Вялікія лагістычныя праекты на фоне ўбудавання дыпламатычных мастоў, безумоўна, добра. Але ўсё гэта (пры ўсёй сваёй важнасці) ўсё-такі ідзе пад нумарамі два, тры і далей. А вось на першым месцы - тое, чым партнёраў зацікавіць і што цягнікамі-караблямі-самалётамі везці. Дзяржава працягвае інвесціраваць у мадэрнізацыю буйных прамысловых прадпрыемстваў і не спыняе шукаць стратэгіі менеджменту і маркетынгу ў галінах з экспартным патэнцыялам. Бо пры вялікай цікавасці да таго ж Кітая, калі на адной паліцы ў магазіне беларускае і кітайскае - гэта ўжо не партнёры, а канкурэнты. Ніхто не адмяняе такія фактары, як цана і якасць. А таму праца па развіцці не спыняецца ні на хвіліну. Прыклад гэтага тыдня. Льняная галіна. Пытанне якасці дазволіць вырашыць стварэнне вертыкальна інтэграванай структуры. Магчыма, праз стварэнне холдынгу. Такое меркаванне выказаў прэм'ер-міністр Беларусі, наведваючы Мінскую і Віцебскую вобласці, і абяцаў вярнуцца да гэтай тэмы падчас пасяджэнняў урада. Пад пільнай увагай урада Аршанскі рэгіён. Нагадаем, у красавіку Прэзідэнт паставіў задачу заняцца развіццём гэтай вялікай і складанай тэрыторыі.
У прыватнасці, няпростая сітуацыя на Аршанскім інструментальным заводзе - прадпрыемства за крок да банкруцтва. Хоць у прадукцыі, якую тут могуць выпускаць, Беларусь патрэбу мае. Паводле слоў Андрэя Кабякова, урад разгледзіць інавацыйны праект мадэрнізацыі прадпрыемства ў найбліжэйшы час. Дакумент прадугледжвае будаўніцтва новага корпуса і закупку абсталявання агульным коштам каля 36 мільёнаў долараў. Тэхнічнае пераабсталяванне заклікана адрадзіць былую канкурэнтаздольнасць завода. Не будзем забывацца, што для жыхароў Аршанскага рэгіёна гэта яшчэ і рабочыя месцы. Дарэчы, у другой палове мая Савет Міністраў правядзе выязное пасяджэнне ў Оршы і дэталёва разгледзіць праблемы райцэнтра.
Уласна, чаму Орша? Насамрэч гэта пытанне адпадае ўжо пры азнаямленні з раёнам. Гэта прамысловы рэгіён. У горадзе і наваколлях больш як 30 заводаў і фабрык. Добрыя паказчыкі па малым бізнесе. Але вось прамысловыя гіганты, якія дасталіся нам у спадчыну ад вялікай краіны, - тут ёсць праблемы. Тут патрэбна не толькі поўная мадэрнізацыя, але і поўная перазагрузка вытворчасці: пашырэнне асартыменту, пошук новых пакупнікоў і паніжэнне сабекошту. І вось пытанне - як гэта зрабіць. У пошуках адказу наша здымачная група адправілася ў Оршу. Рэпартаж Святланы Лук’янюк.
Здавалася б, падыход правільны, але вось з яго ўвасабленнем загвоздка. Бізнес-план з гэтых сцен так і не выйшаў. Працавалі па даўніне, спадзяючыся на заказы з Расіі. Але пасля сціскання рынку суседкі аб'ёмы вытворчасці ўпалі больш чым удвая. Раней узятыя крэдыты з трох банкаў гасіць няма чым. Абаротка ўся вымытая.
Аб гэтым мы гаварылі і з першым віцэ-прэм'ерам. Ва ўрадзе ён як раз курыруе гэты рэгіён. І ў першую чаргу, ці так запатрабаваная ўсё-такі сёння прадукцыя інструментальнага.
Гэта відаць тут, на інструментальным. Зразумела, ёсць і знешнія прычыны, але ўсё ж асартымент, які ішоў на ўра нават і 10-5 гадоў таму таму, сёння ўжо за бортам рынку.
Інструментальнаму заводу ўжо за 40. Адкрывалі яго ў 74-ым мінулага стагоддзя. Згодна з дзяржзаказам ўрада СССР як спецыялізаванае прадпрыемства. Тады інструменты адгружалі па ўсім Саюзе. Цяпер сітуацыя змянілася. Заказы рэзка ўпалі. А прадпрыемства захраснула ў мінулым стагоддзі. Гэтыя станкі тут са дня адкрыцця. І, зразумела, выпусціць на іх сучасны прадукт проста немагчыма.
Аб чым тайна гаворыць вось гэтая таблічка на агрэгатах. Ды і самі памяшканні проста крычаць аб рамонце. Але нават дах памяняць на 44 тысячах квадратных метраў непад'ёмная сума. У дажджлівыя дні тут месцамі і парасонікі не перашкодзяць. 430 чалавек - сённяшні штат. У часы світання было ў 6 разоў больш. Старажылы памятаюць, як працавалі і ў тры змены.
Менавіта гэты аргумент стаў асноўным у прыняцці рашэння - Орша першы пілотны праект па рэанімацыі праблемных рэгіёнаў, ды і перазагрузкі працы эканомікі ў цэлым па краіне.
Васіль Мацюшэўскі, першы намеснік Прэм'ер-міністра Беларусі: "Вядома, у першую чаргу гэта праблема занятасці. Я спадзяюся, што тыя ініцыятывы, з якімі зараз выступіла мясцовая ўлада, якія будуць разгледжаныя і рашэнні будуць прынятыя. З губернатарам Віцебскай вобласці абмяркоўвалі ў большай частцы агульныя сістэмныя пытанні для таго, каб інвестыцыйны працэс і прастымуляваць, і паскорыць, і зрабіць больш эфектыўным".
Свой бізнес-план на інструментальным, дарэчы, ужо склалі. Наколькі ён сучасны і, галоўнае, акупляльны, і за які час - будуць вырашаць разам, у тым ліку і з урадам. Папярэдне называюць суму для свайго абнаўлення - 60 мільёнаў долараў.
Гэта прадпрыемства не адзіны галаўны боль мясцовай улады. Тут працуе больш як 30 заводаў і фабрык. Самыя праблемныя - прамысловыя гіганты савецкіх часоў рэспубліканскай формы ўласнасці. Іх чатыры - складскія запасы пад завязку, аб'ёмы вытворчасці нізкія, сабекошт высокі. Выцягвае эканоміку малы бізнес. Ад яго 45 працэнтаў падатковых адлічэнняў у бюджэт.
Сёння недахоп менавіта хуткаакупляльных праектаў на гадоў 5. Такія гатовыя рухаць, а доўгайграючыя так і застаюцца на паперы. Для развіцця рэгіёна ўлады, звяртаючыся да ўрада, прапаноўваюць змяніць павышальныя каэфіцыенты падатку на зямлю і нерухомасць, і іншыя пытанні.
Мясцовая ўлада гаворыць: пакет прапаноў для ўрада адкрыты. Сярод вострых тэм рэгіёна і льняная. Здавалася б, тут зроблена ўсё для працы ў плюс, але паказчыкі настойліва дэманструюць іншую дынаміку. З пачатку года мінус 10 працэнтаў аб'ёмаў вытворчасці. Тут гавораць, запасаў сыравіны павінна быць на 2-3 месяцы. А сёння няма і сутачнай нормы.
Гэта пры тым, што ў камбіната не пакрытыя даўгі па крэдытах. Ды і праз два месяцы пачне працаваць абноўленая фабрыка, дзе і рамонт пад ключ, і цалкам новае абсталяванне. Другая чарга мадэрнізацыі за кошт кітайскага фінансавання. 50 мільёнаў долараў. Прадукцыйнасць павялічыцца ўдвая, акупіцца праект за 2-3 гады.
Але пакуль планы на яго не вельмі вясёлкавыя. У самой Віцебскай вобласці засеяна толькі 7 працэнтаў плошчаў. Ды і якасць сыравіны ў перапрацоўшчыкаў выклікае шмат пытанняў. А пакупнікі пераборлівыя - гэта і Еўропа, і Амерыка. Таму ўсё больш актыўна абмяркоўваецца стварэнне льнянога холдынгу на базе Аршанскага камбіната. Вядома, гэта толькі малая доля праблемных пытанняў рэгіёна. Іх гатовыя вырашаць разам і мясцовая вертыкаль, і ўрад з цэнтра. Часовыя ж рамкі па выхадзе на ўстойлівы рост, гаворыць Васіль Мацюшэўскі, пакуль складана назваць.
Вялікая размова тут, у Оршы, запланавана ўжо праз тыдзень. Прэзідыўм Савета Міністраў выслухае мясцовую ўладу і кіраўнікоў прадпрыемстваў. Ад іх актыўнай пазіцыі і настойлівасці будуць залежаць канчатковыя рашэнні, у тым ліку і па змене заканадаўства.
