Усяго за некалькі дзён 1986-га палова раёнаў нашай краіны апынулася забруджанай радыенуклідамі: нейкія больш, нейкія менш. Свой адрас назаўжды былі вымушаныя змяніць 137 000 чалавек. Спусцела 471 вёска і горад. "Чарнобыльцам" давалі новыя кватэры, выплачвалі кампенсаванні і дапамогі. Зрэшты, ці магчыма падлічыць усё, калі гаворка ідзе аб доме, аб здароўі або пра блізкіх.
У цэлым, кожны год на чарнобыльскую праграму сыходзіць мінімум 3% бюджэту краіны. За 30 гадоў - гэта 22 мільярды долараў. А ўсяго ж шкода ад Чарнобылю ацэньваецца ў 235 мільярдаў долараў. У цэнах 1985 года - гэта 32 бюджэты нашай краіны.
З гэтых грошай амаль 82% - гэтае падтрыманне вытворчасцяў на пацярпелых землях і ахоўныя меры. 6% - выпушчаная выгада, падлічаная, дарэчы, прыблізна. Яшчэ 12% - гэта грошы, якіх мы не зарабілі з-за таго, што нельга засейваць уласную зямлю. Усяго з абароту выведзена 265 тысяч гектараў сельгасземляў. Для параўнання: сёння, пасля цэлага комплексу спецыяльных мерапрыемстваў, мы можам выкарыстаць усяго 18 тысяч гектараў.
Што з сябе ўяўляюць вось гэтыя адроджаныя тэрыторыі? Па-першае, вядома, гэта жыццё. Будуюцца новыя дамы, вадаправоды, выкарыстоўваць артэзіянскія свідравіны, каб забяспечыць чыстай пітной вадой. Пацярпелыя раёны забяспечваюць прыродным газам: сёння газіфікавана 43 тысячы жылых дамоў. Акрамя таго, грошы ідуць на рамонт і рэканструкцыю бальніц, паліклінік, на іх пераабсталяванне. Напрыклад, у Лунінцы пабудаваны новы будынак раённай бальніцы з аддзяленне гемадыялізу. Дарэчы, яшчэ з 2003 у Гомелі працуе РНПЦ радыяцыйнай медыцыны.
Тым не менш, вялікая частка 30-кіламетровай зоны адчужэння (а гэта амаль 470 тысяч гектараў) - гэта наша зямля, якая яшчэ сотні гадоў будзе нам чужой. 2 працэнты тэрыторыі Беларусі не ачысцяцца ў чалавечым разуменні ніколі - перыяд паўраспаду ўрана-238 - 4,5 мільярда гадоў.
Ну, а там дзе жыццё можа і павінна быць… Усе гэтыя 30 гадоў пасля Чарнобылю мы не глядзелі на гэтыя землі як на адрэзаны кавалак, а шукалі і знаходзілі спосабы вярнуць - зразумела, дзе гэта магчыма да жыцця. Лёгка адмаўляцца ад зямлі, калі яна не твая, і калі яна знаходзіцца за тысячы кіламетраў ад тваіх межаў. Але калі гэта твая зямля і на ёй жывуць, твае людзі, у цябе не застаецца нічога, акрамя таго, каб усімі сіламі ўдыхаць у яе жыццё. І, як бачна, гэта атрымліваецца. Памяняліся нават тэрміны. Калі раней мы гаварылі "забруджаныя" рэгіёны, то сёння рэгіёны, што аднаўляюцца. На жаль, на гэтым шляху мы першыя і, дай Бог, апошнія!
