Прафесійнае свята адзначае Камітэт дзяржбяспекі. На рахунку ведамства раскрыццё самых небяспечных і складаных злачынных дзеянняў. Адной з апошніх перамог стала выкрыццё сумна вядомай фінансавай піраміды МММ. На жаль, у папулярнага махінатара з'явіліся паслядоўнікі. Цьмянае святло якуцкіх алмазаў зноў заззяла на гэтым тыдні. Яшчэ некалькі гадоў таму на білбордах і ў газетных аб'явах стракацела рэклама: "Укладзіце грошы пад салідны працэнт - 96 гадавых". Для большай пераканаўчасці шчодрыя камерсанты называлі нумар ліцэнзіі - маўляў, усё афіцыйна і без падману. Аднак за яркай абгорткай хавалася звычайная фінансавая піраміда. Калі прыходзіў час забіраць грошы, укладчыкам паказвалі дакументы, што ўся сума з працэнтамі ўжо пераведзеная на іх рахунак. Вось толькі навошта здымаць капітал? Чаму б яго па той жа схеме не пракруціць па працэнтнай чарадзе? Ужо калі маскі былі сарваныя, высветлілася, што жулікі паклалі сабе ў кішэню вялізныя сумы. На вуду трапілі больш за 200 беларусаў, і кожны з іх аддаў як мінімум 10 тысяч долараў. Ці ёсць канец у фінансавай піраміды, паспрабаваў разабрацца Дзмітрый Лукша.
У зале няма месца. Старыя, якія перажылі дэфолт і МММ, зноў наступілі на тыя ж граблі.
Ролю пацукалова, пад чыю дудку скакалі чужыя грошы, выканаў вось гэты чалавек. Міхаіл Казакоў. Фігура туманная, калі не сказаць больш - каламутная. Вядома, што Міхаіл Паўлавіч скончыў Маскоўскі інстытут міжнародных эканамічных адносін. І з 2006 года працаваў у сферы юрыспрудэнцыі. Не выключана, што менавіта веданне Крымінальнага кодэкса і дапамагала Мішу ўмела слізгаць па шляху законнасці. Спачатку пра Казакова загаварылі як пра акулу кінаіндустрыі. Ім была заснаваная фірма "Рускі экран". Па сутнасці тая ж піраміда. Толькі ў гэтым выпадку ўкладчыкам прапаноўвалася аддаць грошы на развіццё расійскага кіно. Гарантам прыбытку нібы станавіўся поспех чарговай карціны ў пракаце. У Маскве і Пецярбургу запрацавала цэлая сетка падкантрольных "Экрану" фірмаў. І, нарэшце, апагей казакоўскай аферы - фірма "Рускі экран" становіцца… заснавальнікам якуцкіх алмазаў з іх салодкай вішанькай на торце - грашовымі ўкладамі пад 96 працэнтаў гадавых.
Валерый Палхоўскі, фінансавы аналітык: "Асабіста я быў бы занепакоены, калі б мне прапанавалі гарантаваную даходнасць, якая перавышае 20 працэнтаў у замежнай валюце ў гадавых укладаннях. Піраміда яна проста таму, што даходнасць, якая выплачваецца ўдзельнікам, фарміруецца за кошт узносаў іншых удзельнікаў, якія прыходзяць пазней".
Схема працавала безадказна. Згодна з дагаворам, грошы павінны былі адправіць на развіццё перспектыўнага алмазаперапрацоўчага прадпрыемства. Тая кантора вырабляе каштоўнасці і адпраўляе іх інвестару, які адпаведна прадае ювеліру і выдае грошы ўкладчыкам. Пераканаўча? Гэтак жа падумаў і гэты хлопец. У свой час ён прамяняў на алмазы пышнае вяселле і рамантычнае падарожжа. Яго бацька ў 2012 годзе гэтак жа аддаў усе свае зберажэнні ў сумніўную фірму. Спадзяваўся, што зможа без асаблівай цяжкасці падвоіць свой капітал і арганізаваць сыну шыкоўную ўрачыстасць. У рэальнасці ж апошнія тры гады ўсё сямейства не толькі не бачыць сваіх грошай, але і беспаспяхова спрабуе выбрацца з пазыковай ямы.
Васіль, кліент кампаніі "Якуцкія алмазы": "На канец года пачаліся праблемы. Пастаянна былі адгаворкі: пачакайце месяц, вам павялічаць працэнт. Усё скончылася тым, што перасталі браць трубку".
І такіх, як Васіль і яго бацька, па ўсёй краіне дзве сотні чалавек. Сёння цвярозы розум намякае, што пара б змірыцца, а надзея ніяк не памрэ. Кожны месяц укладчыкі збіраюцца разам і спрабуюць даведацца, за чый рахунак жыць далей, бо фірма ўжо прызнаная банкрутам. Казакоў невядома дзе - на сувязь не выходзіць, на лісты не адказвае. Пацярпелыя пайшлі па-банку - паклалі на стол следчага заявы аб крадзяжы іх грошай злачынным шляхам. СК абяцаў разабрацца.
Азіраючыся назад, многія ўкладчыкі ўспамінаюць аб намёках лёсу. Мінскі офіс на праспекце Пераможцаў, дзе і заключаліся ўсе здзелкі, відавочна не быў падобны на памяшканне саліднай фірмы. Тут пераважаў дзелавы мінімалізм - стол, крэсла, камп'ютар і ўсмешлівы супрацоўнік. Алмазную справу тут называлі суперрэнтабельнай. Схему тлумачылі не тое што на пальцах - малявалі малюначкі.
Аднак самы яркі знак лёсу быў значна раней - у 90-х. Тады гэтак жа сотні і тысячы беларусаў пайшлі на тры літары - МММ. Сяргей Маўродзі і сёння лічыцца каралём усеславянскага падману. Яго аснову для нажывы склалі звычайныя людскія заганы - лянота, прагнасць і… наіўнасць.
Тады КДБ закрыў саміх аферыстаў. Вельмі паказальна. Толькі вось чалавечая прагнасць нікуды не дзелася. Фараон адышоў, а піраміды прадоўжылі жыць. Гавораць, хвацкі Казакоў нават не спрабуе хавацца. Жыве ў Маскве і абяцае вярнуць грошы ўкладчыкам. Калі? У гэтым дзелавы чалавек трымае інтрыгу. Па словах прадстаўнікоў Міхаіла, іх бос спадзяецца ўзяць крэдыт у банку для выплат пацярпелым. Паводле іншых звестак, ён нібы ўжо перарэзаў пунсовую стужачку на вяршыні новай піраміды.
Навошта пампаваць нафту, калі можна пампаваць чалавечую прагнасць? Фраза, якую калісьці вымавіў яшчэ адзін вядомы махінатар. Вось толькі ці меў ён рацыю? Грошы ўкладчыкі неслі, вядома, добраахвотна, але са шчырымі намерамі. Хтосьці жадаў купіць кватэру ўнуку, хтосьці машыну сыну. Кожны са старых спрабаваў дапамагчы блізкім і так хацеў верыць, што іх не падмануць. Куш, сарваны "алмазамі" ў Беларусі, неймаверны. Толькі паводле некаторых звестак, ён вылічваецца некалькімі мільёнамі долараў. Грошы кудысьці дзеліся, а пацярпелыя зараз жывуць толькі надзеяй, што камусьці ў гэтым свеце яшчэ можна верыць.
