Пра найважнейшыя пытанні міжнароднай бяспекі працягваюць гаварыць у Мінску. У канферэнцыі "Усходняя Еўропа: у пошуках бяспекі для ўсіх" прыняў удзел Прэзідэнт Беларусі. Мерапрыемства павінна пакласці пачатак штогадоваму адкрытаму і маштабнаму дыялогу паміж вядучымі экспертамі з Усходняй Еўропы, Еўрасаюза, Расіі, ЗША і Кітая. Мінск дае якасна новую пляцоўку для дыскусій аб сучаснасці і будучыні рэгіянальнай і міжнароднай бяспекі. Невыпадкова форум праходзіць у беларускай сталіцы. Дзякуючы шматвектарнай знешняй палітыцы нашай краіны, павазе да замежных партнёраў расце значнасць Мінска як зручнай пляцоўкі для любых перамоў. Аляксандр Лукашэнка канстатаваў, што сучасныя міжнародныя адносіны хутчэй нагадваюць сітуацыю перад Першай сусветнай вайной. Але Еўропа можа і павінна паказаць прыклад у вырашэнні пытанняў паміж Усходам і Захадам.
Глабальны экспертны форум сабраў у Мінску небывалую колькасць удзельнікаў - больш за 4 сотні гасцей з Захаду і Усходу. Па сутнасці, усіх хвалюе галоўнае пытанне: як зрабіць будучыню ў рэгіёне Усходняй Еўропы бяспечнай? Нядзіўна, што гэтыя тэмы абмяркоўваюць у Мінску. Гэта лішні раз пацвярджае, што міжнародная супольнасць ацаніла палітыку міру, за якую так настойліва выступае Беларусь.
Па гасцях форуму можна вывучаць геаграфію. Аналітыкі і эксперты прыехалі з 40 краін. У спісе партнёраў - даследчыя цэнтры ЗША, Германіі. Шырока прадстаўленыя эксперты з Расіі і Кітая. Сярод удзельнікаў і знакавыя персоны міжнародных структур. Арганізацыю па бяспецы і супрацоўніцтве ў Еўропе прадстаўляе Генеральны сакратар Томас Грэмінгер.
Томас Грэмінгер, Генеральны сакратар АБСЕ: "Адна з самых вялікіх пагроз бяспекі - рыторыка вялікіх дзяржаў. Бакі ідуць на шляху напружання адносін. І існуе рызыка, што яны могуць перайсці ад слоў да справы. Ваенная пагроза сапраўды прысутнічае: гарачы канфлікт у нас пад бокам - Украіна. Бываюць і правакацыі ў паветры, на моры. Усё гэта вельмі небяспечна".
Па сутнасці, размова пра тое, як забяспечыць рэгіянальную стабільнасць і знізіць градус сусветнай напружанасці, пачынаецца яшчэ ў кулуарах. Для спадарыні Мутанен расставанне з Мінскам было нядоўгім. І года не прайшло пасля летняй сесіі Парламенцкай асамблеі АБСЕ. Цяперашняя сустрэча - лагічны працяг пачатай яшчэ тады маштабнай размовы аб бяспецы.
Крысцін Мутанен, Старшыня ПА АБСЕ (2016-2017 гг.): "Беларусь сёння наводзіць мост паміж Усходам і Захадам. І я такую пазіцыю магу толькі падтрымаць. Гэта важна - сабраць людзей разам і даць ім магчымасць пагаварыць, зрабіць вось гэты першы крок насустрач міру. Бо форум сабраў вельмі шмат цікавых спецыялістаў".
Усіх прысутных, тых, хто мае вагу не толькі ў экспертнай супольнасці, але і ў структурах бяспекі Еўропы і свету, нават не пералічыш. Але журналісты заўважылі, што ў Мінску прадстаўнікі НАТА і АДКБ на адлегласці выцягнутай рукі. Але рабіць крокі насустрач няпроста. Экс-генсак Арганізацыі Дагавора аб калектыўнай бяспецы Мікалай Бардзюжа і раней, і сёння гаворыць аб важнасці кантактаў паміж блокамі. Бо хапае агульных праблем - ад наркатрафіку да міграцыі. У цэлым новы дыялог аб бяспецы даўно наспеў.
Мікалай Бардзюжа, Генеральны сакратар АДКБ (2003-2017 гг.): "Мы бачым, што адбываецца, як раскручваецца сітуацыя, як ствараецца новая ваенная інфраструктура каля меж Беларусі і Расіі, як з'яўляюцца новыя танкавыя злучэнні, кантынгенты войскаў. Ідзе фактычна нарошчванне ваеннай сілы на мяжы. Гэта можа прывесці толькі да аднаго - сутыкнення. І, вядома, патрэбен дыялог, размова. Трэба супакоіцца і займацца перш за ўсё бяспекай нашых народаў, а не вырашэннем палітычных задач або стрымліваннем нейкіх краін".
Джэймс Апатурай, намеснік памочніка генеральнага сакратара НАТА па палітычных пытаннях і палітыцы бяспекі: "У структуры еўрапейскай бяспекі ёсць моманты, над якімі неабходная праца. Мы гэта добра разумеем. І адна з мэт удзельнікаў дыялогу - дамагчыся больш празрыстых, зразумелых і бачных для ўсіх перамяшчэнняў войскаў і іх дыслакацыі. Хельсінкскія пагадненні, нягледзячы на іх даўнасць, па-ранейшаму актуальныя, але заўсёды ёсць магчымасць нешта палепшыць або дапрацаваць".
Рэдкі выпадак, што на такой сустрэчы прадстаўлены Кітай. Паказчык таго, што сусветныя цэнтры сілы ўжо зусім не тыя, што былі 20-30 гадоў таму. Амбіцыі Пекіна і эканамічныя ініцыятывы "Адзін пояс - адзін шлях" уплываюць на геапалітыку. Гэта не можа не закрануць Еўропу.
Лі Цінгун, кіраўнік Цэнтра даследаванняў нацыянальнай бяспекі Еўразійскай асацыяцыі сістэмных даследаванняў (Кітай): "Асноўны выклік для ўсяго свету - бяспека малых краін. Вялікія дзяржавы, буйныя гульцы здольныя абараніць сябе, у той час як у невялікіх краін няма столькі сіл, таму неабходна сфарміраваць агульную сістэму абароны. Гэта галоўная мэта".
Звяртаючыся да ўдзельнікаў прадстаўнічай экспертнай супольнасці, Аляксандр Лукашэнка заўважае, што ўжо неяк звыкла, што менавіта ў беларускай сталіцы абмяркоўваюць любыя, нават самыя вострыя пытанні. Магчымасці і пляцоўкі для канструктыўнай дыскусіі сёння ў дэфіцыце. А гэта так дарэчы. Госці форуму - тыя людзі, якія так або інакш уцягнутыя ў выпрацоўку рашэнняў па пераадоленні пагроз, што стаяць перад іх дзяржавамі.
Апошні час усё часцей свет уздрыгвае ад патоку падзей, якія ўплываюць у выніку на геапалітычны расклад. Вайна ў Сірыі ператварылася ў варонку канфлікту, куды ўцягнута не адна дзяржава. Акты тэрарызму, якія прымушаюць адчуваць бездапаможнасць нават, здавалася б, у самых добранадзейных краінах. Хваля міграцыі, якая захліснула Стары Свет. Падзеі ва Украіне, якія прымусілі людзей пакінуць родныя дамы, і сёння агонь у Данбасе не згасае, але тлее. Супрацьстаянне Злучаных Штатаў і Расіі толькі згушчае хмары на сусветнай арэне. Усё часцей дзяржавы Захаду і Усходу гавораць на мове санкцый, не знаходзячы сіл для дыялогу.
Эркі Туаміая, дэпутат парламента Фінляндыі, міністр замежных спраў Фінляндыі (2011- 2015 гг.): "Дыялог - гэта тое, што нам заўсёды неабходна. Павінны быць пачутыя галасы ўсіх: Расіі, ЗША і ўсёй Еўропы. "Хельсінкі-1" - важны дакумент, але прыйшоў іншы час, ён патрабуе паляпшэння. Для гэтага мы павінны распрацаваць канкрэтныя пункты. Прычым тыя, якія не заменяць, а дапоўняць наяўныя пагадненні".
Што б ні адбывалася ў рэгіёне, так або інакш гэта адбіваецца і на Беларусі. Эскалацыя міжнароднай напружанасці аўтаматычна абвастрае і для нас пагрозу бяспекі і ўжо сапраўды не дапамагае развіццю эканомікі. Менавіта Беларусь, якая знаходзіцца на раздарожжы шляхоў і інтарэсаў, заяўляе аб тым, што патрэбен новы маштабны міжнародны дыялог аб пытаннях бяспекі. Пра гэта ішла размова на летняй сесіі Парламенцкай асамблеі АБСЕ, яшчэ раней гэтую ідэю беларускі лідар выказваў, сустракаючыся з палітыкамі з Бруселя. У свой час для разрадкі ў адносінах паміж Захадам і Усходам запатрабаваўся Хельсінкскі працэс, які ў выніку прывёў да стварэння АБСЕ. Сёння, каб палепшыць атмасферу ўзаемаадносін дзяржаў, трэба абнавіць міратворчы працэс. Аляксандр Лукашэнка застаецца адданы гэтай думцы.
Як нідзе ў Беларусі ведаюць цану міру. Таму і б'юць у званы - бо час ідзе, а супярэчнасцяў паміж дзяржавамі не становіцца менш - наадварот. Усё часцей можна бачыць парушэнне міжнародных норм, абароты набірае санкцыйнае і інфармацыйнае супрацьборства Захаду і Расіі, гандлёвыя войны. Актыўна раскручваецца і махавік гонкі ўзбраенняў. На такім фоне да гарачага канфлікту - літаральна крок. Складанасці дадаюць і новыя выклікі часу. Ад кібертэрарызму да лжывых навін. Сіла іх уплыву такая, што за адну секунду і адзін клік можна запаліць іскру варожасці паміж краінамі.
Цікавасць афіцыйнага Мінска зразумелая. У пошуках шляхоў для дээскалацыі міжнароднай напружанасці ва Усходняй Еўропе ўсе сродкі добрыя. Існуючыя рэжымы бяспекі на працягу дзесяцігоддзяў спрыялі стрымліванню правакацыйных дзеянняў з боку асобных дзяржаў. Аднак іх развіццё відавочна адстае. Усё большае палітычнае і ваеннае напружанне гаворыць аб тым, што неабходна запаўняць множныя прабелы і адаптаваць рэжымы бяспекі да рэалій цяперашніх дзён. Еўропа можа паказаць прыклад, як можна знаходзіць кампрамісы і тушыць пажар. І ў першую чаргу ва Украіне.
Да сітуацыі ў Данбасе ў Беларусі падышлі па-суседску. Даўшы не толькі прытулак 150 000 бежанцаў, але і месца для мірных перамоў. Пакуль Данбас застаецца месцам, дзе гінуць людзі. Але менавіта праца мінскай пляцоўкі дае надзею.
Беларусь не ўтойвае, што гатовая супрацоўнічаць з Захадам і з Усходам. А як інакш быць дзяржаве, якая жыве і працуе на стыку двух саюзаў - Еўрапейскага і Еўразійскага? Тут мы па-добраму "заложнікі" геапалітыкі. А ініцыятывы Беларусі на знешнім контуры - не сакрэт. Яны ўпісваюцца ў аб'яднальны парадак дня, які падтрымлівае афіцыйны Мінск. Гэта прасоўванне ідэй партнёрства інтэграцыйных аб'яднанняў у Вялікай Еўропе, абнаўленне агульнаеўрапейскага дыялогу аб умацаванні бяспекі і супрацоўніцтве. Выступаючы сёння, Аляксандр Лукашэнка робіць і важны акцэнт на эканоміцы.
"Мінскі дыялог" дазволіць знайсці рашэнні ў такіх пытаннях, як тэрарызм, эканамічная бяспека, экалогія, кіберзлачынствы, міграцыя і ўрэгуляванне замарожаных канфліктаў. Палітычныя лідары чуюць экспертнае меркаванне. Іх галасы ствараюць глебу для будучых крокаў, ад якіх залежыць лёс калі не свету, то ўжо сапраўды шматлікіх дзяржаў.
Прайсці шлях ад канфрантацыі да дыялогу і супрацоўніцтва бывае часам вельмі няпроста. Патрэбныя часам не гады - дзесяцігоддзі. Але гэта таго варта, калі на коне - мір і бяспека. Аб гэтым не змог не сказаць беларускі лідар.
Мінск не першы раз становіцца пляцоўкай для пошуку адказаў на няпростыя пытанні і выклікі часу. Бо так важна знайсці дакладныя рашэнні ў няпростым клубку міжнародных супярэчнасцяў рэгіёна. Экспертная супольнасць у гэтыя дні бурліць.
Бернд Аляксандр Баерль, Надзвычайны і Паўнамоцны Пасол Аўстрыі ў Беларусі: "Тэмы, якія мяне кранулі больш за ўсё з прамовы Прэзідэнта, звернутай да нас - дыпламатаў і экспертаў, - гэта, безумоўна, будучыня нашых дзяцей, пытанні бяспекі і міру. Мы не павінны аб гэтым забываць, калі абмяркоўваем мноства складаных пытанняў - усё, урэшце, зводзіцца да простага. У папярэдняга пакалення, якое бачыла вайну, пытанняў няма. Магчымасць паўтору гэтай трагедыі мяне вельмі турбуе. Мяне сапраўды ўразіла выступленне Прэзідэнта, яно было вельмі эмацыйным".
Аляксандр Іскандаран, дырэктар Інстытута Каўказа (Арменія): "Гэта сапраўды адзін з варыянтаў - паспрабаваць рэанімаваць ролю арганізацый, якія працавалі або працуюць па абодва бакі ліній (АБСЕ - адна з такіх арганізацый), і выкарыстаць патэнцыял, каб знайсці пляцоўку для дамовы і дыялогу - гэта востра неабходна. Тое, што адбываецца ў Данбасе, Нагорным Карабаху - гэта ўсе асабістыя трагедыі, але маштабы гэтага не такія, як былі раней. А інфармацыйныя войны - іншае. У сілу развіцця Інтэрнэта, СМІ і праца вашага брата журналіста - гэта частка супрацьстаяння".
Самуэль Чарап, старшы навуковы супрацоўнік карпарацыі РЭНД у г. Вашынгтоне (ЗША): "Да халоднай вайны ў плане ідэалагічнай канфрантацыі мы ніколі не вернемся - свет зусім іншы. Ёсць іншыя ігракі. І Масква, і Вашынгтон не робяць сваю знешнюю палітыку, засноўваючыся на супрацьстаянні. Ядзерныя пагрозы, новыя падзяляльныя лініі ў Еўропе - гэта такія проксі-канфлікты, як пасрэдніцтва, у Сірыі, нават на Украіне, я гэта заву новай халоднай вайной".
Алмалкі Абдулрахман, член Каралеўскага каледжа абаронных даследаванняў у г. Лондане, ваенны пілот (Вялікабрытанія): "Ваш Кіраўнік дзяржавы ўмее пераконваць. Яго палітыка здольная зрабіць вашу краіну прыкметнай на сусветнай арэне. Беларусь - гэта краіна паміж Усходам і Захадам. Яе адмысловая роля - мінімізаваць напружаныя адносіны вакол, дапамагаць шукаць мір для кожнага".
Сінхронна з галоўнымі спікерамі форуму сёння працавалі перакладчыкі, бо ўдзельнікамі канферэнцыі ў Мінску сталі прадстаўнікі розных краін. Дзякуючы гэтаму разумець адно аднаго прасцей. Блізкая ўсім і мова бяспекі. Зараз галоўнае, каб не на словах, а на справе ўвасабляліся выказаныя ідэі. Міжнародныя адносіны ніколі не былі простымі. Але, бадай, менавіта зараз самы складаны перыяд з часоў халоднай вайны. Эксперты ўсё часцей гавораць не проста аб геапалітычнай турбулентнасці, а ўсё больш аб новым ледзяным супрацьстаянні. Растапіць лёд непаразумення па сілах, калі ўсім разам гэтага захацець. Важна памятаць, якім далікатным можа быць мір.
