Вось толькі ад беларускага часам застаецца толькі назва. Мясцовыя вытворцы, не саромеючыся, выкарыстоўваюць простую формулу: хочаш прадаць больш - запазыч брэнд у суседа.
Нібы беларускіх магазінаў у Маскве сотні, але гэта яшчэ паўбяды. Напрыклад, на прадуктах харчавання адкрыта пераклейваюць этыкеткі, і расійскі тавар хутка змяняе прапіску. Чорны маркетынг ператварыўся ў цэлую індустрыю. Наш спецыяльны карэспандэнт у Маскве Максім Кароткін прайшоўся па гандлёвых пунктах, у тым ліку і з утоенай камерай: як і чаму падрабляюць беларускія прадукты ў Расіі? І ці складана адрозніць фальшыўку? Расследаванне нашай праграмы. Расказвае Максім Кароткін.
"Беларускі фермер", "Беларускі кірмаш", "Беларускі падворак", "Беларуская крама". Магазінаў з такімі назвамі ў Маскве сотні. Слова "беларускі" на шыльдзе, гарантуе як мінімум увагу пакупнікоў, як максімум - добры абарот. Толькі беларускага ў гэтых магазінах часта мізер. Мы наведалі невялікі магазін нібы беларускіх прадуктаў каб даведацца, чыім таварам тут гандлююць.
Шырокім жэстам прадавец паказвае на цэлы шэраг мясных прадуктаў. Нібы яны беларускія. Аднак растлумачыць, які завод іх выпусціў, не можа. Паходжанне тавара выклікае пытанні.
Частка магазіна занятая малочнай прадукцыяй. І відавочна, не ўся яна з Беларусі, як бы гэта ні сцвярджалі прадаўцы.
Мы купілі трохі прадуктаў у гэтым магазіне. Гэтая ялавічына некалькі падобная на беларускую, аднак ёсць сумненні ў яе належнасці да нашай краіны. А вось ёгурт відавочна не беларускі. У такой упакоўцы ніхто з Беларусі яго не возіць. Так што ён мясцовы. Складана сказаць, які ён па якасці, але тое, што не беларускі - дакладна.
Выдаць расійскі прадукт за беларускі - гэта доля невялікіх магазінчыкаў. Тут нават прадавец можа не ведаць, чыёй вытворчасці прадукт ён прадае. У гэтым магазіне, напрыклад, сапраўды беларуская - "малочка" і бакалея. Затое на вітрыне з мясам сярод некалькіх дзясяткаў найменняў прадуктаў, вырабленых у Беларусі, - 5-6. Менш як 10%. І такая тэндэнцыя па ўсёй Маскве.
Продаж расійскага пад выглядам беларускага - гэта адна частка праблемы. Вялізны рынак складае адкрыты фальсіфікат. Адзін з самых папулярных беларускіх прадуктаў - тушонка. Яе падрабіць вельмі проста: на танны расійскі прадукт лепіцца этыкетка з беларускім брэндам. У гэтым выпадку фальшыўка лёгка адрозніваецца: малюнак нанесены ўверх нагамі, слоік уздуты. Але як быць, калі візуальна з прадуктам усё ў парадку? У такім разе нармальны тавар можа адрозніць толькі спецыяліст. Мы пакажам 2 вельмі падобныя слоікі тушонкі менеджару фірмы, якая экспартуе беларускі тавар у Расію. Юлія хутка вылічае падробку.
Беларускую тушонку вельмі любяць у Маскве. І падрабіць яе проста. Але тэарэтычна ў гандляра могуць узнікнуць праблемы з вытворцам. Класіка жанру - "стварыць" прадукт. Прадставіць беларускім тое, што ў Беларусі нават не выпускаецца.
Вось гэты слоік кансерваў мы купілі ў адным з маскоўскіх магазінаў. На ім напісана "аленіна тушаная, вытворчасць Беларусь". Добры слоік, калі не ведаць, што ва ўсёй Беларусі няма столькі аленя, колькі прадуктаў з яго ляжыць на паліцах толькі маскоўскіх магазінаў. Зараз адкрыем, паглядзім што там...
Вось ужо прыкметна, што вадкасці і тлушча шмат, мяса мала.
Ніякая гэта, вядома, не аленіна. Гэта ялавічына. Верагодна, з дзяржаўнага рэзерву. За некаторы час да заканчэння тэрміна прыдатнасці такія слоікі з дзяржрэзерву канфіскоўваюць і адпраўляюць у гандлёвую сетку. Толькі прадаць іх складана. Калі, вядома, не наклеіць этыкетку, на якой напісаць "вытворчасць - Магілёўская вобласць, Беларусь, пасёлак Ларыёнаўка". Адрас прадпрыемства, тэлефон і нават назву раёна пісаць зусім не абавязкова.
На аператыўнай здымцы - нелегальная вытворчасць. Вядучы не называе, чый алей падрабляўся. Але на відэа можна адрозніць фасоўку прадукта ва ўпакоўку з лагатыпам, вельмі падобным на графічны малюнак папулярнага беларускага брэнда. З вялізнай доляй верагоднасці ў гэтым падпольным цэху фасавалі так званы спрэд - сумесь нармальнага алею з пальмавым. У такой субстанцыі ў лепшым выпадку 50% зыходнага прадукта. Астатняе - дадаткі. І нельга выключыць верагоднасць, што такі прадукт трапляе ў лабараторыі наглядных органаў Расіі. І выклікае пытанні ўжо да Беларусі.
Зараз у расійскіх санітарных служб прэтэнзій да беларускай прадукцыі няма. Але, як паказвае практыка, праблемы, калі і ўзнікаюць, то не з-за беларускай прадукцыі, а з-за няякасных падробак. Падрабляюць беларускую каўбасу, алей, кансервы, малако і тварог. Іх выдаюць за беларускія, у спадзяванні, што пакупнік не стане дэталёва разбірацца. Эканаміст Міхаіл Хазін раіць бачыць у гэтым і пазітыўны момант.
Аб'ём расійскага рынку падробленай беларускай прадукцыі вызначыць практычна немагчыма. Але ён, відавочна, не маленькі і колькасць кантрафакту адназначна не памяншаецца. І гэта лагічна. Падрабляюць заўсёды лепшае.
