Мінская дыялогавая пляцоўка выходзіць на новую арбіту. Беларуская сталіца сёння стала сусветным касмічным цэнтрам. Мінск прымае XXXI Міжнародны кангрэс Асацыяцыі ўдзельнікаў касмічных палётаў. Падзея знакавая, маштабная, аўтарытэтная. Удзельнічаюць больш за 80 касманаўтаў і астранаўтаў з 17 краін, а таксама навукоўцы, даследчыкі, дыпламаты, кіраўнікі органаў дзяржкіравання, прадстаўнікі грамадскіх арганізацый, навучальных устаноў і галіновых прадпрыемстваў. Ва ўрачыстай цырымоніі адкрыцця форуму прыняў удзел Прэзідэнт Беларусі.
Выбар Мінска як вялікай дыялогавай пляцоўкі пацвярджае факт прызнання міжнароднай супольнасцю поспехаў Беларусі ў касмічнай сферы. Нам, безумоўна, ёсць чым і кім ганарыцца.
Як адзначыў Кіраўнік дзяржавы, у гісторыю касмічнай эры ўпісаны імёны беларускіх навукоўцаў і касманаўтаў. Упэўнена развіваецца і касмічная галіна нашай краіны. Пра незямныя перспектывы Андрэй Крывашэеў.
Касмічны кангрэс у Беларусі з такім высокім прадстаўніцтвам і высокай ва ўсіх сэнсах місіяй - яркая падзея не толькі для навукі і вывучэння космасу. Як і сама касмічная праграма, кангрэс узнімае Беларусь на новы ўзровень - у камунікацыях, навуцы, адукацыі, пазнавальнасці і іміджы ў свеце.
Кожны з удзельнікаў - членаў асацыяцыі, вядома, герой, і, безумоўна, аўтарытэтны чалавек у сваёй краіне. Іх прыезд у Беларусь ужо падзея, але не сакрэт, што многія астранаўты і касманаўты сёння - гэта важкія палітыкі, сенатары, кіраўнікі НДІ, грамадскіх саветаў і паспяховыя бізнесмены. Прымаючы іх у Мінску, ствараем свайго роду нефармальны "клуб сяброў Беларусі" з высокімі, як космас, магчымасцямі.
Асацыяцыя касманаўтаў і астранаўтаў нарадзілася ў далёкім 1985-ым. Гэта першы год савецкай перабудовы і поўнафарматнага адкрыцця Амерыкі для кантактаў з Савецкім Саюзам. Гэты фармат пранеслі праз тры дзесяцігоддзі. Так, асацыяцыя па-за палітыкай, але палітыка прыслухоўваецца да голасу касманаўтаў, астранаўтаў, а зараз яшчэ і тэйканаўтаў з Кітая. Якімі б складанымі не былі стасункі паміж палітыкамі на Зямлі, у космасе асаблівае непадзельнае братэрства.
Віктар Савіных, касманаўт: "Гэта вельмі важна - збірацца і абмяркоўваць, што адбываецца на МКС, якія планы на будучыню. Тут амерыканцы, рускія, нягледзячы на санкцыі супраць Расіі, ніхто не цураецца нікога. Гэта вельмі важнае мерапрыемства, і вельмі добра, што мы гэта ўсё праводзім у Беларусі".
Напрыклад, сёння лавіна санкцый і контрзахадаў, але на арбіце суладны экіпаж з трох амерыканцаў, немца і двух рускіх. Хаця бортінжынер МКС Алег Арцем’еў ганарыцца сваімі беларускімі каранямі. Больш за тое ў звароце да кангрэса падкрэслена імкнецца гаварыць па-беларуску. Так і ляціць праз прастору: "Паважаныя сябры, друзья, friends… "
Сёння асацыяцыя - гэта чатыры сотні пакаральніка космасу з чатырох дзясяткаў краін свету. Элітны дывізіён, у якім і Беларусь не на апошніх ролях.
Як супольнасць практыкаў асацыяцыя прасоўвае тры асноўныя "трэкі". Першае: міжнародныя даследаванні - ад бяспекі да сумяшчальнасці касмічных апаратаў. І гэта не пасрэдніцтва, гэта прамая даверная сувязь.
Другі напрамак - адукацыя. Каб у сучасных хлапчукоў у астраноміі, фізіцы, матэматыцы і інжынернай справе гэтак жа гарэлі вочы, як у іх аднагодкаў часоў Гагарына або Клімука. Натхняць бясконцасцю космасу будуць і ў Беларусі. У рамках кангрэса чатыры дзясяткі сустрэч - ад закрытых НДІ і лабараторый фундаментальнай навукі да ўніверсітэцкіх "паточак" і школьных класаў. Першая ластаўка - зносіны з космасам са сталічнай ратушы. Надоечы выклікала фурор у тым ліку ў сацыяльных сетках удзельнікаў.
Трэцяе, у чым сапраўды моцная асацыяцыя, - барацьба за экалогію. Нават з космасу відаць, якія гіганцкія страты нанесены трапічным лясам або леднікам Арктыкі. Ды і каму як не касманаўтам біць у звон аб захаванні планеты. Бо яны гэтую планету бачылі і без апаратуры. Бачылі, безумоўна, і Беларусь, якой аддалі перавагу замест іншых удзельнікаў касмічнага пула. Чаму? Няхай адкажуць самі.
Алег Навіцкі, лётчык-касманаўт: "Выдатна, што кангрэс праходзіць у Мінску. Не кожная краіна ўдастоілася такога гонару, нават якая мае сваіх касманаўтаў. Першыя ўражанні выдатныя, усё добра арганізаванае, прыгожа аформлена. Кангрэс пройдзе на самым высокім узроўні. Гэта нармальны дыялог роўных партнёраў".
Уладзімір Кавалёнак, касманаўт: "Беларусь - касмічная дзяржава. Гэта не мы прыдумалі. Гэта прыдумаў, прызнаў камітэт ААН па космасе, што Беларусь з'яўляецца касмічнай дзяржавай. Яна мае сваю групоўку, сваіх касманаўтаў, ёсць і добрыя касмічныя праграмы".
Рассел Швайкарт, астранаўт, заснавальнік Асацыяцыі ўдзельнікаў касмічных палётаў (ЗША): "Мы вельмі рады, што кангрэс прыехаў у Беларусь. Калі ты глядзіш на Зямлю з космасу, разумееш: мы - адна сям'я. Тут, унізе, усё крыху інакш, але неабходна трымаць гэта ў галаве, каб разам будаваць нашу будучыню".
Ведаючы гэтае шчырае стаўленне касманаўтаў да Беларусі, звяртаючыся да кангрэса, Прэзідэнт пачынае нефармальна: "Сябры". І падкрэслівае: такую колькасць герояў, людзей бясконца адданых высокай ва ўсіх сэнсах місіі Мінск прымае ўпершыню.
Сёння ў свеце 90 касмічных дзяржаў, сярод іх і Беларусь. Спадарожнікаў пакуль усяго 2. Але на мове касманаўтыкі - гэта касмічная групоўка, са сваім Цэнтрам кіравання палётамі, фундаментальнай і прыкладной навукай, тэхнічнай школай і планамі далейшага мірнага асваення космасу. Беларускі космас цягне ўверх дзясяткі сумежных сфер. Напрыклад, новыя матэрыялы, нанаструктуры, матэрыялы - наогул навуковая фішка Беларусі. Дадайце сюды ўжо традыцыйныя сувязь, прадухіленне і мінімізацыя катастроф, пілатуемыя праз спадарожнік камбайны, картаграфія і экалогія. І ўсё роўна гэта далёка не поўны спіс. Напрыклад, касмічныя люстэркі асаблівай гладкасці. У свеце ўсяго два лідары-вытворцы - у ЗША і ў нас, у Беларусі.
Акрамя відавочнага, на новую вышыню дзякуючы космасу ўзнімаюцца і цалкам зямныя задачы. Напрыклад, біяінжынерыя або вытворчасць крышталяў. Ёсць доследы, якія можна зрабіць толькі ў космасе, ствараць яго на зямлі - вялізныя выдаткі. Але Беларусь як частка сусветнага касмічнага асяроддзя можа сабе дазволіць выкарыстаць сусветныя навінкі ў даследаваннях.
Складанасць даследаванняў сёння прымаецца будзённа, але ж у пачатку беларускай касмічнай праграмы многія адгаворвалі. Маўляў, навошта космас, дорага, нерэнтабельна, ды і на зямлі праблем хапае. Добра, Прэзідэнт не згадзіўся. І прынцып - захоўваць і развіваць тыя галіны, дзе ёсць вопыт, кадры і савецкі тэхналагічны зачын, - перамог у спрэчцы: быць або не быць беларускаму космасу.
Наогул самыя высокія тэхналогіі, той жа Міжнароднай касмічнай станцыі, працуюць і з прымірэнчай палітычнай тэхналогіяй і тэхналогіяй сацыяльнага ліфта. 2 дзесяцігоддзі кружыць па арбіце МКС, колькіх інжынераў, пілотаў, навукоўцаў вырасла прафесійна за гэты тэрмін? Шкада, што рацыянальныя палітыкі не растуць так хутка.
Беларускі касмічны кангрэс - не толькі праца, але яшчэ і спроба для гасцей зразумець душу беларускага народа, ацаніць краіну. Па чалавечае вымярэнне Беларусі далёка хадзіць не трэба, упэўнены Прэзідэнт Беларусі.
Былых астранаўтаў і касманаўтаў не бывае, упэўнена сама ў мінулым астранаўт, а цяпер кіраўнік асацыяцыі Боні Данбар. І як у любой прафесіі, у пакарэнні космасу патрэбна пераемнасць, асабліва калі мэта так высокая - дацягнуцца да зорак. А Беларусь і беларускі кангрэс ужо сталі яшчэ адной прыступкай уверх.
Боні Данбар, кіраўнік Асацыяцыі ўдзельнікаў касмічных палётаў, лётчык-касманаўт, ЗША: "Мы хочам выказаць падзяку за ўсё, што адбываецца тут, у Беларусі. Мы рады магчымасці абмяняцца вопытам і ведамі паміж прафесіяналамі ў гэтай сферы. Мы назапашваем вопыт і абменьваемся ім. Нашы члены пастаянна, нават пасля сыходу на пенсію, у адстаўку, працуюць над тым, каб дапамагчы чалавецтву дацягнуцца да зорак. Мы тут для таго, каб таксама падзякаваць усім нашым калегам з Беларусі і ўсім наватарам, даследчыкам, навукоўцам, якія працуюць у гэтай краіне. У рамках гэтага кангрэса мы ўручым узнагароду "Хрустальны шлем" прадстаўнікам беларускай супольнасці".
Вельмі эмацыянальна на кангрэсе прагучалі словы нашага двойчы Героя Савецкага Саюза Пятра Ільіча Клімука. Як сапраўдны беларус, гаварыў не столькі пра космас, колькі распавядаў пра радзіму калегам-касманаўтам. Зала ўсміхнулася, калі размова зайшла аб высокай дакладнасці беларускай оптыкі.
У канцы выступлення неацэнны падарунак Прэзідэнту - малая радзіма рукой касманаўта-жывапісца Аляксея Лявонава. Ён, на жаль, хварэе, але яго погляд на свет і яго пазіцыя засталіся ў зале. Так вырашыў Кіраўнік дзяржавы.
Гэта рашэнне зала сустрэла авацыямі, хтосьці з расійскіх калег адзначыў, як гэта па-беларуску, па-гаспадарску тонка. Магчыма, менавіта гэты добры жэст канчаткова зняў любы афіцыёз на сустрэчы. Прэзідэнта проста не адпусцілі з залы. Астранаўты, касманаўты, навукоўцы і журналісты шчыльным колам абступілі лідара, хто дзеля сэлфі, хто дзеля таго, каб асабіста сказаць некалькі слоў аб Беларусі і сваіх праектах, пажадаць поспехаў на зямлі і ў космасе. У такой кампаніі і такія словы дарагога вартыя.
Сваімі эмоцыямі госці Беларусі дзяліліся ўжо пасля закрыцця першай пленарнай часткі. І хоць працы наперадзе яшчэ 3 дні і большасць удзельнікаў далёка не маладая, адчуваўся і азарт, і агеньчык.
Юрый Батурын, лётчык-касманаўт, Расія: "Касмічная гонка - гэтая справа мінулага, гэта ўсё адносіцца да часоў халоднай вайны, калі трэба было паказваць сілу дзяржавы. Сам факт, што міжнародны кангрэс касманаўтаў і астранаўтаў праходзіць у Мінску… Беларусь - сусветна прызнаная касмічная дзяржава".
З чаго для вас пачынаўся космас? Гэта, мабыць, самае папулярнае пытанне актыву асацыяцыі. А самы папулярны адказ - з погляду хлапчука або дзяўчынкі ў зорнае неба. Менавіта такі погляд намаляваны на эмблеме аб'яднання, менавіта ён будзе і надалей адкрываць новыя гарызонты, у тым ліку для беларускіх дзяцей і ў беларускай касмічнай праграме.
