Вялізныя сродкі дзяржава вылучала і працягвае вылучаць на рэабілітацыю пацярпелых тэрыторый. І, самае галоўнае, на адрасную дапамогу людзям. Сёння, напярэдадні гадавіны аварыі на Чарнобыльскай АЭС, пацярпелыя рэгіёны па традыцыі наведвае Прэзідэнт.
Рабочы дзень Аляксандра Лукашэнкі прайшоў на тэрыторыі Палескага радыяцыйна-экалагічнага запаведніка. Гэта землі Хойніцкага, Нараўлянскага і Брагінскага раёнаў. Размова ішла аб перспектывах. Сёння тут вырошчваюць чыстую прадукцыю, змяняецца воблік гарадоў і вёсак. Тут, на сваёй зямлі, жывуць і працуюць людзі. І трэба надалей стварыць для іх усе ўмовы. Да лета для гэтых тэрыторый распрацуюць новую праграму па аналогіі з той, якую прынялі для паўднёвага ўсходу Магілёўскай вобласці. Дарэчы, некалькі гадоў назад Аляксандр Лукашэнка асобным указам адкрыў Палескі радыяцыйны запаведнік для турыстаў. Там арганізавана некалькі маршрутаў для азнаямлення з беларускай зонай адчужэння. Усе падрабязнасці ў Ілоны Красуцкай.
Заварожваючая прыгажосць беларускага Палесся. Гледзячы на гэтыя кадры, хіба скажаш, што 35 гадоў назад землі атрымалі пазнаку чарнобыльскай бяды? Небяспечныя ізатопы закранулі амаль чвэрць тэрыторыі краіны. 140 тысячам чалавек прыйшлося назаўжды змяніць адрасы. У тое, што беларусы справяцца, шматлікія тады не верылі. У 90-я наш Прэзідэнт прымае жорсткае рашэнне - пацярпелыя землі аднавіць! Тады і стартавалі маштабныя праграмы па адраджэнні.
Каб вярнуць жыццё пацярпелым землям, зроблена шмат. Галоўнае, што праз дзесяцігоддзі размова ідзе ўжо не аб рэабілітацыі тэрыторый, а аб іх развіцці. Найпрыгажэйшае беларускае Палессе сёння - рай для агратурызму, а ўрадлівыя глебы поўдня краіны дазваляюць вырошчваць тое, пра што на поўначы толькі мараць.
Самы паўднёвы райцэнтр Гомельскага рэгіёна, Нароўля - гэта ўсяго за 80 км ад Чарнобыльскай АЭС. Зараз тут жывуць ледзь больш за 8 тысяч чалавек. Першае, што кідаецца ў вочы, - акуратныя фасады будынкаў, новыя шматпавярхоўкі, бальніца і школы, іх тут тры. Значыць, ёсць, каго вучыць.
Хоць Нароўля адносіцца да тэрыторый, якія пацярпелі ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС, як бачым і чуем ад мясцовых жыхароў, перспектывы ёсць. Тут дэмаграфічны бум. Жанчыны не баяцца нараджаць, а шматдзетныя сем'і застаюцца і будуюць кватэры. З аднаго боку працягваюць жыць людзі, а з другога размешчаны радыяцыйны запаведнік.
А. Лукашэнка наведаў Палескі радыяцыйна-экалагічны запаведнік
У рабочым графіку Аляксандра Лукашэнкі менавіта ў гэты час штогод паездкі ў рэгіёны, якія, так або інакш, закранулі наступствы аварыі. Амаль усе раёны Гомельшчыны падвергнуліся забруджванню радыенуклідамі. Прыехаць сюды асабіста для Прэзідэнта нават не проста традыцыя, а шчырае і неабыякавае стаўленне да гэтых земляў. Вось і на гэты раз адразу па прылёце Аляксандр Лукашэнка перш за ўсё пацікавіўся, як тут ідуць справы і што гавораць людзі.Дагледжаныя сцежкі і дзікая прырода. А на спецыяльных маршрутах тут можна сустрэць турыстаў. Хоць яшчэ 30 гадоў назад існаванне тут хоць якога-небудзь жыцця здавалася неймаверным. Так, ніхто не прымяншае дасягненняў. Але ў развіцці гэтых тэрыторыі, размова пра Нараўлянскі, Брагінскі і Хойніцкі раёны, нібы ўпёрлася ў дах. Самі людзі пацвярджаюць сваім прыкладам: тут можна жыць і працаваць.
Турызм у зоне адчужэння
Запаведнік падзелены на дзве зоны: эксперыментальную і запаведную. У 1988 годзе, калі ён ствараўся, ніхто не мог прадбачыць, ці атрымаецца стрымаць радыяцыю і даць гэтым месцам новае жыццё. Гэта быў нялёгкі шлях, які супрацоўнікам запаведніка прыходзілася пераадольваць упершыню, - такога вопыту ў свеце проста не было. А сёння тут нават арганізуюць турыстычныя паездкі, разводзяць племянных коней і здабываюць мёд.
За апошнія 10 гадоў пчалярства ў запаведніку моцна развілося. Сёння тут жывуць каля 250 пчаліных сем'яў, а пачыналася ўсё з пяці. Гэта таксама ў свой час было прэзідэнцкім даручэннем. З кожным годам аб'ёмы ўсё большыя. Людзі занятыя, і зарплаты павялічыліся, а галоўнае - гэта шанец вярнуць землі да нармальнага жыцця.
Прэзідэнт падтрымаў рамеснікаў
Жыхароў мегаполіса, вядома, здзіўляе тутэйшая прыгажосць, а яшчэ ветлівасць і таленты мясцовых жыхароў. Саломапляценне, разьба па дрэве… Без перабольшання, у гэтых людзей залатыя рукі. У гэтую прыгажосць укладваюць столькі душы, а колькі часу! І будзем гаварыць шчыра, не заўсёды атрымліваюць матэрыяльную ўзнагароду супамерную ўсім выдаткам. Прэзідэнт ведае, як падтрымаць.
Аднавіць конегадоўлю на гэтых тэрыторыях таксама было ідэяй Прэзідэнта. Палескі запаведнік - адзінае месца ў краіне, дзе можна сустрэць каня Пржэвальскага, хоць з тэрыторыі Беларусі ён знік у 18 стагоддзі. Летась прадалі больш за 70 галоў, сёлета - ужо 60. У асноўным бяруць для развіцця аграэкатурызму і для развіцця фермерскіх гаспадарак. Цана на такога скакуна пачынаецца ад тысячы долараў.
Апошнім часам запаведнік выклікае ўсё большую цікавасць у турыстаў. З 2018 года тут дазволілі сустракаць арганізаваныя групы. Для гасцей распрацавалі некалькі маршрутаў з аглядам закінутых вёсак, "могілкі караблёў" на Прыпяці і гадавальніка зуброў. Экскурсіі праходзяць па бяспечных маршрутах. За час прагулкі доза радыяцыі ў сярэднім не перавышае тую, што мы атрымліваем за дзве гадзіны палёту на самалёце. Прапаноўваюць тут і платнае паляванне.
Новая праграма для Палескага запаведніка
Гэтыя тэрыторыі сталі сусветнай лабараторыяй вывучэння тэхнагенных катастроф. Па наш вопыт уваскрэсення цяжкіх земляў заўсёды ехалі з Расіі, Украіны, Еўрасаюза, Японіі. Дзяржава прадоўжыць актыўнае развіццё пацярпелых тэрыторый. Зрэшты, пабываўшы ў Палескім запаведніку, можна зрабіць выснову: там, дзе па-гаспадарску жывуць і працуюць людзі, чарнобыльская праблематыка адыходзіць.
