Залог стабільнага і плённага супрацоўніцтва ці на ўзроўні міждзяржаўнага ўзаемадзеяння, ці дзяржаўна-прыватнага партнёрства – дакладнае выкананне ўзятых на сябе абавязацельстваў. Парушэнне дамоўленасцяў адным з бакоў выклікае дрэнныя наступствы для ўсіх.
У складанай сітуацыі з-за нявыкананых абавязацельстваў замежным інвестарам апынуўся Аршанскі авіярамонтны завод.
Да 1990-х гадоў прадпрыемства было адным з лідараў сярод беларускіх прамысловых гігантаў, але пасля распаду Савецкага Саюза заказчыкаў практычна не засталося.
Пасажырскія і ваенныя самалёты прылятаць у Оршу для рамонту перасталі, а мадэрнізацыю тут сталі праходзіць толькі верталёты. Спроба рэанімаваць прадпрыемства была пачатая ў 2011 годзе. На завод прыйшоў украінскі інвестар. Прадпрыемства ўвайшло ў склад холдынга "Матор Січ". У планах новага ўласніка было абнавіць вытворчасць і вывесці яе на новы ўзровень.
Але з часам да беларускага праекта замежны інвестар страціў цікаваць. І замест мадэрнізацыі завод стаў скочвацца ў пазыковую яму. За 7 гадоў на Аршанскім авіярамонтным заводзе змянілася ўжо 5 дырэктараў, а агульны доўг перавысіў 32 мільёны долараў.
Праблемнае прадпрыемства наведаў Юрый Шаўчук.
Гэтая гісторыя пачалася яшчэ ў 2011 годзе. На Аршанскі авіярамонтны завод прыйшоў новы інвестар.
Пасля набыцця ўкраінскім інвестарам 60 % акцый завод увайшоў у склад холдынга "Матор Січ".
Назваць планы новага ўласніка амбіцыйнымі - не сказаць нічога. У тандэме са сваім беларускім партнёрам Вячаслаў Багуслаеў збіраўся за 4 гады ўкласці ў мадэрнізацыю вытворчай магутнасці завода каля 12 мільёнаў долараў. Пры гэтым таксама планавалася стварыць звыш 300 рабочых месцаў. Але з часам замест прыбытку на прадпрыемстве сталі расці даўгі.
Павел Случак ужо пяты дырэктар на прадпрыемстве пасля прыходу ўкраінскага інвестара. Топ-менеджар гаворыць, што многія яшчэ ў 2014 годзе зразумелі, што грандыёзным планам наканавана так і застацца толькі на паперы. Менавіта сёлета цікавасць галоўнага акцыянера да беларускага праекта рэзка ўпала.
У выніку ўсё, што за тры гады паспеў зрабіць Аршанскі авіярамонтны, - гэта мадэрнізацыя дзясятка верталётаў Мі-8. Пасля рамонту яны атрымалі прыпіску МСБ. Дарэчы, апошняя літара ў абрэвіятуры ад прозвішча ўкраінскага інвестара - Багуслаеў. Навінку нават гучна прэзентавалі на ваеннай выставе "Мілікс-2014". Але, на жаль, гэта адзінае, што ў вытворчай частцы зрабіў новы інвестар.
Згодна з інвестпраектам, у канцы мінулага года ў гэтым памяшканні павінен быў з'явіцца новы механічны цэх з рамонтам і высокатэхналагічным абсталяваннем. Але зараз гэтае месца больш нагадвае дэкарацыі для фільма жахаў.
Праўда, частка грошай па інвестпраекце ўсё ж была асвоена. Менавіта асвоена, а не ўкаранёна ў вытворчасць. Куды менавіта пайшлі амаль 10 мільёнаў долараў, на заводзе ніхто не ведае. Але ўжо дакладна не ў мадэрнізацыю механічнага цэха, які планавалася абнавіць у першую чаргу. Менавіта таму авіяцыйныя дэталі тут, як і 50 гадоў таму, выточваюць дзедаўскім спосабам.
Але нягледзячы на жудасныя ўмовы работа тут выконваецца якасна. Напрыклад, вось гэтая дэталь гідрасістэмы ўжо прайшла ўсе праверкі і адпавядае ўсім стандартам авіяцыйнай тэхнікі. Як гавораць на заводзе, гэта ўсё таму, што ў людзей залатыя рукі і працуюць яны з душой.
Міхаіл Яскевіч працуе на заводзе 6 гадоў. Якраз з таго моманту, як сюды і прыйшоў украінскі інвестар. Праўда, з абяцаных навінак свайго цэха майстар паказаў нам толькі вось гэтыя старыя станкі, якія прывезлі сюды пасля іх спісання на Аршанскім вучэбна-вытворчым камбінаце.
Мы здымалі на заводзе ў другой палове дня. І трэба сказаць, што знайсці тут работнікаў было няпроста. Амаль усе людзі пайшлі дамоў яшчэ да абеду. Зразумела, такі графік уплывае і на зарплату: няма працы - няма годнай аплаты працы.
Зараз пра некалі былую магутнасць вытворчасці тут нагадваюць толькі вялікія магутнасці завода. Хаця з-за недахопу заказаў большасць цэхаў прастойвае, а людзям хапае працы толькі на няпоўную змену.
Сёння на заводзе рамантуецца толькі некалькі верталётаў. Сярод іх вось гэты госць са Славакіі. Дарэчы, сюды гэты Мі-8 прылятае ўжо не ўпершыню. Славакаў задавальняе і кошт, і якасць паслуг. Ёсць і іншыя патэнцыйныя кліенты. Але, як гавораць на прадпрыемстве, заказчык хоча мець надзейнага гаранта ў асобе дзяржавы.
Зараз жа такога паручыцеля няма. Што да самога інвестара, то яго пошук новых рынкаў збыту і зусім, мяркуючы па ўсім, не хвалюе.
Вось і атрымліваецца, што магутнае прадпрыемства, здольнае мадэрнізаваць дзесяткі верталётаў за год, вымушана прастойваць па віне нечай безгаспадарлівасці. А высокая прадукцыйнасць - гэта не толькі падаткі ў бюджэт, але і зарплата работнікам. Гэты авіярамонтны завод з'яўляецца горадаўтваральным не толькі для Оршы, але і для ўсяго рэгіёна, для развіцця якога зараз робіцца многае. А для гарадскога пасёлка Балбасава гэта і зусім адзінае месца, куды тут можна ўладкавацца на працу. Таму зараз работнікам і іх сем'ям застаецца спадзявацца толькі… не, не на цуд, бо, як усе тут ужо пераканаліся, цудаў не бывае. Гэтая гісторыя яшчэ раз паказала, што інвестыцыі не заўсёды бываюць на карысць.
Беларускія прадпрыемствы гатовы да супрацоўніцтва, але толькі з той умовай, калі інвестар будзе думаць не толькі пра ўласную кішэню, але і пра людзей, якія працуюць у яго на прадпрыемстве. А мы ў сваю чаргу прадоўжым сачыць за сітуацыяй вакол Аршанскага авіярамонтнага завода.
