Гэтыя выбары ўпэўнена назывюць самымі бруднымі, хаатычнымі і непрадказальнымі. Замест таго, каб дакладна расказаць пра сваю палітычную праграму, кандыдаты з першых дзён гонкі пачалі паліваць адно аднаго брудам, і рацыянальнае зерне ўпэўнена згубілася пад кучай выкрыццяў і кампрамату.
А яшчэ рэкордная колькасць тых, хто прагаласаваў датэрмінова і напэўна ўпершыню - артыкуліравана - крытычныя заўвагі АБСЕ за грувасткую выбарчую сістэму і адсутнасць права голасу ў 35 млн амерыканцаў.
І, безумоўна, абуральныя памылкі фактычна ўсіх сацыялагічных служб, якія на працягу доўгага часу падагравалі выбаршчыка самымі рознымі даследаваннямі, сэнс якіх зводзіўся толькі да аднаго: Хілары Клінтан - безумоўны фаварыт.
Цікава, куды дзенуцца зоркі эстрады, якія абяцалі паляцець на Месяц у выпадку абрання Дональда Трампа.
Абяцанні, як вядома, трэба выконваць. Гэта датычыцца і гучных заяў самога пераможца. Гавораць, што яны дадалі яму нямала працэнтаў. Як, зрэшты, і галасоў абурэння, але ўжо пасля галасавання. Ці жарт - у амерыканскіх гарадах прыхільнікі Клінтан выйшлі на Майдан! Храналогія і тэхналогіі заакіянскіх выбараў - у матэрыяле Юрыя Казлова.
"Амерыканская трагедыя", "Перамога над элітай", "Трампакаліпсіс" - з такімі загалоўкамі выходзілі амерыканскія і еўрапейскія газеты 9 лістапада. Перамога Дональда Трампа стала настолькі нечаканай, што частка тыражу папулярнага часопіса Newsweek паступіла ў продаж з Хілары Клінтан на вокладцы і подпісам "Мадам прэзідэнт". "Няправільныя" нумары былі выключаныя з продажу. Зараз іх можна знайсці на інтэрнэт-аўкцыёнах. Сярэдняя цана - 200 долараў. Удвая даражэй за гадавую падпіску на выданне.
Перамога Трампа не была немагчымай, праўда, у тое, што амерыканцы выберуць настолькі непаліткарэктнага па мясцовых мерках прэзідэнта, верылі нямногія. Напярэдадні галасавання разрыў паміж кандыдатамі імкліва скарачаўся, але Клінтан, паводле апытанняў, усё ж лідзіравала ў ключавых штатах. Нават першыя вынікі галасавання, якія прыйшлі з паўночнай вёсачкі Дыксвіл-Нотч, гаварылі ў карысць былога дзяржсакратара - з васьмі зарэгістраваных там выбаршчыкаў чацвёра падтрымалі экс-першую лэдзі, двое - Трампа. Але раптам нешта пайшло не так.
Дарэл Вест, палітолаг, віцэ-прэзідэнт Брукінгскага інстытута: "Апытанні былі няправільнымі. Эксперты былі няправільнымі. Наогул, апошнім часам адбылося шмат падзей, якіх ніхто не чакаў. Я называю іх мегазменамі. Гэтае і ўзнікненне "Ісламскай дзяржавы", і Brexit, а зараз яшчэ і перамога Дональда Трампа. Усяго гэтага ніхто не мог прадбачыць, але менавіта такія рэчы карэнным чынам змяняюць наш свет".
Агаё, Фларыда, Паўночная Караліна - большасць штатаў, якія вагаюцца, аддаюць перавагу эксцэнтрычнаму мільярдэру. Клінтан атрымлівае верх толькі ў традыцыйна дэмакратычных рэгіёнах усходняга і заходняга ўзбярэжжа, ды і тое не ва ўсіх. У сонных галасах вядучых ліберальных тэлеканалаў пачынаюць раздавацца ноткі жаху.
Гэта перамога ўжо ўвайшла ў гісторыю, і перадвыбарную кампанію Дональда Трама скрупулёзна прэпаруюць вядучыя паліттэхнолагі. Эксперты, якія яшчэ ўчора гаварылі, што Трамп ніколі не стане гаспадаром Белага дома, сёння тлумачаць чаму ён выйграў.
Дарэл Вест, палітолаг, віцэ-прэзідэнт Брукінгскага інстытута: "Гэта дзіўна, але ў стратэгіі Трампа быў дакладны разлік. Ён арыентаваўся на старыя індустрыяльныя штаты, якія пазбавіліся вытворчасці, а іх насельніцтва страціла працу. За Трампа галасавалі людзі, якія з пагардай ставяцца да папер і здзелак. Яму ўдалося стварыць з іх моцную пераможную кааліцыю".
Перамог не дзякуючы, а насуперак - прыкладна так зараз гавораць аб трыўмфе бізнесмена. Трампа напэўна варта прызнаць чалавекам, які вытрымаў рэкордную колькасць брудных выбрыкаў з мінімальным уронам для рэпутацыі. 8 лістапада жыхары ЗША прагаласавалі за чалавека, якога мясцовыя СМІ цэлы год палівалі брудам, а дэмакраты і шматлікія супартыйцы абвінавачвалі ў ксенафобіі, непаліткарэктнасці, сексізме. Афішаваць падтрымку кандыдата-рэспубліканца стала ў ЗША прыкметай добрага тону. Дарэчы, адсюль і вынікі сацдаследаванняў, якія перабольшвалі ўзровень падтрымкі Клінтан. Эксперты лічаць, што падчас апытанняў многія прыхільнікі Трампа папросту саромеліся ў адкрытую гаварыць аб сваіх палітычных прыхільнасцях. Гэта нядзіўна. Электарат Трампа імкнуліся выставіць вечна п'янымі рэднекамі, а любы пракол рэспубліканца актыўна абмяркоўваўся на вядучых тэлеканалах. У той жа час няўдачам Клінтан - паштоваму скандалу, махінацыям з дабрачынным фондам і нават мусе, якая прысела на жалезную Хілары, надавалася зусім мала ўвагі. За актыўнасць у расследаванні паштовай справы ў адносінах да экс-дзяржсакратара дырэктар ФБР Джэймс Комі атрымаў наганяй ад прэзідэнта Абамы. На пытанне, чаму брудныя тэхналогіі не спрацавалі, аналітыкі гавораць, што справа ў самой Хілары Клінтан. Трамп не ідэальны, але былая першая лэдзі здзейсніла столькі памылак, што і маштабная рэкламная кампанія ў ліберальных СМІ апынулася не ў сілах выратаваць яе імідж. Гэта ў інтэрв'ю "Галоўнаму эфіру" прызнае і вядомы амерыканскі публіцыст Вебстэр Тарплі, які, дарэчы, адкрыта недалюблівае Трампа і з'яўляецца заўзятым дэмакратам.
Вебстэр Тарплі, публіцыст, гісторык: "Узломы камп'ютараў і іншыя ўцечкі - адна з галоўных праблем сучаснасці. Місіс Клінтан хацела захаваць у сакрэце ўсё, што яна рабіла. Місіс Клінтан, вядома ж, умешвалася ва ўнутраныя справы Беларусі, ва ўнутраныя справы Расіі. Уся арабская вясна - ад Туніса і Лівіі, да Сірыі. Місіс Клінтан стаіць за ўсім гэтым, і гэта жудасна. Усе памятаюць, як яна пракаментавала смерць Кадафі. Гэта было вельмі жорстка".
Аднак папулярнасць Дональда Трампа таксама не варта пераацэньваць. 45 прэзідэнт ЗША стане чацвёртым у гісторыі гаспадаром Белага дома, якога абрала меншасць. За мільярдэра прагаласавала на 230 тысяч менш людзей, чым за Клінтан. Але, дзякуючы перамозе ў ключавых штатах, Трамп атрымае галасы 290 выбаршчыкаў. Клінтан - толькі 232. Такое магчыма толькі ў Амерыцы, але такія запаветы бацькоў-заснавальнікаў. З 9 лістапада ў ЗША не сціхаюць масавыя антытрампаўскія акцыі - са стралянінай і затрыманнямі. Сітуацыю не выправілі і заклікі Клінтан, якая прызнала паражэнне, да адзінства. У што ўсё гэта выльецца - сказаць складана. У Інтэрнэце дэмакратычна настроеныя амерыканцы нават стварылі зварот да выбаршчыкаў - прагаласаваць на калегіі 19 снежня, дзе абранне Трампа павінна быць пацверджана фармальна, за Хілары Клінтан. Што цікава, федэральныя законы не абавязваюць выбаршчыкаў галасаваць у адпаведнасці з волевыяўленнем народа. Адказнасць для "несумленных дэлегатаў" існуе толькі ў шэрагу штатаў. Праўда, шанцы на праклінтаўскі дэмарш падчас калегій эксперты ацэньваюць як адзін на мільён. Зрэшты, прыкладна гэтак жа гэтыя ж эксперты гаварылі нядаўна аб шанцах на перамогу Дональда Трампа.
