У Гродне перапахавалі астанкі больш як паўтары тысячы загінуўшых у лагеры смерці. Перасыльны лагер Шталаг 324 адпраўляў ваеннапалонных на работы ў Германію. Паводле розных ацэнак, праз яго прайшлі да 50 тысяч вязняў. Больш за 18 тысяч загінулі падчас зняволення. Сёння ў Гродне на цырымоніі пахавання прысутнічалі ўнукі некалькіх вязняў Шталага. Па слядах гісторыі прайшоў Дзмітрый Смірноў.
Сёння тут жылы мікрараён, побач школа і воінская часць. Летам 1941 нямецкія афіцэры калючым дротам абгарадзілі тэрыторыю ў некалькі дзясяткаў гектараў, каб стварыць лагер для ваеннапалонных.
Гісторыкам вядома, што было выкапана 96 зямлянак плошчай 6 на 25 метраў. Паводле розных ацэнак, праз тэрыторыю лагера прайшлі ад 36 да 50 000 палонных.
Шталаг 324 у Гродне быў так званым перасыльным лагерам. Тут нацысты ўтрымлівалі тысячы ваеннапалонных і мірных жыхароў перад іх далейшай адпраўкай на работы ў Германію.
Усё скончылася ў кастрычніку 42-га, калі лагер закрылі, а ўсіх вязняў у тэрміновым парадку перавезлі ў Германію ў Франкфурт-на-Майне. Першыя пошукавыя работы тут пачаліся ў 2000-х. За гады працы былі знойдзены астанкі тысяч загінуўшых. Аднак галоўная задача заключалася ў іх ідэнтыфікацыі.
Дзед Валерыя Мачулкіна лічыўся прапаўшым без вестак. Толькі ў 2016 годзе па жэтоне пошукавікі змаглі ўстанавіць яго асобу.
Месцаў, падобных гродзенскаму Шталагу, у Беларусі надта шмат. Пошукавы батальён працуе практычна круглы год - калі не на раскопках, то ў архівах шукаюць сваякоў.
Дзякуючы працы пошукавага батальёна на месцы лагера Шталаг былі выяўлены астанкі 1657 ваеннапалонных. Усе яны з ушанаваннямі былі перапахаваны ля манумента загінуўшым. У наступным годзе пошукавыя работы на месцы канцлагера прадоўжацца.
