Паводле звестак Камітэта дзяржкантролю, у Беларусі каля 3 з паловай тысяч нявыкарыстаных будынкаў. Адны параслі травой, другія развальваюцца літаральна на вачах, трэція нібыта на кансервацыі. Дзяржактывы ў пасіве. Тое, што можа і павінна працаваць на эканоміку дзяржавы, ляжыць мёртвым грузам. А яшчэ старыя карпусы псуюць знешні выгляд гарадоў і становяцца небяспечнай пляцоўкай для дзіцячых гульняў. Задзейнічаць закінутыя квадратныя метры - даручэнне Кіраўніка дзяржавы. Толькі ў Аршанскім раёне падчас інвентарызацыі выяўлена больш за 600 нявыкарыстаных будынкаў. Прычым ва ўсіх ёсць гаспадары.
Але чаму доўгія гады яны не пазбаўляліся ад баласта, сёння дакладна ніхто растлумачыць не можа. Зараз умовы гульні іншыя. Раён жыве ва ўмовах перазагрузкі. І знайсці прымяненне закінутым карпусам, здабываць максімум выгады для эканомікі раёна - ужо не проста задача, а жорсткае патрабаванне.
Тэму працягне Вольга Маслоўская. Орша. У савецкія гады магутны прамысловы вузел, які працаваў і грымеў на ўвесь Саюз. У 80-я тут налічвалася больш за 30 прадпрыемстваў. Помнікам тым часам называюць вось такія - сёння старыя і закінутыя - вытворчыя карпусы.
У аснове пераліку - склады 50-70 гадоў, ёсць замарожаныя ў 80-х будоўлі і закансерваваныя за непатрэбнасцю вытворчыя і бытавыя карпусы прадпрыемстваў. Напрыклад, на заводзе прыбораў аўтаматычнага кантролю прастойвае больш за палову плошчаў. Аршанскі інструментальны ў рэальнасці таксама ўдвая меншы за свае цагляныя абрысы.
Знайсці прымяненне сотням тысяч незапатрабаваных квадратных метраў - задача няпростая, але вырашальная, гавораць у раёне. І ў пацвярджэнне прыводзяць факт: толькі за паўгода ў гаспадарчае абарачэнне ўжо ўвялі пятую частку нявыкарыстаных будынкаў. Аварыйныя зносяць, расчышчаючы такім чынам плошчы пад новае будаўніцтва. Сур'ёзна "генераліць" сваю тэрыторыю завод "Лёгмаш". Прычым выдаткі, якія цягне дэмантаж аварыйных будынкаў, завод імкнецца хоць часткова кампенсаваць. Бетон, цэглу здрабняюць, а друз прадаюць.
"Жывым" будынкам шукаюць новых уладальнікаў. Так, у памяшканні былога цэха ідзе стварэнне новага беларуска-чэшскага прадпрыемства па выпуску газавых балонаў.
Знайсці гаспадара трэба будзе і былому заводу жалезабетонных вырабаў. Больш дакладна, карпусам, якія засталіся пасля банкруцтва прадпрыемства. А гэта 70 вялікіх і малых будынкаў. Аўкцыён прызначаны на 11 сакавіка. Зацікаўленасць у набыцці ўжо выказалі 4 інвестары.
Гэта прытым, што спробы прадаць комплекс на працягу апошніх двух гадоў былі дарэмнымі. Мясцовыя ўлады адзначаюць: прывабным для бізнесу Аршанскі рэгіён зрабіў 506-ты ўказ. Акрамя прэферэнцый, падатковых ільгот і мараторыя на праверкі, у ім прапісаны і спрошчаны парадак рэалізацыі нявыкарыстанай маёмасці. Аршанскаму райвыканкаму дадзена права распараджацца аб'ектамі, змешчанымі ў рэспубліканскай уласнасці. Такую ж магчымасць раённым уладам у найбліжэйшы час дасць і вобласць у дачыненні аб'ектаў уласнасці камунальнай.
Выдатны прыклад - з'яўленне ў Оршы двух буйных холдынгаў - "БелАЗ" і "МТЗ". Ацаніўшы цяплічныя ўмовы вядзення бізнесу ў рэгіёне, флагманы машынабудавання ўзялі пад крыло праблемныя прадпрыемствы - "Завод прыбораў аўтаматычнага кантролю" і "Аршанскі інструментальны". Пустуючыя плошчы, зразумела, прыкладаюцца. На пляцоўцы інструментальнага завода МТЗ мае намер разгарнуць некалькі вытворчасцяў: гідрапад'ёмнікаў, фрэз, дыферэнцыялаў. Памяшканні ёсць - засталося расставіць станкі.
Не праз сціплыя дзверы з тарца, а праз цэнтральны ўваход старога бытавога корпуса, запросіць наведвальнікаў новы сэрвісны цэнтр МТЗ. Пакуль дзверы на замку, на паверхах ціха, але ўжо хутка сітуацыя зменіцца. Будынак сталовай (калісьці тут кармілі тры тысячы чалавек, зараз колькасць завадчан куды больш сціплая) перададуць гораду. А на пустцы абсталююць стаянку для гатовых на продаж трактароў. Вось так, з мёртвага грузу ў актывы павінны перайсці яшчэ паўтысячы будынкаў у Аршанскім раёне. Каб працаваць на эканоміку рэгіёна, а не вісець каменем на яго шыі.
