Затым былі беларуска-кітайскія "Паланэзы", а зараз ужо цэлая серыя сваіх высокадакладных ракетных комплексаў і беспілотнікаў. Так, не без цяжкасцей. Але, па-першае, дзяліць рынак з беларусамі не хочуць нават найбліжэйшыя саюзнікі. А па-другое, у нашай краіны няма гіганцкіх рэсурсаў, каб з чыстага ліста стварыць новае пакаленне тэхнікі, а ўсе агрэхі заліць грашыма.
Што атрымалася і колькі гэта каштавала дзяржаве? З выпрабавальнай базы ў Мачулішчах наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў.
Нацыянальнае ракетабудаванне і эканоміка ў стылі "хакі"
Ці хочуць беларусы вайны? Не. І менавіта з гэтага нежадання нараджаецца кампактная, мабільная і баяздольная беларуская армія і новыя галіны ў стылі "хакі" - ад СПА да высокадакладнай зброі, робатаў і беспілотнікаў. Б'юць слабых. З моцнымі дамаўляюцца.
Апошнія гады Савецкага Саюза і асабліва пасля яго развалу наіўна лічылася: калі парэзаць усе свае танкі і самалёты на металалом, аддаць ядзерны шчыт і заліць шахты цэментам, будзе бяспека. "Партнёры" за чвэрць стагоддзя не пакінулі ад гэтай утопіі каменя на камені. Парушалі дамовы, бамбілі (ад Югаславіі да Сірыі), падкуплялі эліты і нацкоўвалі народы. А яшчэ санкцыі, марыянетачныя ўрады, кібератакі і задушванне эканомікі.
Міралюбнасць не азначае слабасць
Пацыфістам здавалася, вось-вось грымне сусветны "шторм", усе абнімуцца, згуртуюцца і спыняць войны, хоць бы гандлёвыя. Але на што ўжо распіярана сучасная пандэмія, а палітычныя "аплявухі" сталі толькі мацнейшымі. Ды і вайну ніхто не адмяніў. Пра гэта літаральна з верталётнай пляцоўкі гаворыць Прэзідэнт Беларусі. У Мачулішчах ён для асабістай інспекцыі новай галіны ВПК - ракетабудавання.
Наша стратэгічная задача ў сферы абароны, калі раптам - нанесці непрымальныя страты праціўніку. І мы гэта павінны дэманстраваць зараз, каб тыя, хто, не дай бог, задумае з намі ваяваць, разумелі, што мы можам адказаць годна. Самы лепшы адказ з пункта погляду ўзбраенняў на сённяшні дзень - гэта ракеты, высокадакладная зброя.
А ўлічваючы лясіста-багністыя прыродныя ўмовы ў Беларусі, армія прыстасоўваецца пад гэта. У гэтым кірунку мы развіваем свае Узброеныя сілы. Вядома, мы не збіраемся займацца глабалізмам, захопліваць чужыя дзяржавы. Мы міралюбная краіна. Да нас няма такой цікавасці з боку іншых дзяржаў. Таму міжкантынентальныя балістычныя ракеты з ядзернай зброяй нам няма сэнсу распрацоўваць. Мы і не можам гэтага рабіць. Мы павінны арыентавацца на тое, што магчыма. Таму мы ствараем адпаведныя ракетныя вытворчасці.
Мы не скідваем з рахункаў стралковую зброю, бранятанкавую тэхніку, сродкі СПА. Мы гэта ўсё паказалі на парадзе. А вось як мы выканалі праграму па вытворчасці ракет высокай дакладнасці і наогул ракет, мы разгледзім.
Парады - рэгулярны агляд і дэманстрацыя навінак ВПК
Эксперты ўсё часцей параўноўваюць наш свет з агульным дваром, дзе хапае хуліганаў і забіяк. Раней было прасцей. Свет дзялілі два "Вялікія браты". Закранулі малога - у Лацінскай Амерыцы, Азіі або Афрыцы - адзін з дарослых абавязкова заступіцца. А сёння? Узброеных хуліганаў больш, а брат то заняты, то не з рукі дапамагаць. Выходзіць, сам павінен быць "не промах", ахоўваць самыя заходнія вароты агульнага двара - прасторы. Тры ключавыя мэты нашай абаронкі - рабіць лепшае ў сваім класе, закладваць рэзерв мадэрнізацыі гадоў на 10-20 і ствараць простыя ў кіраванні і надзейныя сістэмы - "Т-34" нашага часу.
Роўна па гэтым прынцыпе Беларусь правяла мадэрнізацыю сваёй арміі. Эканомна і без празмернасцей. Спачатку мадэрнізаваўшы і вярнуўшы ў строй савецкую спадчыну, а потым падышоўшы да новага пакалення ўжо сваёй, беларускай абаронкі. Вынікі не ўтойвалі. Кожны новы парад - агляд навінак. 75-ы юбілей Вялікай Перамогі выключэннем не стаў.
Нараджэнне беларускага ракетабудавання
Ракетная праграма нараджалася цяжка. Галоўны саюзнік адмовіўся ад сумесных распрацовак, нават для абароны саюзных зямлі і неба. Савецкай школы не хапала. Хоць зачын быў - парашковая металургія, кампазіты, оптыка, электроніка, сваё шасі на базе МЗКЦ. Вырашальным стала палітычная свабода і стратэгічнае партнёрства з Кітаем - так нарадзіўся “Паланез”.
Кітай сапраўды сур'ёзна ўклаўся ў беларускую навацыю. Але зараз стаіць задача давесці да розуму беларускую ракету на 200 кіламетраў і яе наступнае пакаленне радыусам 300. Хоць спецыялісты гавораць, што гэта ўжо не проста адна з мадыфікацый - гэта "космас" у ракетабудаванні.
Галоўная перашкода для 300-кі: у Беларусі яе проста няма дзе выпрабаваць і дапрацаваць. Натурны стэнд, які сёння паказалі Прэзідэнту, - ідэальная імітацыя, але ўсё ж імітацыя. Тэрыторыі нашай краіны геаграфічна не хапае, каб правесці навучальныя пускі, а галоўны саюзнік свае палігоны закрыў. Свае паслугі ўжо прапанавала пяць краін. Знімуць каранцін - можна выпрабоўваць, але асадак застаўся.
ВПК - больш, чым зброя
Размова ў Мачулішчах, вядома, выходзіць далёка за межы проста ракетабудавання. Абаронка як лакаматыў цягне і прыкладную навуку, і сотні сумежных вытворчасцяў па ўсёй краіне. Прычым як дзяржаўных, так і прыватных. Вось прыватнік, пры поўнай падтрымцы дзяржавы стварае наш аналаг супрацьтанкавага "Джавеліна". Варыянт экспартны і ўжо зараз значна больш дакладны і надзейны. Два стэнды побач - зброя для сучаснага гарадскога бою. Лёгкія ручныя гранатамёты і верталётныя ўстаноўкі, прыстасаваныя біць з зямлі. Наша Акадэмія навук займаецца. Прэзідэнта цікавяць дэталі - ад матэрыялаў да паліўных элементаў. Усё настолькі сур'ёзна і ўнікальна для свету ўзбраенняў, што распрацоўшчыкі мімаволі пераходзяць на шэпт. Нават міністр абароны робіць некалькі крокаў наперад, каб разабраць хоць слова.
Галоўная заслуга ракетнай праграмы за тры гады - вось гэты амаль не характэрны кавалак абгарэлага металу. Гэта першая цалкам беларуская высокадакладная і кіраваная ракета для ЗРК "Бук". Рэха паспяховых пускаў пачатку бягучага года. Прэзідэнта просяць пакінуць аўтограф - як бацькі-заснавальніка праграмы. У адказ паўжартам атрымліваюць заказ на найбліжэйшую перспектыву.
Выпрабаванні 300-кі для “Паланеза” запланаваныя на верасень. Але гэта толькі частка, хоць і стратэгічная, усёй праграмы. Аб'ёмна яе пакажуць Галоўнакамандуючаму на свежым паветры. Вось цалкам беларускія “Букі”. А гэта “Ураганы” на шасі МАЗа. Адным залпам накрываюць 42 гектары. У Беларускай арміі дагэтуль стаяць на базе "Уралаў". Хто кіраваў, ведае - гэта поўнае спусташэнне на паліве і запчастках. Адгэтуль - даручэнне Прэзідэнта.
Новае пакаленне тэхнікі ў беларускім ВПК
Наступны экспанат - беларуская "Флейта" першапачаткова ставілася на беларускі бранявік "Асілак". Лёгкі, манеўраны, з добрай жывучасцю і націскной моцай. Універсальная зброя для сучаснага кантактнага бою ад пустыні да прыгарадаў.
Побач ужо ў прамым сэнсе будучыня - робаты. Такія машыны ў свеце распрацоўваюць усяго некалькі краін. Маралісты скажуць, што гэта апакаліпсіс. Тэрмінатары супраць людзей. Але тыя ж амерыканцы, якія за апошнія 10 гадоў ліквідавалі больш тэрарыстаў менавіта беспілотнікамі, адказваюць так:
Калі тэхналогіі дазваляюць ратаваць жыцці сваіх салдат і вырашаць задачы абароны, то гэта гуманна. Наш "Берсерк", дарэчы, добра паказаў сябе ў барацьбе з лятаючымі беспілотнікамі.
Тут жа дадуць адказ "скептыкам з калькулятарам. Пакуль постсавецкая прастора рэзала свой ВПК на металалом, уключаючы савецкія ракеты, нашы партнёры яго мадэрнізавалі. Зараз адну такую ракету нам жа прапаноўваюць за 600 тысяч долараў. Беларуская мадэрнізацыя абыходзіцца 7 тысяч. Лічы ў 80 разоў танней. Як кажуць, адчуйце розніцу і тое колькі сэканоміў для краіны кантроль Прэзідэнта і гаспадарскі падыход да арміі.
Завяршаючы інспекцыю, Прэзідэнт нагадае сваё даручэнне - вынікі патрэбныя не любой цаной, мы не найбагацейшая дзяржава ў свеце. Але тыя, хто не ўкладваў у сваю бяспеку, пазбавіліся... і грошай, і дзяржавы.
Наступным крокам беларускай ракетнай праграмы стануць свае паліўныя элементы
На практыцы гэта поўная абаронная незалежнасць. Колькі гэта каштуе? Кіраўнік Дзяржваенпрома папраўляе - колькі гэта зарабляе… У канцы рэвізіі айчыннага ракетабудавання Прэзідэнту падарылі мадэль цалкам беларускага ЗРК "Бук". Вось ён у натуральную велічыню, і гэта па сутнасці мадэль цэлай галіны і адказ на пытанне "Колькі і навошта"? Ад банальнага - бяспека ў сучасным свеце грашыма не вымяраецца і па факце апошніх войнаў неацэнная. Да простага: ужо сёння на экспарце зарабілі ў разы больш, чым дзяржава ўклала ў гэтую новую для Беларусі галіну. Гэта значыць, не праелі, не выдаткавалі, а іменна інвесціравалі, акупілі і зарабілі зверху для ўсёй эканомікі.
