Менавіта таму іх вынікі аналітыкі і эксперты змаглі асэнсаваць толькі сёння. Падумаць насамрэч было аб чым.
Мінскі саміт - 2013, як і ў 2009-м, калі таксама ў беларускай сталіцы быў створаны Мытны саюз, стаў ключавым для еўразійскай інтэграцыі. Мінск замацаваў за сабою рэнамэ сталіцы збліжэння і самага камфортнага месца для стратэгічных рашэнняў.
Такіх рашэнняў сапраўды шмат. Па-першае, унутры інтэграцыі гэта ўзгодненая саюзная дамова тройкі - яе маюць намер падпісаць ужо ў маі. Чаму? На выніковым брыфінгу растлумачыў Прэзідэнт Казахстана.
Нурсултан Назарбаеў, Прэзідэнт Рэспублікі Казахстан: Мы дамовіліся, што ідзем на падпісанне дамовы аб стварэнні Еўразійскага эканамічнага саюза, які павінен пачынаць працаваць 1 студзеня 2015 года. Для гэтага ў маі наступнага года мы павінны ўбачыць праект дакумента і яго падпісаць, каб паспець за паўгода ратыфікаваць у сваіх парламентах. Гэта была галоўная задача. Першы дакумент, які складаецца з дзвюх частак, - інвестыцыйная і эканамічная частка была галоўнай праблемай абмеркавання пытанняў.
Эканамістамі ўжо падлічана: Еўразійскі саюз за 15 гадоў дадасць эканомікам тройкі да 15% ВУП. У абсалютных лічбах гэта фантастычная сума - 700 мільярдаў долараў.
Сяргей Глаз'еў, саветнік Прэзідэнта Расійскай Федэрацыі па пытаннях рэгіянальнай эканамічнай інтэграцыі: З 15 года павінен зарабіць Еўразійскі эканамічны саюз, які да агульнага дадатку тавараў і паслуг, капіталу і працы будзе мець і агульныя стратэгіі развіцця аграпрамысловасці, у сельскай гаспадарцы, энергетычнай. Нашы разлікі паказваюць, што з агульнага прыросту эканамічнай актыўнасці, якую мы ацэньваем прыкладна ў 700 мільярдаў долараў, калі адмераць да 2030 года. Адна трэць прыпадае на агульны рынак, а дзве трэці прыпадаюць на агульную стратэгію развіцця.
Яшчэ адно ключавое пытанне - бар'еры і перашкоды. За адзін дзень саміту членам камісіі тройкі прыйшлося выслухаць ад прэзідэнтаў крытыкі больш, чым за ўвесь папярэдні год. Лідары прытармазілі амбіцыі чыноўнікаў - пакуль ніякага пашырэння паўнамоцтваў і новых органаў. Ніякага дадатковага цяжару ў выглядзе Генеральнага сакратара і Камітэта пастаянных прадстаўнікоў Еўразійскага саюза.
Другая прынцыповая дамова - здыманне бар'ераў і абмежаванняў на ключавых рынках і па найважнейшых пазіцыях. Для Беларусі гэта пастаўка энерганосьбітаў і экспартныя пошліны на нафту і нафтапрадукты. Для Казахстана - харчаванне і транспарт. Тут меркаванне трох прэзідэнтаў было адназначным.
Уладзімір Пуцін, Прэзідэнт Расійскай Федэрацыі: Мы разумеем, што для нашых партнёраў важна выключыць гэтыя выняткі, звязаныя з нафтай, нафтапрадуктамі і гэтак далей. Мы гатовыя. Для нас гэта страта бюджэту, але мы гатовыя гэта зрабіць. Але разлічваем на тое, што і партнёры пойдуць нам насустрач, убіраючы тыя выняткі, якія для іх, як яны лічаць, важныя.
Нурсултан Назарбаеў, Прэзідэнт Рэспублікі Казахстан: Сёння на шляху руху тавараў працягваюць у рэгіянальным узроўні прычыняць перашкоды ўсякія: фітасанітарыя, лабараторныя даследаванні, пад усякімі прычынамі. Скардзяцца нашы бізнесмены на гэтую справу. І мы даручылі ва ўсім гэтым разабрацца.
Аляксандр Лукашэнка, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь: Мы гатовыя працаваць сёння без абмежаванняў, ды гэта канкурэнцыя. Так, гэта ўзмацненне канкурэнцыі ў асобных сектарах. Але калі мы ад сваіх партнёраў патрабуем і просім, каб гэтых выняткаў не было, то мы павінны рабіць адпаведныя крокі. Мы слова ў слова пацвердзілі сваю пазіцыю… Таму я мяркую, што мы ў самыя сціслыя тэрміны прымем рашэнне, якое будзе задавольваць і Расійскую Федэрацыю, і нашых сяброў у Казахстане, і Беларусь.
Міжнародны аспект інтэграцыі і зусім названы аналітыкамі сенсацыяй. Арменія і Кыргызстан будуць уключаныя ў саюзны блок з поўным прыняццем яго правілаў. Бішкек просіць адтэрміноўкі, афіцыйны Ерэван, насупраць, гатовы ў двухмесячны тэрмін падпісаць большасць пагадненняў мытнай тройкі.
Гэта найбліжэйшая перспектыва. Ёсць і стратэгія - Мытны саюз, а ў перспектыве Еўразійскі саюз, становіцца геапалітычным магнітам. Да яго гатовая падключыцца Турцыя, стратэгічны саюзнік ЗША і Еўрасаюза, паўнапраўны член НАТА і самая дынамічная эканоміка рэгіёну. Зону свабоднага гандлю з еўразійскім блокам жадаюць фарміраваць В'етнам, Новая Зеландыя, Ізраіль і дзясятая эканоміка свету, пакуль дзясятая - Індыя.
У рамках мінскага саміту даволі мякка прайшлі складаныя кансультацыі па ўкраінскім пытанні. Афіцыйны Кіеў жадае заключыць пагадненне аб асацыяцыі з Еўрасаюзам, г.з. адкрыць рынкі, але пры гэтым захаваць зону свабоднага гандлю з краінамі еўразійскай тройкі. Злыя языкі прадракалі саміту ледзь ці не скандал па лініі Масква - Кіеў. Дарма. Паводле слоў Уладзіміра Пуціна, наперадзе серыя новых кансультацый, а гаспадарам саміту атрымалася ўсяго за адзін дзень інтэлігентна развязаць самыя крытычныя вузлы супярэчнасцяў.
Уладзімір Пуцін, Прэзідэнт Расійскай Федэрацыі: Я Вам вельмі ўдзячны, што Вы як старшыня змаглі так інтэлігентна разруліць усе гэтыя кампрамісы і развязкі, і мы змаглі ў выніку выйсці на агульнае ўзгодненае і прымальнае рашэнне практычна па ўсіх пытаннях. Сапраўды, праца сёння была дзейснай у значнай ступені дзякуючы таму, як яна была сёння рэалізаваная.
Гэтыя словы прагучалі на двухбаковай сустрэчы лідараў Беларусі і Расіі - яна вянчала саміт. Аляксандр Лукашэнка адзначыў: адзін, але ўдалы для Еўразіі дзень змог паскорыць інтэграцыю ў самых прынцыповых пытаннях.
Аляксандр Лукашэнка, Прэзідэнт Рэспублікі Беларусь: Гэта быў удалы дзень. Нам атрымалася абмеркаваць не проста масу пытанняў, але нам яшчэ трэба асэнсаваць той вялікі крок, я не скажу прарыў, але вялікі крок, які мы зрабілі ў выніку нашай сённяшняй працы. Усё-такі мы па ўсіх прынцыповых пытаннях фарміравання нашага саюза і, самае галоўнае, падрыхтоўкі асноўнай дамовы Еўразійскага эканамічнага саюза значна прасунуліся, вызначылі яго контуры. Вядома, працы трэба будзе зрабіць нямала, але зроблена гэткае вялікае, што напярэдадні ні вы, ні я не меркавалі, што нам атрымаецца прасунуцца па прынцыповых пытаннях.
Вялікія стратэгі мінулага ведалі, што зыход ключавых кампаній часта вызначае адно рашэнне або адзін дзень. Менавіта ён схіляе кола гісторыі альбо да перамогі, альбо да паражэння. Учора, 24 кастрычніка, на мінскім саміце еўразійская інтэграцыя стала на крок бліжэй да поспеху. Магчыма, менавіта гэты крок стане вырашальным і для інтэграцыі, і для гісторыі Еўразіі ў цэлым.
