Навесці парадак у мясцовай дарожнай сетцы - такое даручэнне сёння зрабіў Прэзідэнт на профільнай нарадзе. Прааналізаваць усе нюансы ў гэтай сферы Аляксандр Лукашэнка вырашыў яшчэ ў снежні падчас адкрыцця другой кальцавой. Праблема з рэгіянальнымі трасамі наспела ўжо даўно. Некалькі тысяч кіламетраў пакрыцця ў Беларусі патрабуюць неадкладнага рамонту. Выправіць стан спраў маюць намер у найбліжэйшыя тры гады. На прывядзенне ў парадак мясцовых аўтадарог будзе накіраванае каля 900 мільёнаў рублёў. На нарадзе, якая доўжылася каля трох гадзін, дэталёва абмеркавалі не толькі фінансавыя пытанні, але і разгледзелі тэхнічныя аспекты рэканструкцыі дарог. Галоўныя крытэрыі, па-ранейшаму, - эфектыўнае выкарыстанне сродкаў, граматныя тэхнічныя рашэнні і гаспадарскі падыход. Падрабязнасці грунтоўнай гутаркі ў Прэзідэнта ў рэпартажы Вольгі Макей.
Падчас руху вада са шклянкі не разліваецца. Гэта лепшы спосаб дэманстрацыі добрых дарог, гаворыць Станімір Стойлаў. Сербскі вадзіцель у Беларусі бывае часта, ужо 15 гадоў калясіць на фуры па прасторах былога Савецкага Саюза. За гэты час нават рускую мову вывучыў. Вадзіцель у трэцім пакаленні па беларускіх магістралях транзітам ездзіць круглы год - на тэрыторыю Еўразійскага эканамічнага саюза дастаўляе фарбы. І без перабольшвання гаворыць пра дарогі рэспублікі.
Чысціня, спакой і добрыя дарогі - гэта часцей за ўсё гавораць іншаземцы, якія прыязджаюць у Беларусь. Распавядаюць пра гэта ў сваіх роліках і блогеры-дальнабойшчыкі, ёсць і такія.
Агульная працягласць дарог у Беларусі - больш за 86 тысяч кіламетраў. Колькі гэта? Калі пералічыць на ўсіх беларусаў, то на кожнага жыхара прыходзіцца звыш 9 метраў. Дарэчы, прыкладна такі ж паказчык у Японіі - 9,4. На жыхароў Швейцарыі і Германіі прыпадаюць адрэзкі больш кароткія. А яшчэ агульнай даўжынёй беларускіх дарог у 86 тысяч кіламетраў можна двойчы акружыць зямны шар па экватары. Пры гэтым 82 % дарог Беларусі маюць статус мясцовага значэння.
Шляхі, якія злучаюць вёскі з райцэнтрамі, невялікія гарады паміж сабою, хоць і называюць дарогамі мясцовага значэння, важнасць іх для краіны не меншая, чым у рэспубліканскіх магістраляў. Бо ад такіх маленькіх сасудаў, якія ўпадаюць у маштабныя транспартныя артэрыі, залежыць праца ўсяго дарожнага арганізма дзяржавы. Кожны дзень па такіх маршрутах тысячы беларусаў ездзяць на працу або ў школу, вяртаюцца дахаты, на прадпрыемствы дастаўляюць сыравіну і адпраўляюць у магазіны гатовы прадукт. Таму рэканструкцыя такіх малых дарог не павінна заставацца на абочыне.
Некалькі месяцаў таму, адкрываючы 2-ю мінскую кальцавую, Прэзідэнт даручае распрацаваць план дзеянняў па абнаўленні мясцовых дарог.
Гэтую тэму не сталі адкладваць. Прэзідэнт запрашае да гутаркі ўсіх профільных спецыялістаў - гэта і тыя, хто адказваюць за развіццё транспартных камунікацый, будаўніцтва, фінансы, кантроль, і тых, хто ведае аб дарожных праблемах на месцах: губернатараў усіх абласцей Беларусі. Усяго па краіне больш за 6 тысяч кіламетраў мясцовых дарог маюць патрэбу ў тэрміновым рамонце, жыхарам гэтых рэгіёнаў гэта дастаўляе вялікія нязручнасці. Прэзідэнт не мог не адгукнуцца.
З 2014 года да дапамогі ў фінансаванні дарожных работ падключылі і аўтааматараў, увялі дзяржпошліну за допуск машыны да ўдзелу ў дарожным руху.
Дарэчы, такія транспартныя зборы даўно існуюць у шматлікіх краінах. У Германіі і Францыі, напрыклад, у адрозненне ад Беларусі, плата спаганяецца, не зыходзячы з года выпуску або масы аўто, а ў залежнасці ад аб'ёму або магутнасці рухавіка.
У ЗША заплаціць даражэй той, хто больш ездзіць - транспартны падатак уключаны ў цану паліва.
У Аўстраліі прыйдзецца выкласці 10 % ад кошту машыны, а ў Даніі пры рэгістрацыі аўтамабіля з вадзіцеля возьмуць усе 105 % ад цаны аўто.
У Беларусі пошліну накіроўваюць як раз на рамонт дарог. Бо гэта ў нашых інтарэсах ездзіць па добрых магістралях. Ды і краіна ў нас транзітная. Прыбытак - літаральна пад коламі. Пакуль ад сумы збору 61 % накіроўваецца ў рэспубліканскі бюджэт, 31 - у мясцовы. З наступнага года дзяліць сабраныя сродкі будуць 50 на 50.
Уладзімір Амарын, Міністр фінансаў Беларусі: "На правядзенне капітальнага рамонту і прывядзенне ў парадак мясцовых аўтамабільных дарог у перыяд з 17-га па 20-ы год будзе накіравана каля 900 мільёнаў рублёў. Гэта сродкі рэспубліканскага дарожнага фонду і мясцовых бюджэтаў. У першую чаргу будуць накіроўвацца сродкі дзяржаўнай пошліны, якая спаганяецца за допуск аўтатранспартнага сродку да ўдзелу ў дарожным руху. З гэтых 900 мільёнаў прыкладна 40 % будуць сродкі, якія паступаюць ад збірання дзяржпошліны. Ужо ў бягучым годзе будзе накіравана на паляпшэнне мясцовых дарог каля 120 мільёнаў рублёў за кошт гэтых крыніц".
Дарогі мясцовага значэння - гэта 71 тысяча кіламетраў. Яны злучаюць 23 тысячы населеных пунктаў. А гэта амаль 200 гарадоў, паўтары тысячы аграгарадкоў і больш за 20 тысяч вёсак. І толькі 1 % гэтых маршрутаў пабудаваны так, што разагнацца можна да 100 кіламетраў за гадзіну.
Вядома, большасць малых дарог заасфальтаваныя. Але траціна - гэта так званыя гравійкі. А 16 % і зусім грунтавыя, у дрэннае надвор'е на такіх можна засесці. Больш за тое, у 80 % рэгіянальных дарог тэрміны эксплуатацыі і рамонтных работ пратэрмінаваныя ўдвая. Таму ў інтарэсах раней пачаць рэканструкцыю, а значыць больш сэканоміць.
Напрыклад, гэты маршрут у Веткаўскім раёне звязвае 2 буйныя аграгарадкі. У дарогі сёлета юбілей - 55 гадоў. Колькі яна не бачыла рамонту, сказаць цяжка. Абнавіць аўтастраду вымусіў не столькі час, колькі развіццё эканомікі. Некалькі месяцаў таму тут рэканструявалі і пабудавалі новыя малочна-таварныя фермы, а яшчэ тут будзе найбуйнейшая ў рэгіёне птушкафабрыка. Па праекце гэта 24 птушнікі і больш за тысячу новых рабочых месцаў. Не абнавіць дарогу сёння - значыць страціць прыбытак заўтра. Бо гэта як мінімум выдаткі на рамонт аўтамабіляў, ды і дабірацца на працу па бездаражы задавальнення не прынясе.
Ігар Краўчанка, генеральны дырэктар Гомельаблдарбуда: "Нарматыўны тэрмін службы дарогі пасля капітальнага рамонту павінен скласці 10 гадоў з улікам росту нагрузак, фактычнага стану аўтамабільнай дарогі, які быў на дадзены перыяд часу, і росту нагрузак, у першую чаргу ад стварэння новых вытворчасцяў".
Дарэчы, у Гомельскай вобласці ўжо прымяняюць новыя дарожныя тэхналогіі, распрацаваныя ў Акадэміі навук. Навукоўцы прыдумалі, як імпартазамяніць дарагія эмульгатары і мадыфікатары бітуму, такія патрэбныя ў рамонце аўтастрад. У выніку ўласнае ноу-хау дазваляе на чвэрць знізіць сабекошт работ і фактычна патроіць тэрмін службы палатна. Беларускія эмульсійныя тэхналогіі ўжо прымяняюць і ў Расіі.
Як падоўжыць тэрмін службы магістраляў? Яшчэ адзін прыклад - 2-я кальцавая. Цементабетоннае пакрыццё, у адрозненне ад асфальту, падвойвае жыццё транспартнай артэрыі, каштуе прыкладна столькі ж, а ўтрыманне такой дарогі абыйдзецца танней у 2-3 разы.
У тым ліку і такое эфектыўнае пакрыццё Аляксандр Лукашэнка прапануе выкарыстаць у рэканструкцыі мясцовых дарог. А вось завяршыць абнаўленне па ўсёй краіне трэба за 3-4 гады.
Калі рэспубліканскія дарогі можна назваць тварам краіны, то дарогі мясцовыя - імідж губернатара. На кіраўніках абласцей - адказнасць за іх рэканструкцыю, кантроль - за профільнымі міністэрствамі і дзяржкантролем. План дзеянняў па абнаўленні дапоўніць Дзяржпраграму развіцця дарог на 2016-20 гады. У дакуменце прапішуць падрабязны пералік дарог, якія неабходна прывесці ў парадак, дакладны план работ і іх кошт. Паводле ацэнак Мінтрансу, адрамантаваць патрэбна 6 тысяч кіламетраў дарог. Але Прэзідэнт скіроўвае на граматны падыход да фінансавання. Калі скараціць выдаткі і працаваць па па-гаспадарску, за тыя ж грошы можна рэканструяваць і 7 тысяч кіламетраў. Галоўнае - выконваць стандарты якасці, не зацягваць тэрміны і выконваць тэхналогіі. Аж да таго, што пралічыць цану рамонту квадратнага метра для кожнага тыпу пакрыцця, такія рэкамендацыі таксама ўключыць у праграму. Ды і да дарог падыход выбарчы, бо маштабнай мадэрнізацыі патрабуюць не ўсе.
Эфектыўнасць у рэканструкцыі дарог - ключавы фактар. І тычыцца ён і прафесіяналізму, і тэхналогій, і фінансаў. Кожны дзень тысячы беларусаў садзяцца ў аўтамабілі і адпраўляюцца па справах, успамінаючы аб дарогах пры дробных няроўнасцях. Пры гэтым мы наўрад ці задумваемся, чаго каштуе, каб пра нашы дарогі гаварылі, што яны лепшыя.
Дзмітрый Бачкароў, дэкан будаўнічага факультэта БелДУС: "Наша дарожная сетка даволі добра развітая, мы на ўзроўні краін Усходняй Еўропы па развіцці дарожнай сеткі. Мы па якасці дарожных пакрыццяў таксама на высокім узроўні, але гэта заслуга нашых арганізацый дарожных, палітыкі дзяржаўнай у гэтай сферы. Я думаю, што ўсе карыстальнікі дарог, а гэта і грамадзяне, і прадпрыемствы, і ўладальнікі транспартных сродкаў, могуць прымаць удзел. Мы ж хочам, каб лепшымі сталі нашы дарогі".
Менавіта нашы дарогі, а яшчэ нашы гарады, вуліцы і развіццё нашай краіны. Якім яно будзе - залежыць ад кожнага неабыякавага беларуса, хто добрасумленна працуе на месцах, плаціць падаткі, словам, зацікаўлены, каб эканоміка не змяншала ход. Бо менавіта сумесныя намаганні - гэта і ёсць той самы рухавік, які дапаможа трымаць курс наперад з патрэбнай хуткасцю па любой дарозе.
