У шматвектарнай знешняй палітыцы Беларусі месца ёсць усім партнёрам і блізкай, і далёкай дугі. І многія адносіны за апошні год атрымалі другое дыханне. Напрыклад, Беларусь і Узбекістан выходзяць на новы віток развіцця. Эксперты адзначаюць - такога актыўнага дзелавога партнёрства не было амаль чвэрць стагоддзя. Прарыў звязваюць з поспехам дамоўленасцяў на вышэйшым узроўні. А разуменне задачы - нарошчваць кааперацыю і развіваць не толькі гандаль - паміж лідарамі дзяржаў было заўсёды. Так, па выніках леташніх вераснёвых перамоў у Ташкенце з'явіліся паўтара дзясятка сумесных праектаў у розных сферах. Менавіта тады Аляксандр Лукашэнка запрасіў Шаўката Мерзіёева ў Беларусь. І лідар Узбекістана з задавальненнем пагадзіўся. Высокага госця ў Мінску чакаюць ужо на наступным тыдні! Падставай для сустрэчы стане яшчэ і першы Беларуска-ўзбекскі форум рэгіёнаў, дзе чакаюцца сотні гасцей.
Наш рэпарцёр Аляксандр Лучонак адправіўся ва Узбекістан, каб убачыць, як рэалізуюцца сумесныя праекты. Горы Чымган, мячэці, усходні каларыт базараў. Самабытная культура Узбекістана сфарміравалася яшчэ на світанні цывілізацыі і, вядома, захавала памяць. Хіба што побач са старажытнай архітэктурай з'явіліся сучасныя будынкі. А вось людзі засталіся такімі ж - гасціннымі. Сёння тут жыве больш за сто нацыянальнасцяў. Насельніцтва ўжо пераваліла за 33 мільёны чалавек.
Ташкент самы буйны горад ва ўсёй Цэнтральнай Азіі і сталіца Узбекістана. У беларусаў ён, у першую чаргу, асацыюецца са спякотай. Зараз тут самы гарачы сезон. Мясцовыя жыхары завуць яго "чыля". Прыкладна да пачатку жніўня тэмпература днём тут не ніжэй за 45 градусаў у цені. Таксама цёпла складаюцца адносіны Узбекістана і Беларусі. Эканоміка, палітыка, культура - ужо закладзены фундамент не проста дзелавога партнёрства - сапраўднай міжнароднай дружбы. Сёння, нават проста прыехаўшы сюды ў якасці турыста, сувязь адчуваецца на генетычным узроўні. Нашых суайчыннікаў ва Узбекістане – больш як 18 тысяч. Актыўная міграцыя прыпала на сярэдзіну мінулага стагоддзя. Яе вызначылі гістарычныя працэсы.
Нягледзячы на адлегласць тысячы кіламетраў, народы жывуць быццам па суседстве. Гаворым мы не толькі на адной мове. Разам разумеем і шануем цёплы клімат. Арэхі і сухафрукты Азіс Абдурахманаў пастаўляе ў Беларусь ужо больш як тры гады. Прадпрымальнік дзеліцца, не толькі сакрэтамі смаку, але і ўнутранай кухні гандлю. Канкурэнцыя на рынку Узбекістана высокая - у сельскай гаспадарцы задзейнічана амаль палова рабочай сілы краіны - у кожнага свае тэхналогіі. Наогул, для павелічэння экспарту асобныя сельгаскультуры ў краіне ўжо пару гадоў як сеюць круглы год. І пажынаюць адпаведна! У цэлым азіяцкая рэспубліка пастаўляе свае смачныя тавары больш як у 80 краін.
Сельская гаспадарка ахоплівае каля 17 працэнтаў ад ВУП краіны. Асноўная культура - бавоўна. У экспарце тавараў прынцып "мы вам - вы нам" асабліва прасочваецца. Пакуль смак Узбекістана рыхтуюцца адчуць на выставе ў "БелЭкспа", прымеркаванай да Форуму рэгіёнаў. У Мінску на наступным тыдні прапануюць больш за тысячу тавараў. У Ташкенце беларускія прадуктовыя магазіны таксама зусім не экзотыка.
Смачная дружба Мінска і Ташкента - сёння адзін з фундаментальных гарантаў. Бо асновы палітычных адносін хоць і заклалі яшчэ чвэрць стагоддзя таму, сапраўдныя дыпламатычныя калідоры краіны актыўна пачалі ўстанаўліваць нядаўна - з прыходам да ўлады ва Узбекістане Шаўката Мерзіёева. Падмацаваў сяброўскі поціск рукі ў верасні мінулага года афіцыйны візіт у Ташкент Аляксандра Лукашэнкі. Пасыл сустрэчы - у краін няма недаразумення ў пытаннях знешняй палітыкі.
Прыярытэты супрацоўніцтва сёння адлюстраваныя ў дарожнай карце. Першапраходцам у гэтым кірунку стаў "Амкадор". Прадпрыемства адкрылі на базе ташкенцкага трактарнага завода. Узбекі падалі памяшканне, беларусы - тэхналогіі, рабочыя месцы і гатовую прадукцыю з лакалізацыяй на рынках азіяцкай краіны. Зараз тут выпускаюць пагрузчыкі і экскаватары - за год 220 машын у 7 мадыфікацыях. Дырэктар прадпрыемства Алег Сінько не сумняваецца: пару гадоў - і тэмпы ў разы павялічацца.
Дарэчы, на гэтым супрацоўніцтва не сканчаецца. У Ташкенце збіраюць трактары "Беларус". Створана сумеснае прадпрыемства па выпуску рэагентаў для харчовай прамысловасці і ветэрынарыі. Гэты завод таксама сплаў беларуска-ўзбекскай кааперацыі - выпускае з канвеера на базе шасі МАЗ - самазвалы, палівазапраўшчыкі і аўтакраны грузападымальнасцю да 25 тон. Актыўна пастаўляецца ў азіяцкую краіну і сама тэхніка з Мінска. Наш вытворца ўжо цалкам годна трымаецца на рынку, нягледзячы на сур'ёзную канкурэнцыю.
Эфектыўнае выкарыстанне зямлі - ключавая канцэпцыя працы ва Узбекістане. Для гэтага ёй, вядома, неабходныя надзейныя партнёры. За пяць месяцаў 2019 года краіны ўжо нагандлявалі на 89 мільёнаў долараў. На дваіх у краін не толькі агульная прамысловая сучаснасць, але і культурная спадчына. Гэта, можна сказаць, адзін з культурных цэнтраў сталіцы Узбекістана. Таксама з беларускім каларытам. Вуліцу Якуба Коласа тут адкрылі летась. Канцэнтрацыя знакавых будынкаў тут, як і тэмпература ў Ташкенце, зашкальвае - музеі і школы адукацыйныя цэнтры. І тут чарговы раз можна ўбачыць сімвалізм. Беларускі цэнтр створаны ў Ташкенцкім педагагічным універсітэце. Тут студэнты вывучаюць нашу мову і традыцыі. У трэндзе ўніверсітэта, а ён адзін з самых запатрабаваных у сферы адукацыі, і сумесныя праекты. Так, тут ужо функцыянуе беларуска-ўзбекскі факультэт інавацыйнай педагогікі. Адкрылі яго толькі летась, але паток студэнтаў ірвануў. Конкурс быў тры чалавекі на месца. Вылучылі 150 месцаў - на выбар чатыры спецыяльнасці.
Будаваць разам у сферы адукацыі нам не ўпершыню. У прыватнасці, гэту школу ўзвялі беларускія майстры. Вядома, яе ўжо рэканструявалі. Але як братэрскія народы аднаўлялі горад пасля землетрасення ў 1966 годзе, тут выдатна памятаюць. Гэты надпіс на фасадзе аднаго з дамоў у свой час спрабавалі зняць. Аднак жыхары квартала і так званыя, узбекскія беларусы былі гатовыя ісці на пікет - абы навочная памяць засталася. Тую падземную буру і горад у руінах Іслам Якубаў памятае, хоць і быў яшчэ зусім хлапчуком. А ў гады Вялікай Айчыннай народы таксама аб'яднала трывога за будучыню. Тады ўжо Узбекістан нас падтрымаў.
Неўзабаве гэтыя гістарычныя дэкарацыі 9 стагоддзя набудуць больш сучасны выгляд. Менавіта тут ужо восенню пачнуцца здымкі карціны "Айджамал". Гэта праект узбекскай кінастудыі і "Беларусьфільма". У стужцы будуць адлюстраваныя падзеі 20 стагоддзя, у прыватнасці, Вялікая Айчынная - тое, які след вайна пакінула ў гісторыі абодвух народаў. У Ташкент тады з'ехалася ўся савецкая інтэлігенцыя. Літаратараў, навукоўцаў, акадэмікаў эвакуіравалі з захопленых тэрыторый. У гэтым будынку ў пачатку саракавых жыў, працаваў і Якуб Колас. Паэт закахаўся ва Узбекістан - апяваў яго прыгажосці. Вершы класіка тут гучаць і сёння. Пэўна, аб узаемаадносінах краін можна сапраўды разважаць гадзінамі, прычым паэтычна. Бо няма ніводнай сферы, дзе б не перасякаліся нашы шляхі. Узбекістан, як і Беларусь, гасцінны край. На дапамогу абодва гатовыя прыйсці. І сумесна вырашаць задачы, бо працаваць на вынік значна прасцей, калі побач ёсць сапраўдныя сябры.
.
