А вось яшчэ адна тэма тыдня аказалася звязаная з тэрарызмам значна больш, чым здавалася на першы погляд. У ЗША падчас чарговай страляніны загінулі каля паўтара дзясятка чалавек. Як высветлілася пазней, мужчына і жанчына, якія ўчынілі бойню ў сацыяльным цэнтры ў Каліфорніі, мелі дачыненне да бандытаў, якія ваююць зараз супраць улад Сірыі і Ірака, а таксама ў Самалі і Лівіі. Адказнасць за забойства ўзяў на сябе і ІГІЛ.
Вось толькі пакуль справа не была канчаткова перакваліфікаваная амерыканскімі ўладамі ў тэракт, у мясцовых СМІ і абывацеляў зноў узнікла звыклае ўжо пытанне. Да якіх часоў на вуліцах нібы самай паспяховай дзяржавы будуць гінуць мірныя грамадзяне. А колькасць ахвяр будзе супастаўная з ваеннымі зводкамі.
І адказаць на яго ў рамках толькі расследавання трагедыі ў Сан-Бернардзіна, здаецца, усё ж не атрымаецца. Хаця б таму, што адна смерць - трагедыя, смерць многіх - статыстыка. Аб жахлівых лічбах, з якімі нельга змірыцца, але да якіх амаль прывыклі, - Глеб Лаўроў.
"Ідзеш на працу, перакусваеш у рэстаране, адпраўляеш дзяцей у школу, глядзіш кіно, становішся ахвярай… Забойствы адбываюцца занадта часта. Страх стаў звычайным." І гэта не рэклама фільма жахаў, Made In Hollywood на мінулы Хэлоўін. Гэта радкі з артыкула "Страх лунае ў паветры", у "Нью-Ёрк Таймс" за цяперашні чацвер. Яны з'явіліся пасля страляніны ў Сан-Бернардзіна. Хоць і не Галівуд, але таксама штат Каліфорнія.
Чорная пятніца, калі на мінулым тыдні натоўпы на сваім шляху да кас змяталі ўсё, паўтарылася. Менш як праз тыдзень. Паводле даных амерыканскіх СМІ, рост продажаў зброі адразу пасля бойні ў сацыяльным цэнтры пабіў трохгадовы максімум. Мінулы раз такі ажыятаж назіраўся, калі 20-гадовы Эдам Лэнза забіў шасцярых дарослых і 20 дзяцей ва ўзросце 6-7 гадоў у пачатковай школе "Сэндзі хук". У снежні 2012 года.
Эпізодаў маштабнага гвалту за 336 дзён аднаго года. Гэтага года. Часцей чым раз на дзень. У амерыканскай статыстыцы для такога роду злачынстваў ужо даўно ўведзена асаблівае азначэнне - "масавыя расстрэлы". На карце, складзенай крымінальным аддзелам газеты "Хафінгтан пост", толькі выпадкі страляніны, якія прывялі да гібелі чатырох і больш чалавек. Толькі ў публічных месцах. І толькі за гэты год, які яшчэ не завяршыўся.
Пры гэтым драма ў Сан-Бернардзіна на карту не трапіла. Яшчэ. Як не размяшчалі на ёй, па іншай прычыне, і даныя аб тых масавых забойствах, якія адбыліся ў прыватных дамах. Інакш карта, цалкам пакрытая чырвоным, папросту перастала б быць інфарматыўнай.
Чо Сын Хі, Джыверлі Вонг, Нідал Хасан, Джэймс Холмс, Эдам Лэнза, Аарон Алексіс, Крыс Харпер Мерсер. А гэта спіс самых масавых стралкоў апошняга дзесяцігоддзя. На іх крывавым рахунку 113 забітых і больш за паўтары соцень параненых. 2 снежня абодва пералікі адчувальна папоўніліся. Але год яшчэ не скончаны.
Прэзідэнту ЗША толькі за 11 месяцаў давялося 15 разоў выступаць са спецыяльнымі заявамі пасля масавых расстрэлаў. Пасля выпадку ў Сан-Бернардзіна Барак Абама быў вымушаны ўспамінаць аб загінуўшых суграмадзянах на цырымоніі запальвання галоўнай Каляднай ёлкі. А праз дзень пасля гэтага сенат ЗША, які складаецца ў асноўным з праціўнікаў прэзідэнта - рэспубліканцаў, адхіліў два законапраекты аб узмацненні жорсткасці абарачэння зброі, прапанаваных дэмакратамі. Не толькі з меркаванняў палітычнай барацьбы. Але не ў апошнюю чаргу з-за моцнага зброевага лобі. А яшчэ з-за яшчэ мацнейшага, і, па азначэнні "Нью-Ёрк Таймс", звычайнага страху сярод выбаршчыкаў.
Пры гэтым руціннасць гвалту, аб якім у Амерыцы гавораць ужо толькі ў самых абуральных выпадках, магчыма, прымусіла б забыцца і аб трагедыі ў Сан-Бернардзіна. Зразумела, не адразу, праз тыдзень. Але на гэты раз каліфарнійскімі Боні і Клайдам, галівудскімі Тэльмай і Луізай, ды хоць, Эрыкам і Дыланам са школы Калумбіна ў Каларада сталі грамадзяне ЗША. Саед Фарук і Ташфін Малік. Амерыканец пакістанскага паходжання і пакістанка, якая доўгі час жыла ў Саўдаўскай Аравіі. Паводле звестак ізраільскіх спецслужб, ён кантактаваў з "Аль-Каідай" у Іраку і "Ан-Нусрай" у Сірыі, а яна - з ІГІЛ.
Гэта, а таксама тое, што ў доме злачынцаў былі знойдзеныя 12 самаробных бомб, дазволіла паліцыі перакваліфікаваць тое, што адбылос, у разрад тэрактаў. Зрэшты, тое, што падставай для страляніны на гэты раз стала не дэпрэсія, не асабістая крыўда, не сутыкненне варагуючых груповак, не імкненне да славы, не псіхічнае расстройства, яшчэ не дае падставы вынесці 14 забітых Саедам і Ташфін за дужкі агульнай статыстыкі.
А яна такая. З 1968 года, з пачатку публікацыі афіцыйных даных па гэтым тыпе злачынстваў, ад рук амерыканцаў загінула мільён чатырыста тысяч амерыканцаў. Грамадзянская вайна. І тое, што ў статыстыцы з'явіцца новы тып у графе прычын "масавых расстрэлаў" падчас войнаў, на лічбы ў цэлым, верагодна, амаль не паўплывае. На колькасць ахвяр адзіночнага здарэння, магчыма, паўплывае. Але рэальна павялічыць лічбу ў больш чым 12 тысяч смерцяў ад "агнястрэла" за год, якая ёсць зараз - гэта ці наўрад. Гэтая лічба і так ужо даўно за мяжой. А год яшчэ не падышоў да канца.
