Мінск, не паспеўшы астыць ад медыйнага рэзанансу парламенцкага вымярэння АБСЕ, сам становіцца сусветнай сталіцай рускамоўных медыя. Наша руская мова, прэса, якая задае парадак і адказвае за грамадства і палітыку, салдаты і афіцэры "гібрыдных" войнаў і масавы сыход у лічбу. Аб чым яшчэ даверна і адкрыта гаварылі з Прэзідэнтам акулы рускамоўнага пяра - ведае Андрэй Крывашэеў.
Галоўны слоган нашай інфармацыйнай эпохі: калі вас няма ў прэсе - вы не існуеце і ў прыродзе. Калі так, то гэтым летам Мінск пражывае адразу некалькі інфармацыйных жыццяў. Як лідар і лакаматыў Цэнтральна-Еўрапейскай ініцыятывы, як галоўная парламенцкая трыбуна АБСЕ, а сёння яшчэ і як сусветная сталіца рускай прэсы.
Каток лічбавай рэвалюцыі па традыцыйных СМІ, слова, якое ратуе, але і забівае, "гібрыдныя" войны і журналісты - як іх салдаты і генералы, нарэшце, наша руская мова, у якой і душа, і гісторыя, і развіццё. Самыя вострыя тэмы, блізкія чацвёртай уладзе, улада ў асобе Прэзідэнта сёння наўмысна ўклала ў ход дыскусіі. Выйшла востра, спрэчна і прадметна. Выйшла так, што Мінск - ужо не проста пляцоўка для дыялогу, а авангард актуальнай журналісцкай думкі і тэхналогій.
Сам кангрэс - гэта накшталт аб'яднаных нацый для рускай прэсы. Так, пішуць, гавораць і паказваюць на рускай, але тут увесь глобус - ад Расіі і да Аўстраліі, ад Штатаў да Азіі і Афрыкі. Па грамадзянстве - чвэрць дзяржаў свету. Усіх згуртавала… не, не Вялікая Русь або сучасная Расія, а вялікая і магутная мова Пушкіна і Талстога. Яна гучыць у Аргенціне, адзіны ў сваім родзе "Рускі веснік" выходзіць раз на месяц.
Гучыць руская і пад кананаду цяжкіх, на жаль, не толькі інфармацыйных прылад у Сірыі.
Мова Пушкіна - гэта і мова беларускіх класікаў, а што больш важна - гэта мова дзясяткаў нашых пакаленняў. Гэта наша мова, родная. Адгэтуль сяброўскае выпраўленне Прэзідэнтам галоўнага мадэратара - не дзякуйце за павагу да рускага слова, гэта і наша каштоўнасць.
Але расійскіх журналістаў і палітыкаў зразумець за падзяку можна. Два дзесяцігоддзі арэал рускага слова ў свеце скарачаецца.
Сыходзіць са штодзённасці, палітыкі, адукацыі. Сёння аўдыторыя - 300 мільёнаў. Аб'ектыўны працэс станаўлення новых нацый, ціск на альтэрнатыўнае слова ў Еўропе і Амерыцы. Ды і менш стала такіх, як Пушкін або Ленін, каб сфармуляваць на рускай звышпрывабныя ідэі для ўсяго чалавецтва. Але адна справа - згасанне, і зусім іншая - моўная цэнзура.
Генадзь Давыдзька, Старшыня Белтэлерадыёкампаніі:
"Ніхто жа не ўспрымае англійскую мову - як пагрозу, а руская мова для кагосьці падаецца пагрозай. Спадары, гэта мова нашых зносін, гэта звыклая мова для шматлікіх народаў. Таму гэта станоўчая з'ява. Я за распаўсюджванне магчымасці як мага больш мець зносіны без пасрэднікаў у свеце, у тым ліку і праз рускую мову. Таму, безумоўна, падзея вельмі важная".
Беларусь у гэтым сэнсе выключэнне. У рускім слове таксама жыве наша самабытнасць. Таму захоўваем і развіваем. Таму і кангрэс у Беларусі ўжо другі. І не вагаліся ні секунды - прымаць або не.
Праўда і ў тым, што такіх выключэнняў, як Беларусь, у свеце амаль няма. А таму нават для ўплывовай і тыражнай "Камсамолкі" адкрыццё Прэзідэнта - ужо навіна для цэлага развароту.
Праблемы, якія традыцыйна ставіць кангрэс, глабальныя, як глабальна рускае слова. Абмяркоўваюць і ўжо класіку: ці памрэ друкаваная справа і хто ён - чытач сацыяльных сетак?
Дэбатуюць і па новых пагрозах. Напрыклад, пра ўкраінскую лінгвістыку, якая ўсё больш палітыка. А дзе яшчэ гаварыць аб Украіне - як не на радзіме мінскіх пагадненняў за сотню крокаў ад гістарычнай "нармандскай" залы.
І ўсё ж на кангрэсе гавораць не толькі аб дабратворным. Прэзідэнт задае адкрыты крытычны тон. Так, палітычная цэнзура - катастрофа, ды моўная сегрэгацыя - злачынства. Але няўжо самі журналісты не адчуваюць сваёй віны "за часы і норавы"?
А хто з зачараваннем публікаваў карыкатуры на прарока Махамеда, хто трансліраваў "Нявіннасць мусульман", хто распальваў у "Шарлі Эбдо"? Хто падбухторваў палітыкаў бамбаваць Ірак і Лівію. Хто апяваў "арабскую вясну", якая скончылася ІГІЛам і масавай разнёй? Нарэшце, хто сёння цкуе новага амерыканскага прэзідэнта і прадукуе русафобію? Не, не тыя, хто ў зале, але калегі з улады 4-ай. А адказваць за наступствы нароўні з палітыкамі журналісты гатовыя?
У эпіцэнтры дыскусіі - найноўшая катэгорыя: "гібрыдная" вайна. Народжаная, дакладней, спароджаная і лічбавай эрай, дзе кожны сам сабе грамадзянскі журналіст, і валам фальшывак у сацыяльных медыя, і пагоняй рэдакцый за хуткасцю і бюджэтамі. І калі раней пяро журналіста прыраўноўвалі да штыка, то сёння - вал фейкавых навін параўнаем са зброяй масавага паражэння. Дзівіць розум, волю, ідэалы, г. з. падмурак любога грамадства. Адгэтуль дыягназ Прэзідэнта "гібрыднай" вайне і шчырая просьба да журналістаў у зале - не здраджвайце раней за тэрмін традыцыйнаму слову.
Эмацыйна - безумоўна, але гэта на злосць дня. Сённяшняга і нават заўтрашняга. Таму сходу спытаем у галоўных рэдактараў - у якім званні вы асабіста служыце на гэтай "гібрыднай" вайне.
Свабода - гэта і дарунак, і права. Але і адказнасць - рэзюмуе беларускі лідар. Так мы беларусы разумеем сучаснасць, а для будучыні прапануем новыя формы не вайны, а міру. Напрыклад, Хельсінкі-2 або выразныя заканадаўчыя бар'еры для дэструктыўнай інфармацыі. У гэтым мы можам і павінны працаваць разам, усе галіны ўлады, уключаючы 4-ую.
Павел Якубовіч, галоўны рэдактар газеты "СБ. Беларусь сегодня":
"Думаю, гэта пафасна сказана, таму што сумленным чалавек заўсёды павінен быць перад сабой, але журналістыка сёння залучана ў працэсы, якія патрабуюць ад журналіста разумець наогул, чым яе слова адгукнецца. Г.з. я бы наперадзе ўсіх пераваг і неабходных якасцяў журналіста паставіў адказнасць, па-мойму, гэта самае галоўнае, таму што безадказны журналіст - гэта катастрофа для і прафесіі, і грамадскай думкі".
Дарэчы, падтрымка ў справе барацьбы з фейкамі ад нашага найбліжэйшага саюзніка гарантаваная. Аб тых жа выкліках у вітальных словах Кангрэсу ад Уладзіміра Пуціна і Дзмітрыя Мядзведзева. Мы саюзнікі нават ва ўсведамленні агульных выклікаў.
Аб тым, наколькі блізкія ў рускамоўнай прасторы і які адкрыты фейк чуткі аб прыгнечанні рускага ў нашай краіне, на Кангрэсе даведаліся з кур'ёзу. Памочнік расійскага Прэзідэнта кар'еру журналіста пачынаў у Беларусі, пісаў на беларускай і да гэтага часу ганарыцца гэтым.
Ну як на такое не адрэагаваць жартам - бо любыя заявы аб гвалтоўнай беларусізацыі гучаць дурасцю. Прэзідэнт рэагуе.
А вось сур'ёзныя спадзяванні на рускую прэсу ўскладаюць кіраўнікі нашых інтэграцыйных праектаў. Бо калі рускае слова непадзельнае, чаму б яму не падтрымаць непадзельнасць Саюзнай дзяржавы або Садружнасці незалежных.
Рыгор Рапота, дзяржсакратар Саюзнай дзяржавы:
"Не выкарыстоўваем мы рускую прэсу спецыяльна як фактар прасоўвання праектаў, калі не лічыць беларускія і расійскія. У шырэйшым сэнсе мы, натуральна, адкрытыя, каб абмяркоўваць нашы інтэграцыйныя праекты і праграмы, якія мы робім".
Наперадзе ў кангрэсменаў калыска славянскай цывілізацыі і масавага кніжнага слова - Полацак. Наперадзе музычная душа нашай агульнай прасторы - "Славянскі базар". Ды і сам Віцебск - радзіма сусветных імёнаў-набыткаў - Шагала і Малевіча. Усё, каб лепш зразумець наша беларускае ўсё. Зрэшты, нашу шчырасць і адкрытасць госці ўбачылі ўжо сёння. Таму проста не адпусцілі Прэзідэнта без ужо традыцыйных глыбока асабістых і нефармальных дыялогаў і модных сэлфі. Бо лічбавы свет - гэта не толькі вялікі разбуральнік, але і вялікі камунікатар.
Што павязуць з сабой удзельнікі Кангрэса з Беларусі? Здзіўленне шчырасцю. Лепшае разуменне нас, беларусаў, у гэтым пункце гісторыі. Упэўненасць, што агульны моўны код у нашай краіне нікуды не знікне. Упэўненасць, што рускія і беларускія словы ніколі не стануць "снарадамі інфармацыйных войнаў". І не паляцяць адсюль у спіну нашай прасторы, якія жывуць з нашай вялікай і магутнай рускай мовай.
