Роўна 29 гадоў назад найбуйнейшая тэхнагенная катастрофа ў сусветнай гісторыі закранула адразу некалькі краін і падзяліла жыццё шматлікіх людзей на "да" і "пасля" гэтай страшнай трагедыі.
Больш за іншых пацярпелі Украіна, Расія і асабліва - Беларусь. У зоне забруджвання апынуліся больш як 2 700 населеных пунктаў. А ўрон чалавечаму здароўю і ўвогуле ацаніць немагчыма. Сёння, праз гады пасля страшнай аварыі, па ўсёй краіне ў храмах праходзяць памінальныя службы.
Усе гэтыя гады раёны з прыстаўкай "забруджаная тэрыторыя" не былі кінутыя. Увага да дадзенай праблемы з боку кіраўніцтва краіны даволі сур'ёзная. Тут дарэчы ўспомніць аб дзяржпраграме. З сярэдзіны 90-ых выратаванне і адраджэнне пацярпелых раёнаў стала адным з прыярытэтаў палітыкі суверэннай Беларусі.
Так здарылася, што наша краіна не па сваёй віне сур'ёзна пацярпела ад тэхнагеннай катастрофы. Але гэта ўжо гісторыя, а сёння агульная задача - ажывіць гэтую зямлю працай і клопатам. У гэты дзень пацярпелыя раёны наведвае і Прэзідэнт. Кіраўнік дзяржавы накіраваўся ў Слаўгарадскі раён.
Ход пасяўной кампаніі, прамысловыя вытворчасці, сацыяльная абарона насельніцтва. Цэлы комплекс тэм. Ну, і вядома, сустрэча з жыхарамі раёна: аб тым, што хвалюе і як жывецца на поўдні Магілёўскай вобласці. І сімвалічны момант: ускладанне кветак да Алеі памяці пахаваных вёсак. Усе падрабязнасці - у рэпартажы Дар'і Белавусавай-Пятроўскай.
Нягледзячы на нядзелю, на палях пад Слаўгарадам - гул матораў і слупы пылу. Тут людзі, якія працуюць на зямлі, жывуць не паводле календара, а паводле надвор'я. Пасля некалькіх дажджлівых тыдняў, сонца - нібыта падарунак. Пара сеяць!
Цяжка ўявіць, што 29 гадоў назад гэтыя землі знаходзіліся ў зоне рызыкі. Пасля аварыі на Чарнобыльскай АЭС больш чым 700 населеных пунктаў Магілёўскай вобласці падвергнуліся радыеактыўнаму заражэнню. Мясцовыя жыхары пакідалі свае дамы і з'язджалі ў бяспечныя раёны. Але шматлікія засталіся, і як паказаў час, нездарма.
Слаўгарад - невялікае мястэчка ў Магілёўскай вобласці. У 19 стагоддзі тут знаходзілася мноства вытворчасцяў. Піваварны завод, цагляныя і кафляныя прадпрыемствы, чыя прадукцыя была вядомая далёка за межамі Магілёўшчыны. Напрыклад, мясцовыя кафлі ўпрыгожваюць Гранавітую палату Маскоўскага Крамля. Сучасны Слаўгарад таксама славіцца сваімі вытворчасцямі. Аб якасці мясцовых сыроў генеральны дырэктар малочнага холдынга "Бабушкина крынка" Ігар Кананчук распавядае з апетытам. Яны заўсёды ў яго на абедзенным стале. Бо іх склад - пад асобым кантролем.
У Слаўгарадзе сыр вараць і простыя людзі. Сёння ў раёне 15 сыравараў, якія вырабляюць каля 50 відаў сыру паводле індывідуальных рэцэптаў. Прадукцыя карыстаецца попытам не толькі ў жыхароў раёна, але і за яго межамі. Асартымент сапраўды ўражвае - ад сулугуні і брынзы да тварожных, плаўленых, і нават шакаладных.
Валянціна Алімская займаецца сыраробствам ужо 40 гадоў, 20 з іх - у Слаўгарадскім раёне. У 90-х яна з маленькімі дзецьмі прыехала ў Беларусь з Сахаліна і пасялілася ў адной з выселеных вёсак. З тых часоў выраб сыру для ўсёй яе сям'і ператварыўся з адзінага сродку пражытку ў хобі. А смак беларускага сулугуні ацанілі не толькі жыхары Слаўгарада, але і расіяне, і нават казахі.
Такі дбайны кантроль за вытворчасцю прадуктаў на падобных тэрыторыях - вынік дзяржаўнай праграмы па пераадоленні наступстваў чарнобыльскай катастрофы. Летась на абарону сельскай гаспадаркі толькі Слаўгарадскага раёна было выдаткавана больш за 23 мільярды рублёў. І сёння сюды прыехаў Кіраўнік дзяржавы. Для Прэзідэнта ўжо стала традыцыяй у гадавіну аварыі наведваць найбольш пацярпелыя месцы Беларусі. Каб на свае вочы ўбачыць, як жывуць простыя людзі і працуюць вытворчасці.
Мясцовы малаказавод быў пабудаваны ў 1969 годзе, праз 40 гадоў тут правялі поўную мадэрнізацыю. Стаўку зрабілі на цвёрдыя сыры. І сёння тут вырабляюць 18 відаў прадукту. Больш за 70% ідзе на экспарт.
Кіраўніку дзяржавы паказалі ўсю тэхналогію вытворчасці сыроў. Ад закваскі да гатовага прадукту. Прычым, яго смакавыя якасці можна было ацаніць проста на месцы. Першым прапанову атрымлівае Кіраўнік дзяржавы.
Акрамя сыроў, у меню тварог, смятана, ражанка і нават кактэйлі.
Ацаніўшы прамысловую вытворчасць, Аляксандр Лукашэнка прадэгуставаў прадукцыю прыватных фермераў. Ужо чацвёрты год запар у Слаўгарадскім раёне праходзіць фестываль народных промыслаў. Асаблівае месца - у сыраробаў.
На галоўнай плошчы горада сабраліся практычна ўсе жыхары Слаўгарада. Некаторыя памятаюць першы прыезд Прэзідэнта ў гэтыя месцы. 15 гадоў назад яму трэба было прыняць няпростае, але як паказаў час, правільнае рашэнне.
Тэрыторыя Слаўгарадскага раёна найбольш моцна пацярпела ад аварыі на Чарнобыльскай АЭС. Першыя месяцы, з-за высокага ўзроўню радыяцыі, мясцовыя жыхары былі эвакуіраваныя больш чым з 20 населеных пунктаў. І каб не забыць іх назвы, у 1996 годзе на гэтым месцы была створана Алея вёсак, якія вымерлі.
Аддаючы даніну павагі ўсім, каго закранула гэтая трагедыя, Аляксандр Лукашэнка прайшоў па горадзе і ўсклаў кветкі да помніка на Алеі. Гэтыя 14 назваў - сімвал сотняў пакінутых дамоў, вёсак і гарадоў.
