Для ўпэўненага дыялогу са знешнімі партнёрамі ў ЕАЭС неабходна сфарміраваць уласны высокаразвіты адзіны рынак. Гэта сёння заявіў Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка на пасяджэнні Вышэйшага Еўразійскага эканамічнага савета. Саміт адбыўся ў Астане. Акрамя Кіраўніка беларускай дзяржавы на форуме сабраліся лідары Расіі, Казахстана, Арменіі і Кыргызстана. Парадак дня ўключаў паўтара дзясятка тэм, якія палітыкі абмеркавалі ў вузкім і пашыраным складах. Шматлікія пытанні звязаны з вызначэннем месца ЕАЭС у сусветнай эканамічнай сістэме. Прэзідэнты гаварылі аб супрацоўніцтве з Еўрасаюзам, Кітаем і іншымі краінамі, а таксама аб канцэпцыі адзінага нафтагазавага рынку. З падрабязнасцямі з Астаны Вольга Макей.
Казахстан фармальна - месца нараджэння Еўразійскага эканамічнага саюза. Менавіта ў Астане ў канцы мая роўна два гады таму трыма прэзідэнтамі - Беларусі, Расіі і Казахстана - быў падпісаны дагавор аб стварэнні ЕАЭС. За гэты час інтэграцыйны праект вырас - далучыліся яшчэ дзве рэспублікі, абзавёўся эканамічнымі партнёрамі і заявіў пра сябе на міжнароднай арэне. Але зараз прыйшоў час на практыцы рэалізоўваць тыя задачы, якія ставіліся пры стварэнні эканамічнага саюза. Гэты тэзіс прагучыць сёння не раз.
У белым палацы, а менавіта так з казахскага перакладаецца назва рэзідэнцыі прэзідэнта "Акарда", з раніцы шматлюдна. Усё ж дэлегацыі пяці краін. Яшчэ да пачатку сустрэч палітыкаў парадак дня абмяркоўваюць рэпарцёры. У спісе паўтара дзясятка пытанняў. Але галоўны з тых, што не прапісалі - як краінам інтэграцыі разам пераадолець праблемы сусветнай эканомікі і нарасціць унутраны гандаль. У тым ліку і гэта тэма напярэдадні гучала падчас сустрэчы Аляксандра Лукашэнкі і Нурсултана Назарбаева. Сёння палац "Акарда" прымае прэзідэнтаў ужо для шырокага абмеркавання ўсіх пытанняў.
Гэта зараз на саміце лідары адразу пяці дзяржаў. А пачыналі будаваць еўразійскую інтэграцыю на фундаменце мытнай тройкі. Арменія і Кыргызстан далучыліся да аб'яднання летась. Так ЕАЭС стаў найбуйнейшай інтэграцыяй па тэрыторыі, сёмым у свеце рынкам па колькасці спажыўцоў - 182 мільёны чалавек - і пятай эканомікай па аб'ёме ВУП.
Выканаўшы пратакольныя абавязацельствы, гаспадар саміту запрашае еўразійскіх калег у бібліятэку. Менавіта там палітыкі будуць мець зносіны ў вузкім коле. Гэта асабістая зона прэзідэнта Казахстана на 4 паверсе палаца, таму тэлеаператараў сюды пускаюць толькі на некалькі хвілін. Сустрэчу палітыкі пачынаюць з прыемнага, гэтымі днямі ЕАЭС адзначае дзень нараджэння.
У спісе пытанняў для абмеркавання прэзідэнтаў у вузкім складзе - адразу тры пункты аб працы ЕАЭС з замежнымі партнёрамі.
Адзін з іх - супрацоўніцтва з Кітаем і праектам "Эканамічны пояс Шаўковага шляху". На думку экспертаў, для дзяржаў еўразійскай інтэграцыі гэта дасць прыток інвестыцый у транспартную інфраструктуру. Яе мадэрнізацыя узмоцніць узаемны гандаль паміж краінамі "пяцёркі" і стане бонусам да інвестыцыйнай прывабнасці.
Яшчэ адзін вектар - супрацоўніцтва ЕАЭС і ЕС. Інтэграцыя інтэграцый - тэрмін, прапанаваны Аляксандрам Лукашэнкам 5 гадоў таму, у сучасных рэаліях становіцца ключавым. Не адгароджвацца ад еўрапейскіх або азіяцкіх партнёраў, а працаваць разам ад Лісабона да Уладзівастока.
Тэму супрацоўніцтва ЕАЭС з іншымі дзяржавамі працягваюць і ў прысутнасці дэлегацый. Але перш чым весці дыялог з замежнымі партнёрамі, важна, каб свой рынак быў устойлівым - гэта пазіцыя Мінска. Аляксандр Лукашэнка агучвае канкрэтныя праблемы, бо не ўсё складваецца так, як планавалі на старце стварэння інтэграцыі. Негатыўныя тэндэнцыі сусветнай эканомікі, вядома, уплываюць і на партнёраў па ЕАЭС. Тавараабарот паміж удзельнікамі за некалькі гадоў знізіўся на 30%. У няпростым 2015-м 3% страціў і саюзны ВУП. Яшчэ мінус 1,5% - экспертны прагноз на гэты год. Значыць, і Еўразійскаму эканамічнаму саюзу варта карэкціраваць падыходы ў сваёй рабоце.
Яшчэ адна тэма, якая абмяркоўваецца сёння, - гэта канцэпцыя адзінага нафтагазавага рынку. Такі ў ЕАЭС з'явіцца да 2024 года. Каб шлях ад праекта да рэалізацыі не быў доўгім, еўразійскай камісіі прыйдзецца працаваць больш узмоцнена. Каб не выйшла так, як з адзіным рынкам лекаў, ідэю якога дагэтуль не ўвасобілі.
Для таго каб адзіны рынак вуглевадародаў стаў рэальнасцю, краінам трэба будзе распрацаваць агульныя правілы доступу да сістэм нафты і газаправодаў на сваіх тэрыторыях. Згодна з умовамі канцэпцыі, пры гандлі чорным золатам дзяржавы "пяцёркі" не будуць спаганяць мытныя пошліны і змогуць здабываць энергарэсурсы на тэрыторыі любой краіны.
У ЕАЭС фармальна стала на аднаго партнёра больш. В'етнаму зараз будзе гандляваць з "пяцёркай" больш выгадна. Закон аб свабодным гандлі сёння падпісаў Прэзідэнт Беларусі. Такую ж працэдуру хутка завершаць і іншыя ўдзельнікі інтэграцыі.
З уступленнем дакумента ў сілу мытныя пошліны для В'етнама на першым этапе абнуляць на 60% тавараў. Зараз такі фармат гандлю цікавіць Інданезію, Індыю, Егіпет, Іран, Сінгапур. Камбоджа і зусім даслала запыт аб магчымасці ўступлення ў ЕАЭС.
Але каб больш прадметна весці дыялог з будучымі партнёрамі, трэба вырашыць пытанні ўнутры інтэграцыі. Такая пазіцыя Мінска.
Кожны з кіраўнікоў дзяржаў сёння так ці інакш гаварыў пра негатыўную сітуацыю ў сусветнай эканоміцы - яна, вядома, дадала лыжку дзёгцю. Каб праблемныя пытанні не назапашваліся, а вырашаліся, прэзідэнты і садзяцца за стол перамоў. Разам прасцей рэагаваць і на знешнія выклікі, і вырашаць унутраныя праблемы.
Сёння кожны з прэзідэнтаў "пяцёркі" даў сваю ацэнку саюзу. Нягледзячы на юны ўзрост (паўтара года), інтэграцыя множыцца новымі партнёрамі і праектамі, але ёсць і праблемы, якія яшчэ трэба вырашыць. Як з гэтымі задачамі справяцца краіны, абмяркуюць ужо праз паўгода ў Маскве. Там традыцыйна пройдзе зімовая сустрэча кіраўнікоў дзяржаў ЕАЭС.
