З падрабязнасцямі - Вольга Макей. "Вялікая васьмёрка" Еўразіі. Індыя і Пакістан сёння афіцыйна сталі паўнапраўнымі ўдзельнікамі Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. З якімі прапановамі на саміце выступіў Аляксандр Лукашэнка і чаму шанхайскі дух па душы Беларусі? Вынікі вялікага палітычнага дня ў Астане - у матэрыяле Вольгі Макей.
Насычаная палітычнымі падзеямі вясна, а былі і Саміт ЕАЭС у Бішкеку, і форум "Адзін пояс, адзін шлях" у Пекіне, плаўна перацякае ў не менш гарачае палітычнае лета. Тон яму задае Астанінскі саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва і глабальная выстава "Экспа", якая стартуе ў гэтыя дні. Такое супадзенне ў дыпламатычным календары з аднаго боку – нагода абмеркаваць праблемы геапалітыкі, і тут жа, як кажуць, далёка не адыходзячы, - завязаць новыя эканамічныя сувязі.
Пляцоўка саміту для палітыкаў - заўсёды добрая магчымасць для двухбаковых перамоў. Колькі іх у гэтыя дні правялі лідары, падлічыць цяжка. Шэраг сустрэч і ў графіку беларускага лідара. Напрыклад, напярэдадні Аляксандр Лукашэнка тэт-а-тэт гаварыў з Нурсултанам Назарбаевым, пазней і з Антоніу Гутэрышам – генсакратаром ААН. Да наплыву важных гасцей Астана рыхтавалася задоўга, бо горад стаў сталіцай маштабных форумаў. Вуліцы паўсюль упрыгожвае сімволіка "Экспа", і, што не менш важна, - флагі дзяржаў - удзельнікаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Пакуль іх шэсць. Ужо да наступнага саміту дададуцца яшчэ два - Індыі і Пакістана. Такім чынам ШАС ператвараецца ў адно з наймагутных аб'яднанняў планеты.
У прэс-цэнтры саміту можна вывучаць геаграфію шанхайскай сям'і. Тут больш за 600 журналістаў з розных краін аб'яднання. Вядома, кожны імкнецца па-свойму прыцягнуць увагу гледачоў. Вось індыйскія тэлевізіёншчыкі, напрыклад, выкарыстоўваюць залаты мікрафон! Зрэшты, і без гэтага да Індыі і Пакістана - павышаная ўвага.
Для іх гэты саміт стане гістарычным. Менавіта сёння Дэлі і Ісламабад атрымліваюць статус афіцыйных членаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. На гэтую працэдуру спатрэбілася два гады.
Наогул, ШАС - гэта 18 дзяржаў. Да гэтага дня паўнапраўнымі ўдзельнікамі аб'яднання былі Казахстан, Кыргызстан, Кітай, Расія, Таджыкістан і Узбекістан. Індыя і Пакістан пераходзяць шасцёрку паўнапраўных членаў з ліку краін-назіральнікаў, сярод якіх і Беларусь.
Гэты высокі статус наша краіна атрымала летась і ў шанхайскай сям'і стала першай цалкам еўрапейскай дзяржавай-назіральнікам.
Удзельнікаў саміту Нурсултан Назарбаеў запрасіў у Палац Незалежнасці. Гэты палітычны цэнтр Казахстана ўжо прымаў маштабныя форумы: АБСЕ, арганізацыі ісламскага супрацоўніцтва. Ды і дагавор аб стварэнні ЕАЭС падпісаны тры гады назад менавіта тут.
А вось палітычная архітэктура ШАС змяняецца сёння. Адкрываючы сустрэчу ў вузкім фармаце, гаспадар саміту скажа, у такім складзе кіраўнікі дзяржаў сустракаюцца апошні раз.
На гэтым фота - лідары дзяржаў з агульнай колькасцю насельніцтва 3 мільярды чалавек, а сумарны ВУП перавышае 30 трыльёнаў долараў. Як скажа прэм'ер-міністр Пакістана, з рэгіянальнай Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва вырасла ў транскантынентальную і становіцца платформай міру і эканамічнага росквіту. У тым, што аб'яднанне здольна прасоўваць мір і стабільнасць, у рэгіёне ўпэўнены і прэм'ер-міністр Індыі. Тэма сучасных выклікаў і пагроз сёння гучала з вуснаў усіх палітыкаў. Сярод дзясятка дакументаў, якія сёння абмяркоўваюць прэзідэнты, і заява аб супрацьстаянні тэрарызму, і канвенцыя па процідзеянні экстрэмізму. Сітуацыя ў Афганістане, сірыйскі крызіс, нядаўнія тэракты ў Іране. Гэтыя і іншыя падзеі зноў і ізноў прымушаюць задумацца аб агульнай бяспецы.
Уладзімір Пуцін, прэзідэнт Расіі: "Актуальнасць - усплёск тэрарызму. Справіцца з гэтым злом можна шляхам сумленнага і канструктыўнага аб'яднання ўсіх краін. Нараўне з ухіленнем сацыяльных і эканамічных прычын, трэба нейтралізоўваць ідэалогію тэрарызму".
Сі Цзінпін, Прэзідэнт КНР: "Неабходна разам супрацьстаяць сучасным выклікам. Кітай падтрымлівае выкананне Канвенцыі па процідзеянні экстрэмізму. Мы прапануем таксама паглыбляць практычнае супрацоўніцтва. У Пекіне прайшоў форум "Адзін пояс, адзін шлях". Зараз ідзе праца па яго спалучэнні з рэгіянальнымі аб'яднаннямі, у прыватнасці, з ЕАЭС. Падчас гэтай працы ШАС можа стаць адной з ключавых пляцовак".
Каб супрацьстаяць выклікам і пагрозам, важна быць згуртаванымі і адзінымі, скажа на саміце Аляксандр Лукашэнка. Ва ўмовах сучасных канфліктаў збліжэнне краін становіцца асабліва каштоўным. І тут галоўнае - жаданне. Калі ўсе ўдзельнікі магутнай міжнароднай структуры аб'яднаюць намаганні, дэстабілізаваць становішча не зможа ўжо ніхто.
Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва сёння становіцца пляцоўкай збліжэння. Пацвярджэнне таму нават той факт, што за адным сталом будучыню рэгіёна абмяркоўваюць Індыя і Пакістан. Ніхто не ўтойвае, што паміж Нью-Дэлі і Ісламабадам няпростыя адносіны, але Аляксандр Лукашэнка не выключыў, што менавіта дзякуючы Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва дзяржавы змогуць вырашыць агульныя праблемы.
Сёння перад ШАС стаяць і глабальныя эканамічныя задачы. Сярод іх - ліквідацыя бар'ераў на шляху перамяшчэння тавараў, стварэнне сумесных вытворчасцяў, зон высокіх тэхналогій і тэхнапаркаў. Дзяржавы-ўдзельнікі супрацоўнічаюць у транспарце, АПК, тэлекамунікацыях і іншых сферах. Аляксандр Лукашэнка прапануе больш актыўна прыцягваць да праектаў і краіны-назіральнікі. А ўмацаванне менавіта эканамічнага вымярэння арганізацыі дапаможа вырашыць шматлікія сацыяльныя праблемы.
Статус назіральніка адкрыў для Беларусі новыя магчымасці. Бо адна справа - супрацоўнічаць з краінамі на двухбаковай аснове, другая - удзельнічаць у абмеркаванні агульных праектаў. Напрыклад, Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ствараюць спрыяльныя ўмовы для аўтаперавозак, у перспектыве стварэнне зоны свабоднага гандлю. Дзяржавы супрацоўнічаюць у сферах энергетыкі, АПК і лагістыкі. На кожны пункт Беларусі ёсць што прапанаваць. Падлічана: тры чвэрці сусветнага гандлю ажыццяўляюцца менавіта праз рэгіянальныя аб'яднанні. Таму Мінск у арганізацыі статыстам быць не мае намеру.
Да актыўнага ўдзелу ў аб'яднанні сёння падштурхоўвае і геапалітычнае, і эканамічнае становішча. Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва разам з назіральнікамі і партнёрамі па дыялогу - гэта каля паловы насельніцтва планеты, у яе ўваходзяць два дзяржавы, пастаянных членаў Савета Бяспекі ААН, дзве краіны з самай вялікай колькасцю жыхароў у свеце, тры з пяці дзяржаў групы БРІКС і два самыя буйныя спажыўцы электраэнергіі ў свеце - Кітай і Індыя. Такое супрацоўніцтва - гэта яшчэ маштабныя і выгадныя праекты, у якіх цікава ўдзельнічаць і Беларусі.
Акрамя таго, такія сустрэчы - магчымасць абмеркаваць супрацоўніцтва паміж краінамі. У кулуарах саміту Аляксандр Лукашэнка прадметна пагутарыў з прэм'ер-міністрам Індыі. Нарэндра Модзі запрасіў беларускага лідара восенню прадоўжыць перамовы ў Нью-Дэлі. Грунтоўная гутарка адбылася і з прэм'ер-міністрам Пакістана напярэдадні яго візіту ў Беларусь. Аляксандр Лукашэнка правёў сустрэчы з лідарамі Расіі, Кітая, Афганістана і Таджыкістана. Зацікаўленасць у візіце Прэзідэнта Беларусі і ў Ірана.
У выніку саміту кіраўнікі дзяржаў падпісалі дэкларацыю і прынялі Канвенцыю аб процідзеянні экстрэмізму. Ужо ў наступным годзе старшынства ў міжнароднай арганізацыі пераходзіць да Кітая. Па сутнасці, сёння лідары ставяць подпісы на новых старонках гісторыі Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Як ужо пасля напішуць аналітыкі, з далучэннем Індыі і Пакістана ў Еўразіі сфарміравалася свая "вялікая васьмёрка". Сімвалічна, але гэтымі днямі ў Астане шанхайскі дух разам зліваецца з "Энергіяй будучыні". Гэта ўжо тэма іншага вялікага форуму - выставы "Экспа". На ёй свой павільён упершыню будзе і ў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва.
