Безумоўна, падзея гістарычная, бо ўжо заўтра адбудзецца першы візіт вышэйшага дзяржаўнага дзеяча Турэцкай Рэспублікі ў нашу краіну за ўсю гісторыю адносін. Паміж дзвюма дзяржавамі заўсёды суседнічалі прагматызм вялікай палітыкі, а таксама цёплыя і даверныя адносіны на ўзроўні чалавечых кантактаў. Турцыя, фактычна з'яўляючыся галоўным злучным звяном паміж Азіяй і Еўропай, разлічвае на Беларусь, як на перспектыўнага і надзейнага партнёра ў рэгіёне. Аб узаемавыгадных перспектывах і новым еўразійскім праекце сюжэт Андрэя Лапцёнка.
"Прэзідэнт-гатэль" у Мінску. Рэканструкцыю тварэння савецкага дойлідства праводзілі турэцкія будаўнікі. Здзіўляцца тут не прыходзіцца. Туркі наогул будуюць шмат і будуюць якасна. Проста факт: Турцыя другая пасля Кітая па ліку падрадчыкаў, якія ажыццявілі за апошнія сем гадоў найбольшы лік праектаў па ўсім свеце. Яе геастратэгічнае становішча - як пропуск на любы рынак: усюды свая. Еўрапейская, азіяцкая, балканская, каўказская, блізкаўсходняя і гэтак далей. А для глабальнага свету па-сапраўднаму еўразійская краіна. На стыку двух кантынентаў і цывілізацый у чымсьці падобная на Беларусь. Воляю лёсу ў гатэлі, рэканструяваным турэцкімі будаўнікамі, сёння праходзяць сустрэчы мірнай групы па Украіне.
Сябраваць з Турцыяй - стратэгічная неабходнасць. Адзіная дзяржава, якая адразу з'яўляецца членам НАТА, Савета Еўропы, Арганізацыі эканамічнага супрацоўніцтва і развіцця, "Вялікай дваццаткі" і Арганізацыі ісламскага супрацоўніцтва.
Ці цікавая Беларусь Турцыі? Дзіўна, але пасол Турцыі ў нашай краіне сцвярджае, што мы нават не можам уявіць, як добра ведаюць нашу краіну ў яе на радзіме. Асаблівае стаўленне Турцыі да Беларусі падкрэслівае і той факт, што пасля вядомага інцыдэнту з расійскім самалётам Рэджэп Эрдаган правёў не адну сустрэчу на вышэйшым узроўні, але цяперашні візіт у Беларусь - гэта яго першы афіцыйны візіт за апошнія 4 месяцы.
Кезбан Нілвана Дарама, Надзвычайны і Паўнамоцны пасол Турцыі ў Беларусі: "Заўтра разам з Прэзідэнтам Турцыі ў Беларусь прыязджае шырокая дэлегацыя дзелавых колаў - парадку 150 чалавек. Зараз прапрацоўваюцца пытанні ўзаемных інвестыцый і выхад на рынкі трэціх краін. Турцыі ў Беларусі цікава ўсё. Гэта і хімічная прамысловасць, і аўтамабілебудаванне, тэкстыль. Яшчэ раз падкрэслю: турэцкі бок разглядае ўсе сферы супрацоўніцтва".
Сябраваць з Турцыяй - перспектыўна. Да свайго стагоддзя, а гэта зусім хутка - 2023 год, Турэцкая Рэспубліка сур'ёзна паставіла мэту ўвайсці ў дзясятку найболей развітых краін свету і стаць рэгіянальным лідарам у тэхналагічнай мадэрнізацыі. І гэта не проста амбіцыі. Аб'ектыўна: апошнія дзесяць гадоў у Турцыі самыя высокія ў Еўропе сярэднегадавыя тэмпы росту - звыш 5%, 16 месца ў сусветнай і 6 у еўрапейскай эканоміцы, узорная дэмаграфічная сітуацыя - вельмі маладое насельніцтва, палова насельніцтва, колькасцю ў 76 млн. чал. (яго працаздольная частка - 52 млн.), маладзейшая за 30 гадоў, у краіне 139 універсітэтаў, 3 млн. студэнтаў і штогод 400 тыс. выпускнікоў, 25 мільёнаў карыстальнікаў Інтэрнэта.
Кезбан Нілвана Дарама, Надзвычайны і Паўнамоцны пасол Турцыі ў Беларусі: "Вялікі плюс, што нашы эканомікі ўзаемадапаўняльныя. Парадак двухбаковых сустрэч заўсёды канструктыўны. Дадам, што мы дапамагаем адна адной і ў вырашэнні рэгіянальных пытанняў. Як вядома, калі іх не вырашаць, у будучыні яны могуць гукнуцца ў глабальным маштабе. Турцыі блізкая міратворчая пазіцыя вашай краіны. Сёння нашым людзям цікава даваедвацца аб Беларусі. Нядаўна вашу краіну наведала група прадстаўнікоў турэцкіх СМІ, аб вашай краіне выйшла шмат пазітыўных матэрыялаў".
Усе адказы на пытанне: ці патрэбен такі партнёр Беларусі - у гісторыі нашых двухбаковых адносін. Першая замежная краіна, якая афіцыйна прызнала незалежнасць Беларусі, усе наступныя гады няўхільна выстройвала эканамічную платформу нашых адносін. Любы візіт у Турцыю на ўзроўні кіраўніка дзяржавы або прэм'ераў гэтаму спрыяў.
Час адчувалі аднолькава, часцяком дзейнічалі сінхронна. У перыяд, калі беларускі ВУП большаў за кошт вялікай будоўлі, разгорнутай па ўсёй краіне, менавіта турэцкія будаўнічыя праекты сталі прыкладам якаснага інвестыцыйнага супрацоўніцтва. Але і пазней, у крызісныя гады, турэцкі бізнес быў навідавоку. Сапраўднай зверкай эканамічных гадзіннікаў стаў Беларускі інвестыцыйны форум у Стамбуле.
Бакі адзначаюць: за 5 гадоў тавараабарот вырас у 2,5 раза і ацэньваецца ў 600 мільёнаў долараў, новая амбіцыйная задача - нарасціць яго да мільярда. Як прыклад двухбаковай гатоўнасці - на тым форуме ў Стамбуле падпісана каля 20 пагадненняў і кантрактаў. І сёння беларускі бок гатовы даць турэцкім бізнесменам для гэтага ўсе гарантыі.
Добрыя чалавечыя адносіны, як базіс і ў бізнесе, і ў кантактах звычайных людзей. Важна, што гэта дапамагае сябраваць і гандляваць. Канцэрн "Белнафтахім", МАЗ, Гомсельмаш, БелАЗ - гэтыя гіганты фактычна забяспечылі сабе шанец асвоіцца на турэцкім рынку.
Дзмітрый Муляр, начальнік маркетынг-цэнтра ААТ "Гомсельмаш": "Гэты кормаўборачны камбайн К-600 выкарыстоўваецца ў асноўным для ўборкі кукурузы. Сёлета мы падпісалі кантракт на 5 машын. У будучыні мы плануем стварыць СП".
Дыпламатычная ініцыятыва "Новы Вялікі шаўковы шлях" сумесна з Кітаем, у якой і Беларусь, і Турцыя выконваюць свае ролі, для ўсіх удзельнікаў прадугледжваюць стварэнне агульнарэгіянальнай сістэмы гандлёва-эканамічных, транспартных, грамадска-культурных і іншых сувязяў. І гэта таксама стане заўтра адной з тэм перамоў двух лідараў.
Так робіцца гісторыя. Гэта першы афіцыйны візіт Прэзідэнта Турцыі ў Беларусь. І гэты візіт стане знакавым для адносін нашых краін. Праграма ў лідараў даволі насычаная. Гэта і ўдзел у двухбаковым бізнес-форуме, і цырымонія адкрыцця саборнай мячэці, але галоўныя перамовы Аляксандра Лукашэнкі і Рэджэпа Тайіпа Эрдагана пройдуць у Палацы Незалежнасці. Як бачым, для пратакольнага і сапраўды гістарычнага фота тут ужо ўсё гатова.
