Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка традыцыйна надае асаблівую ўвагу працы аграрыяў на кожным этапе. Зараз поўным ходам ідуць асеннія палявыя працы. Завяршаецца сяўба азімых, працягваецца ўборка бульбы, цукровага бурака, льна і кукурузы. Гаспадаркі нарыхтоўваюць кармы. Падчас рабочага візіту Кіраўніка дзяржавы ў Мінскую вобласць гучаць асноўныя акцэнты - максімальна аператыўна дасеяць азімыя і не страціць ураджай у палях. Але гэта, як гаворыцца, вяршкі - тое, што неабходна прама зараз. Закранулі і карэньчыкі - аграперспектывы, пытанні селекцыі і новых культур, цэнаўтварэнне. Аб культуры земляробства - матэрыял Вольгі Макей.
Людзі, якія працуюць на зямлі, жывуць па сваім, асаблівым распарадку. Яго дыктуе прырода, бо для кожнай справы ў яе свой час, прапусціць які, значыць застацца без хлеба. Законы беларускага кліматычнага пояса ні на гадзіну не даюць расслабіцца. Пасля кругласутачнай уборачнай наступае час нарыхтоўкі кармоў, паралельна на палях працуюць з познімі культурамі. Зараз жа самая актуальная задача - завяршыць сяўбу азімых.
Гэта і ёсць наш будучы рэспубліканскі каравай з пазнакай 2018. Рыхтаваць яго пачынаюць менавіта зараз, у верасні-кастрычніку, якім ён будзе, пакуль прадказаць цяжка. Але менавіта гэтыя першыя зерні для хлебаробаў на асаблівым рахунку. Нездарма гавораць - зямля як талерка, што пакладзеш, тое і возьмеш.
Важна не толькі што, але і як - а гэта тэхніка і тэхналогіі, калі ўсё выконваецца - будзе якасць, а значыць і попыт. Мы ўжо даўно прывыклі, што на паліцах у магазіне можна знайсці дзясяткі відаў хлеба: белага, чорнага, шэрага. Асартымент - нібы індыкатар харчовай бяспекі. Але ўсім добра знаёмыя і іншыя прыклады з пачатку 90-х. Адсюль і заўсёды такі сур'ёзны падыход да працы ў полі на ўсіх узроўнях.
Ход уборачнай і пасяўной заўсёды на кантролі Прэзідэнта. Нават зараз, калі, здавалася б, ужо ясна, што краіна будзе з хлебам, Аляксандр Лукашэнка зноў у полі. Гэтым разам у Мінскай вобласці. Адразу пасля прыбыцця пытанне пра ўборку позніх культур. Ці будзе краіна з грэчкай?
Калі на старце ўборачнай аграрыі наракалі на надвор'е, маўляў, дажджы зацягнулі тэрміны, то цяперашнія сонечныя дні трэба выкарыстоўваць па максімуме. Тычыцца гэта і сяўбы азімых (абяцаюць справіцца да 4 кастрычніка) і асабліва ўборкі кукурузы. Пакуль па краіне на сілас сабралі ўраджай з 36 % плошчаў, на зерне - толькі 8.
Гаспадарка "Кухчыцы", на палях якога сёння правёў рабочы дзень Прэзідэнт, самая звычайная. Такі моцны сярэднячок. Тут займаюцца вытворчасцю малака, мяса. Ад гэтага кірунку сёлета чакаюць выручку 5 з паловай мільёнаў рублёў. Вырошчваюць тут збожжавыя, рапс, буракі, бульбу. Аляксандр Лукашэнка паўтарае - галоўнае захаваць ураджай. І нагадвае аб даручэнні - агародніну трэба складаваць у сховішчы, а сянаж - у сучасныя траншэі. Словам, у 2018 аграрыям трэба будзе здаць іспыт па культуры земляробства і навядзенні парадку.
Зараз у Клецкім раёне - 11 сельгаспрадпрыемстваў. 2 з іх былі ва ўласнасці ў прыватнікаў, вырашылі паспрабаваць такі вопыт. Але перадача зямель у рукі інвестарам не заўсёды дае станоўчы вынік. Старшыня райвыканкама тлумачыць, што не справіліся: гаспадаркі сталі працаваць неэфектыўна. Сапраўды, у АПК у дзяржавы свае, апрабаваныя часам традыцыі працы на зямлі. Падыходы прыватных інвестараў, як паказала практыка, не заўсёды працуюць на вынік.
Цукровы бурак. У краіне гэты караняплод убралі з траціны палёў. А ў гаспадарцы "Кухчыцы" ідуць на рэкорд. Сярэдняя ўраджайнасць з гэтых салодкіх зямель амаль удвая вышэйшая за рэспубліканскую - 617 цэнтнераў з гектара. Імаверна, менавіта гэтыя плады - будучы цукар-рафінад, а перапрацоўваюць на Слуцкім камбінаце.
Малады кіраўнік Сяргей Здрок узначальвае гаспадарку менш за год. Да гэтага ў "Кухчыцах" быў галоўным аграномам. Амбіцыі, прафесійная рызыка і любоў да сваёй справы даюць вынік. Пакуль адны наракалі на надвор'е, Сяргей насуперак дажджам і дэфіцыту сонца імкнуўся перасягнуць свае леташнія аграрэкорды.
Сёлета ў краіне плануюць убраць 4,5 мільёна тон цукровага бурака. А вось галоўны паказчык - цукрыстасць - залежыць ад тэхналогіі і знешніх фактараў. Калі ідуць дажджы - расце бацвінне, а плод набірае вільгаць. У сонечнае надвор'е назапашваецца цукар. У Клецкім раёне гэты паказчык вышэйшы за сярэдні па краіне.
Самым салодкім годам для аграрыяў быў 2014, тады сярэдні паказчык цукрыстасці па краіне быў 17 %. Нямала залежыць і ад сартоў. "Ала", "латыфа", "акацыя". Такія вось жаночыя назвы ў разнавіднасцяў буракоў, але самым пладавітым лічаць "бялполь".
Цікава: насенне салодкага караняплода для нашых палёў беларускія селекцыянеры вырошчваюць на поўдні Італіі і ў Сербіі. Вось такое міжнароднае супрацоўніцтва. А каб забяспечыць краіну насеннем, дастаткова засеяць 100 гектараў.
Царыца палёў - кукуруза - як вядома, культура пераборлівая. Любіць цеплыню. Яшчэ некаторы час таму задуму развіцця айчыннага насенняводства лічылі рызыкоўнай, бо працэс вырошчвання зерня тэхналагічна складаны. Беларускія аграрыі знайшлі падыход, на зерне гэтую культуру апрацоўваюць у асноўным на поўдні краіны, пабудаваныя два сучасныя кукурузакалібровачныя заводы.
У гаспадарцы "Кухчыцы" Мінскай вобласці таксама робяць стаўку на залатое зерне і ўжо пралічылі прыбытак. Аграрыі прагназуюць: рэнтабельнасць - 170%. Галоўнае - хутка сабраць ураджай і разумна яго прадаць.
Кукуруза - гэта не толькі каштоўнае зерне, у першую чаргу, важная і каларыйная крыніца энергіі ў рацыёне жывёл. У гаспадарцы "Кухчыцы" пару яму складае пакуль нязвыклы для беларускіх шырот, але перспектыўны сорга.
Багатая цукрам кармавая 4-метровая культура (выхадзец з Афрыкі) ў міксе з зялёнай масай кукурузы ўзбагачае меню кароў. Акрамя таго, сорга сеюць напрыканцы вясны, а значыць, з гэтай зямлі можна сабраць яшчэ і ўраджай травяністых кармоў.
Сорга таксама цеплалюбная расліна, але ў адрозненне ад суседа па полі ўстойлівая да засухі і патрабуе менш угнаенняў. У Беларусі гэта свайго роду эксперымент. Але аграрыі не сумняваюцца: для некаторых раёнаў суданская трава можа стаць альтэрнатывай кукурузе, якая расце і спее даўжэй. Выбар за кіраўнікамі гаспадарак.
Яшчэ адзін карысны дадатак да рацыёну жывёл – плюшчанае зерне. Яно больш карыснае, чым высушанае - лепш пераварваецца і забяспечвае патрэбнымі элементамі. Захоўваюць карысную страву ў спецыяльным рукаве, падобна вакууму. Акрамя таго, плюшчанае зерне змяншае патрэбнасць у дарагіх кармавых дадатках, а гэта эканомія, не трэба траціцца і на высушванне.
Яе называюць другім хлебам і сапраўдным беларускім брэндам. Бульба - галоўны інгрэдыент нашай кухні і абавязковы атрыбут усіх рэстаранных і хатніх меню. Падлічана: беларусы спажываюць бульбы на душу насельніцтва больш чым у любой іншай краіне, а па яе вытворчасці мы восьмыя ў свеце. Бульбу беларускіх сартоў вырошчваюць не толькі ў многіх постсавецкіх дзяржавах, але яшчэ і ў Кітаі, а ў Швецыі нават пабудавалі крухмальны завод спецыяльна пад беларускую бульбу. Сартам "максімум" і "здабытак" не знайшлося роўных. У гаспадарцы "Кухчыцы" лідар па ўраджайнасці - "брыз", таму і попыт на яго высокі.
Зрэшты, пераканацца ў смакавых якасцях гэтых сартоў Прэзідэнт зможа асабіста. Аграрыі прэзентавалі два кошыкі. Дарэчы, дзякуючы "брызу" ў "Кухчыцах" ураджайнасць бульбы больш чым на 100 цэнтнераў вышэйшая за сярэднюю па краіне. Праўда, хуткасцям уборкі перашкодзілі дажджы, але аграрыі робяць стаўку на бабіна лета. Падчас сонечных дзён хутка сабраць ураджай - задача нумар 1. У краіне палова ўраджаю ўжо ў засеках.
Гавораць: кошт гадавога ўраджаю бульбы ў свеце нават перавышае кошт штогадовай здабычы золата. Але дастаць з-пад зямлі прыбытак – палова справы. Важна яго не страціць. Каб клубні заставаліся вось у такім выглядзе, патрэбная абарона ад усіх знешніх фактараў, пэўная тэмпература. У гэтым сховішчы каля 5 градусаў. Толькі так можна захаваць таварны выгляд.
Рэканструяваць і пабудаваць па ўсёй краіне такія бульбасховішчы было прынцыповым патрабаваннем Прэзідэнта. Бо захоўваць у буртах - значыць закопваць прыбытак і страчваць 30-40% ураджаю. Зараз галоўнае - не страціць ураджай у палях.
Нездарма беларусаў называюць нацыяй хлебаробаў. Людзі, якія жывуць на гэтай зямлі, да таго, што дае прырода, ставяцца з павагай. Але і разумеюць, што дае яна роўна столькі, колькі заслужыў гаспадар. Той, хто восенню клапоціцца аб захаванасці новага ўраджаю і ўжо думае аб будучым, зімой рыхтуе тэхніку, у красавіку зноў за працай у полі, і так да новай уборачнай кампаніі. Кожны год, каб кожны заўсёды быў і з першым, і з другім хлебам.
