Гісторыю беларускай маляванкі даследуе жыхарка Нясвіжскага раёна Наталля Плакса

Гісторыю беларускай маляванкі даследуе жыхарка Нясвіжскага раёна Наталля Плакса. Асабліва краязнавец цікавіцца рэгіянальнымі традыцыямі жанру. Гэта напрамак народнага мастацтва, прадметы якога сёння засталіся ў адзінках і патрабуюць асаблівага зберагання. Чым жа каштоўны гэты наіўны арт-напрамак - маляванка? І што новага пра старажытны жанр можа расказаць нясвіжскі аматар-калекцыянер, ведае Наталля Бардзілоўская.

Настаўніца беларускай мовы і літаратуры Наталля Плакса ў гонар маляванкі піша вершы, малюе ўласныя карціны, рэстаўрыруе сабраную аўтэнтыку гэтага мастацкага жанру (а ў зборы энтузіясткі каля двух дзясяткаў маляваных рарытэтаў). На іх назапашванне жанчына аддае не толькі шмат часу і сіл, але і сродкаў: некаторыя экзэмпляры прыходзіцца купляць, некаторыя - абменьваць на каштоўныя рэчы, штосьці Наталлі дораць, ведаючы яе высакародную місію па захаванні і папулярызацыі роднай культуры.

Рэпрадукцыі маляванак цяпер у календары. Краязнаўца выдала яго за ўласныя сродкі. 11 гадоў Наталля Плакса вядзе спецыяльную рубрыку на Нясвіжскім радыё. Ініцыятыў у гонар народнага мастацтва шмат. 

Збіральніца марыць пра стварэнне рэгіянальнага музея маляванкі: асобнага, па-за межамі Нясвіжскага краязнаўчага музея. Гэтыя рарытэты патрабуюць прасторы паказу і вартыя таго, каб быць прадстаўленымі не ў часовай, а ў пастаяннай экспазіцыі. 

А ўсё пачалося з... паўліна. Выяву казачнай птушкі ў кветкавых зарасніках Наталля 

памятае з дзяцінства. Сёння ў яе калекцыі - паўлін на шкле. Не проста маляванка - сапраўдная мясцовая каштоўнасць! Аўтарства самага знакамітага ў Нясвіжскім раёне стваральніка маляванак Юзіка Мысліцкага. 

Юзік Мысліцкі - чалавек-легенда Нясвіжскага края. Наталля называе яшчэ два імя мясцовых майстроў маляванкі. Фёдар Вініцкі з вёскі Малева і Уладзімір Ульянаў, сам з Расіі, але па асабістых абставінах застаўся жыць і ствараць у нашай краіне. Увогуле, маляванка - не чыста беларускі брэнд. Інсітным ці наіўным мастацтвам захапляліся і рускія, і літоўцы, і палякі, і грузіны. Беларуская ж маляванка адметная сваім почыркам і рэгіянальным каларытам: у кожным краі яе рабілі па-свойму, на розных матэрыялах (тканіне, кардоне, фанеры і шкле). Аб'ядноўвае іх тое, што пісаліся маляванкі непрафесійнымі мастакамі, пераважна яркімі фарбамі, а вобразы заўсёды былі прыгожыя, простыя і пацешныя.

Вядома, пра маляванку не скажаш: твор "высокага мастацтва"! Але, гэта частка побытавай традыцыйнай культуры нашага народа, зберагаць якую і працягваць варта і сёння. У Нясвіжскім краі, і побач - у Клецкім, Капыльскім, Слуцкім - эстафету дэкаратыўнага жывапісу падхапілі юныя. У райцэнтрах працуюць гурткі, студыі, дзе ўжо дзятва спрабуе пісаць маляванкі.