Удасканаленне жыллёва-камунальнай гаспадаркі. Гэта цэнтральная тэма тыдня. І пагодзьцеся, самая "народная". Напярэдадні завяршыўся двухдзённы рэспубліканскі семінар. Спецыялісты з усёй краіны вывучалі перадавы, у тым ліку і сусветны вопыт. Цэнтрам укаранення навацый традыцыйна лічыцца сталіца. Тут ужо другі год ідзе своеасаблівы эксперымент. Якімі павінны быць нормы, тарыфы і тэхналогіі? Як зрабіць паслугі больш таннымі? І чым галіна можа быць цікавая для бізнесу? Комплекс пытанняў напярэдадні абмеркавалі і на вышэйшым узроўні. У Палацы Незалежнасці больш як 250 удзельнікаў вялікага семінара вызначыліся з выразнымі арыенцірамі развіцця жыллёва-камунальнай гаспадаркі. Эфектыўнасць новых прапаноў ацаніў Аляксей Марцінёнак.
Вялікія семінары для Беларусі ўжо не новая практыка. У шырокім асяроддзі экспертаў без закрытых тэм выносіць на ўсеагульны агляд болевыя месцы і разам з імі змагацца - вось прынцып адкрытага дыялогу, які паказаў сваю эфектыўнасць. Падчас уборачнай, на Рэспубліканскім педсавеце і ў Алімпійскім камітэце. Сфера ЖКГ, бадай, самая "народная", датычыцца кожнага. А камунальная сістэма ў цэлым - лакмусавая паперка: паказвае, наколькі выразна функцыянуе вялізны механізм, ад якога залежыць камфорт чалавека. Штомесяц мы атрымліваем своеасаблівую справаздачу аб гэтай працы ў выглядзе жыроўкі. У сярэдзіне восені яна традыцыйна дадала ў фінансавай вазе, так што, тэма больш чым актуальная. Тарыфы - тое, што хвалюе кожнага. Менавіта на дакладнай фармулёўцы гэтай лічбы ў першую чаргу варта спыніцца.
Размотваць клубок пытанняў сістэмы ЖКГ варта з самага пачатку - вытворчасці цеплавой энергіі. Менавіта вытворчасці, а не куплі рэсурсаў за мяжой - на гэтым галоўны акцэнт. Ужо нікому не трэба даказваць, што праца на мясцовых відах паліва сябе апраўдала - сабекошт ніжэйшы. Яно і зразумела: свая дрэўная дранка больш выгадная, чым імпартны газ.
Маштабнае выкарыстанне мясцовых відаў паліва - гэта тое, чым вызначаецца Віцебскі рэгіён. У вобласці так атрымліваюць энергію 70% прадпрыемстваў балансу ЖКГ. Але праблема ёсць - у кантакце з пастаўшчыкамі рэсурсаў.
У Брэсцкай вобласці таксама паступова мяняюць курс развіцця галіны. Жыхары 30 шматкватэрных дамоў так званага ваеннага гарадка ў Кобрыне цяпло і гарачую ваду праз лічаныя дні будуць атрымліваць па-новаму. Замест газавай кацельні тут рыхтуюць да запуску альтэрнатыўную - на мясцовых відах паліва. Падача дрэўнай дранкі ў кацёл аўтаматызаваная, а абслугоўваць крыніцу цеплавой энергіі будзе ўсяго адзін аператар.
Кобрынскія камунальнікі цалкам забяспечваюць сябе палівам. І нават прадаюць суседзям. У прадпрыемства ёсць спецыяльная тэхніка для працы на дзялянках у лесе і цэх дрэваапрацоўкі. Пакуль на мясцовых відах паліва выпрацоўваюць усяго 15 % цяпла ад агульнага аб'ёму. Галоўная крыніца - цэнтральная кацельня - працуе на газе, абслугоўвае амаль увесь Кобрын. Але перавесці яе на мясцовыя віды паліва цалкам будзе вельмі складана, лічаць спецыялісты.
Цяпло атрымалі, далей па лагічным ланцужку яго трэба даставіць спажыўцу. Таму асобная ўвага - зносу цепласетак. Нават адзін дом, які замярзае, для нас непрымальна. Бачым жа, як у суседзяў вымярзаюць гарадамі. Пры гэтым строгае выконванне тэхналогіі: раскрылі камунікацыю, зваротна павінны легчы выключна тэрмаэфектыўныя трубы. У Мінску такіх ужо палова.
Сярэдняя тэмпература праблемы па краіне таксама выглядае, як заклік да дзеяння. Толькі палова такіх камунікацый у цеплаэфектыўным выкананні. А значыць, другая палова грэе яшчэ і зямлю, а не кішэню спажыўца. Тым не менш, у цэлым сітуацыя на кантролі. Капітальны рамонт - не ў ацяпляльны сезон. Уключэнне ацяплення - з першымі замаразкамі, а не з масавымі бальнічнымі.
Тут не той выпадак, калі трэба бегчы за нашымі суседзямі. У той жа Латвіі з-за высокіх тарыфаў ацяпляльны сезон адкладаюць да першых абмаражэнняў. Прычым літаральна.
ЖКГ, бадай, самая комплексная галіна, і тут ніяк не абысціся без навуковага суправаджэння. Так, у камунальнікаў ёсць багаты досвед, перад вачамі і замежныя варыянты. Але калі ўзнікаюць свае, новыя праблемы, вырашаюць іх, што завецца, навобмацак.
На базе Акадэміі навук ужо прынята рашэнне стварыць Навукова-даследчы інстытут ЖКГ. Прыняцце пастановы Савета міністраў чакаюць на наступным тыдні. Навуковы цэнтр возьме на сябе шырокі фронт даследаванняў - ад аптымізацыі тарыфаў да распрацоўкі новых сістэм камунікацый.
Уладзімір Гусакоў, старшыня прэзідыума НАН Беларусі: "Гэта будзе прыкладны інстытут, ён будзе працаваць па праектах, па заказах, па дамовах з усімі службамі камунальнай гаспадаркі. Мяркую, што ён не будзе карыстацца бюджэтнымі сродкамі. Гэта будуць практычныя навукоўцы, спецыялісты, але вельмі важна, што там будуць рыхтавацца і магістранты, і аспіранты, будучыя дактары навук у гэтай галіны".
Другі год у сталіцы праводзіцца маштабны эксперымент у сферы ЖКГ. Абнаўляюцца нормы і тарыфы, ідзе пошук залатой сярэдзіны ў прапорцыях цана - якасць і ЖЭС - прыватнік. Дзяліць гэтую працу апынулася выгадна. Адным - прыбытак, а гарадскому бюджэту - эканомія. 106 мільёнаў рублёў за год. Вопыт добры, але маштабна ўжыць яго, да прыкладу, у глыбінцы не атрымаецца. Прыватніку нецікава. А вось для хаўс-майстра - выдатны варыянт. Васіль Відасеў - і электрык, і сантэхнік, і маляр - выходзіць на працу ў 7 раніцы. Не кожны жыхар гэтага дома ведае яго ў твар, але менавіта дзякуючы яму кожны вечар вяртаюцца ў цёплую кватэру, у пад'ездзе заўсёды гараць лямпачкі, а дамафон, які яшчэ ўчора шыпеў, сёння зноў працуе.
Такая прафесія з'явілася ўсяго пару гадоў таму. Пакуль усе майстры - гэта перападрыхтаваныя спецыялісты. А першы выпуск сапраўдных універсальных рабочых плануецца ў 2019 годзе.
Калі не ведаеш, як адшукаць патрэбнага спецыяліста, проста звярніся ў кол-цэнтр. Такая адзіная дыспетчарская ёсць не толькі ў Мінску, але і ў невялікіх гарадах. Адзін нумар замяняе дзясяткі запісаў у тэлефоннай кніжцы. У аварыйнай службе ЖКГ прымаюць некалькі сотняў званкоў за дзень. На апрацоўку аднаго запыту ідзе ўсяго некалькі хвілін, таму і спецыялісты адгукаюцца аператыўна.
Парадак - не толькі справа ЖЭСаў і майстроў, але і кожнага. Ад жыхара горада да прадпрыемстваў. Як у Жодзіне, напрыклад, добраўпарадкавалі адну з цэнтральных вуліц. Арыгінальныя ўсталёўкі - і ўпрыгажэнне, і своеасаблівая прэзентацыя прамысловасці горада. Арт-аб'екты сімвалізуюць найбуйнейшыя прадпрыемствы, якія самі і падтрымалі рублём гэтую ідэю.
Увогуле, атрымаць эфектыўную сістэму ў цэлым можна рознымі шляхамі, якія і ацанілі ў рамках семінара. У сухім астатку гутаркі - канкрэтныя кірункі працы. Палепшыць якасць пітной вады, да 2020 года абнавіць усе ліфты (пры сваёй-та вытворчасці), рупліва падысці да ацяплення, гаварыць аб 100-працэнтнай аплаце камуналкі толькі пры ўмове павышэння зарплат, разабрацца з юрыдычнымі асобамі-даўжнікамі, даць новыя магчымасці прыватнікам. Спіс не бясконцы, а значыць, ужо праробленая вялікая праца. І на гэтым нельга спыняцца.
