - у рэпартажы Андрэя Крывашэева. Новая гісторыя самых пацярпелых, у народзе "чарнобыльскіх", раёнаў Магілёўшчыны пачыналася тут у красавіку 2014. У рамках штогадовага, таксама паводле народнай гаворкі, "чарнобыльскага шляху" Прэзідэнта была пастаўленая мэта - гэта таксама Беларусь, і нашы людзі тут павінны жыць годна. Кіраўнік дзяржавы не душыў. Губернатар і ўрад самі выбралі пункты росту, самі звярсталі праграму на пяць гадоў - лідар падпісаў. З тых памятных для паўднёва-ўсходніх раёнаў падзей прайшло пяць гадоў, у вобласці змяніўся губернатар, цалкам абнавіўся ўрад, А тут, у Касцюковічах, нават хуткім поглядам мінчаніна відаць ператварэнне. Але поўнай аддачы і напружання ўсіх рэзерваў і рэсурсаў людзі ўсё ж не адчулі. Паміж сабою гавораць так: пяцігодка праляцела ўлегцы. Дзесьці лепш (гэта пра сады, школы, бальніцы і вакансіі), дзесьці гэтак жа - гэта пра дарогі, зарплаты і жыллё. Але відавочна не так, як па любой іншай прэзідэнцкай праграме. Каб стала так, з поўнай упэўненасцю, што момант і выканаўцы падабраныя правільна, сёння на паўднёвы ўсход Магілёўшчыны асабіста прыбыў Прэзідэнт.
Яшчэ ў пачатку года Прэзідэнт не раз крытыкаваў рэгіён за слабыя паказчыкі, прымаліся кадравыя рашэнні. Паднімаць вобласць накіравалі экс-міністра сельскай гаспадаркі Леаніда Зайца. Але сваю рабочую паездку Кіраўнік дзяржавы пачынае не з дакладаў "як было і стала". Зараз ёсць поле для дзейнасці больш актуальнае - поле збожжа, у разгары ўборачная. Пытанняў нямала: кукуруза, нарыхтоўка кармоў, сяўба азімых і тое, з чаго ўсё пачынаецца, - асабістая дысцыпліна аграрыя і дыктатура агратэхналогій. Апошнія некалькі дзён Прэзідэнт слухаў даклады профільнага міністра і кіраўніка Віцебскай вобласці. Патрабаванне ўсё тое ж: не збаўляць тэмпаў уборачнай і іншых сельгасработ.
Губернатарам Леанід Заяц, лічы, 5 месяцаў, але станоўчыя перамены ўжо бачныя: павялічылі экспарт, знізілі колькасць стратных прадпрыемстваў, расце сярэдняя зарплата. Але, вядома, да ідэалу рэгіёну яшчэ далёка. Гаварыць пра планы можна доўга, але ацэняць кіраўніка па ўзроўні і якасці жыцця людзей. Да размовы падлучаюць кіраўніка Касцюковіцкага райвыканкама. У яго рэгіёне пакуль у сярэднім атрымліваюць 836 рублёў. Але ў сельскай гаспадарцы нашмат менш.
Пры гэтым зарплатай на тысячу рублёў не здзівіш супрацоўнікаў холдынга "Лахва" па вытворчасці стронгі. Тут поўны цыкл: маляўка - вытворчасць - перапрацоўка. Выгадоўваюць 700 тон таварнай стронгі. Цэлы год. Прадукцыя ў суадносінах 50 на 50 ідзе на ўнутраны рынак і экспартуецца ў Расію. Тут для рыб амаль санаторныя ўмовы. Харчаванне - высокапратэінавы корм, праўда, пакуль закупляюць у Галандыі, але з запускам прадпрыемства, якое будуе Нацыянальная біятэхналагічная карпарацыя, зусім адыдзем ад імпарту. Басейны з артэзіянскай вадой, за яе станам сочыць камп'ютар, а дэталёвая справаздача па СМС прыходзіць рыбаводу. Словам, ёсць не толькі ўсе ўмовы, але і жаданне нарошчваць аб'ёмы. Прэзідэнт такіх ініцыятыўных кіраўнікоў заўсёды падтрымае! І не толькі ў рамках аднаго прадпрыемства. Час перагледзець нацыянальную праграму развіцця рыбнай гаспадаркі.
Вядома, заморскімі стравамі беларускага лідара не здзівіш, падчас любога замежнага візіту калегі падаюць на стол свае прысмакі, але Прэзідэнт з задавальненнем частуецца стронгай гарачага і халоднага вэнджання, чырвонай ікрой, а заадно частуе профільных міністраў. Вось яно беларускае мора. Ацэнка Прэзідэнта: клас экстра. Важна, што "Лахва" - гэта не проста гаспадарка, замена імпарту для сваіх і крыніца экспарту для замежных, гэта кластар новага для Беларусі бізнесу.
Тут стронга, годам раней глядзелі далікатэсную чорную ікру пад Дзяржынскам, яшчэ раней вырасла марская бізнес-імперыя "Санта Брэмар". Немарская Беларусь мазгамі і рукамі знайшла сваё беларускае мора. І колькі б ні кпілі суседзі з беларускіх крэветак, экспарт і пункт росту эканомікі неабыякія. Пасля рыбнай справы - нарада аб развіцці паўднёвага ўсходу, прадметна і пэўна аб зробленым, праліках і прапановах. Прэзідэнт, наладжваючы на дзелавы тон, адразу не папікае за ранейшую праграму ўраду і губернатару. Адзначае, ёсць і паляпшэнні: у занятасці, жыллі і дрэваапрацоўцы, - але ёсць і адкрыта слабыя вынікі.
З таго, што атрымалася, - жыллё і захаваныя для рэгіёна 20 000 чалавек. Вось прыклад - сям'я Краўцовых з Касцюковіч сваю малую радзіму не прамяняе ні на якую іншую. Прыраслі сэрцам, сям'ёй, домам. Выхоўваюць траіх. Андрэй - ратавальнік, Раіса працуе ў раённай бальніцы. Новае жыццё ў некалі дэпрэсіўныя раёны ўдыхнуў указ Прэзідэнта. Геаграфічна дакумент аб'яднаў Касцюковічы, Слаўгарад, Крычаў, Клімавічы, Чэрыкаў, Краснаполле і Хоцімск. Ільготы некалькі меншыя, чым у Оршы, але значна большыя, чым у віцебскай або гродзенскай правінцыі. Напрыклад, будаўніцтва жылля - пад 1 % на 20 гадоў - або падатковыя "канікулы" для прадпрымальнікаў-пачаткоўцаў. Сацыяльныя гарантыі працуюць: людзі застаюцца, вяртаюцца, прыязджаюць будаваць. Паказчык - за год па адной новай шматпавярхоўцы, гэта ўжо як закон.
Пры гэтым міністр эканомікі не хавае: зрабілі толькі дзясятую частку ад таго, што планавалі.
Без ажыятажу, але ў рэгіён ідуць інвестары. Гэта таксама з даклада міністра. Слабасці як па ўсёй краіне - невыразныя бізнес-планы, пад такое грошы не выдзеліць, складанае фінстановішча, невысокія зарплаты спецыялістаў. Але там, дзе папрацаваў мясцовы выканкам, ёсць вынік. Напрыклад, тут новы завод па выпуску модуляў для вялікіх будаўнічых канструктараў памерам з дом. База - закінуты раней ангар. Укладанні і тэхналогіі нямецкія. Рабочыя рукі і сыравіна нашы.
Яшчэ адзін беларуска-нямецкі праект - новая малая энергетыка для райцэнтра. Фотаэлектрычныя станцыі - у народзе проста сонечныя палі. Тры такія пад Касцюковічамі эканомяць за год да мільёна кубоў газу. Міністр прапануе ўсе энергетычныя ноу-хау абкатваць менавіта на паўднёвым усходзе. Гэта і тэхналогіі, і занятасць, і экалогія - прыярытэт для пацярпелых ад Чарнобыля раёнаў.
Ёсць і больш грандыёзны праект развіцця - другая еўразійская магістраль праз Крычаў і Рослаўль. Цэментныя заводы тут мадэрнізаваныя, а тэхналогію бетоннага аўтабана абкаталі на другой Мінскай кальцавой. Выйшла практычна, надзейна і эканомна - на цэменце, у тым ліку крычаўскім, уся Беларусь набыла новую галіну. Справа за партнёрамі з Еўразіі.
Аб дарогах як узлётных палосах эканомікі кожнага з 7 раёнаў і вобласці ў цэлым гаворыць і новы губернатар Леанід Заяц. Самой Магілёўшчыне лізінг дарожнай тэхнікі або асфальтавы завод не пацягнуць. Гэта праўда, але Прэзідэнт патрабуе дакладнага плана, гаспадарскага падыходу і візы профільнага віцэ-прэм'ера.
Яшчэ з ключавых праектаў губернатара - жывёлагадоўля. Буйныя свінакомплексы пад Слаўгарадам і Крычавым, ялавічына са сваёй перапрацоўкай і пашай у поймах Сожа і Прыпяці. У сацыяльнай сферы - жыллё для шматдзетных і каштоўных спецыялістаў. Плюс, вядома, фізкультурна-спартыўныя комплексы і басейн у Хоцімску.
Прэзідэнт ні адзін з праектаў не адхіляе, але патрабуе дэталізацыі і гаспадарскай логікі. Спачатку прадпрыемствы і рынкі збыту, потым спецыялісты пад праект, потым для іх адрасна якасць жыцця. Там, дзе ўжо зрабілі, медыцына. Мясцовая райбальніца ў Касцюковічах. Раней даўгабуд. Па патрабаванні Прэзідэнта ў 2002 у яго ўдыхнулі новае жыццё. Зараз гэта медыцынскі цэнтр для пацыентаў адразу некалькіх раёнаў. Замена суставаў, гемадыяліз. Асаблівая радасць урачоў, калі папраўляюцца маленькія пацыенты.
А гэтую малую, якой усяго 7 сутак ад нараджэння, маладая мама назаве Алёнкай. Мы адны з першых, хто даведаўся. З пачатку года тут на свет з'явіліся 82 здаровыя немаўляці. Гэта вынік мясцовых урачоў і сучаснага абсталявання.
Пасля такіх вынікаў горкай пілюляй даклад Камітэта дзяржкантролю. На кожны эфектыўны прыклад ёсць люстэрка безгаспадарчасці. Далей загаворваць развіццё рэгіёна не дазволіць Прэзідэнт. Падводзячы вынік нарадзе, лідар сказаў, як адрэзаў: гэта момант ісціны для паўднёвага ўсходу, кіраўнікоў і падначаленых, як спрацуеце, так вас і падтрымаем, і ацэнім. Тым больш фору ў 4 гады вы выкарысталі. Уніклі, асвоіліся, глыбока ўлезлі ў праблемы края, вучыць нікога не трэба, а вось кантроль і дысцыпліна будуць жалезнымі.
Тэрміны, акцэнты і адказныя вызначаны. Слова Прэзідэнта закон, але лідара без прамога дыялогу не адпускаюць мясцовыя жыхары. Цэлы імправізаваны мітынг за два крокі ад выканкама. Цікавіць усё - ад будучыні роднага края да прыватнага лёсу блізкага чалавека. Аляксандр Лукашэнка падрабязна пераказвае сутнасць нарады, праграмы і даручэнняў. Па сутнасці, выконвае нашу журналісцкую працу. Толькі слова больш важкае. Далей россып рэплік, каментарыяў, пытанняў і просьбаў ад людзей. Такога не зрэжысіраваць.
Цікавы абарот: просьба жанчыны дапамагчы змякчыць строгасць Феміды да блізкага чалавека. І дадала з горыччу, што пісала ў Адміністрацыю, не адказалі. І гэта ў прысутнасці Наталлі Качанавай, кіраўніка палітычнага штаба.
Рэакцыя імгненная. Даручэнне - разабрацца. І вось ужо прама на цэнтральнай плошчы кіраўнік Адміністрацыі і міністр аховы здароўя вядуць асабісты прыём грамадзян. Дарэчы, па звароце высветлілі, што пасылалі з двух адрасоў, у тым ліку з Расіі, таму блытаніна.
Паўднёвы ўсход Магілёўшчыны - складаная і прыгожая земля, тут жывуць складаныя і прыгожыя людзі. Задача дзяржавы - склаўшы патэнцыялы, даць новую якасць жыцця гэтым людзям і гэтаму краю. Каб па ўсім паўднёвым усходзе, па ўсёй Беларусі або за мяжой аднолькава горда гучала імя малой радзімы. Напрыклад, я з Хоцімска, гэта квітнеючая сумленнай працай зямля. Тады і новая гістарычная вяха, абвешчаная сёння Прэзідэнтам, стане рэальнасцю.
