"Вялікая размова” 2.0 на фоне глабальнай халоднай вайны 2.0 у прамым эфіры без купюр. З тымі, хто падтрымлівае цяперашні вектар развіцця, і тымі, хто не надта лаяльны. Далёка не кожны лідар на такое вырашыцца. А тут 7 гадзін. Без птушынай мовы, ананімных зліванняў, няясных фармулёвак і палітэсу. Часам жорстка, бесстаронне, але па сутнасці, грунтоўна, з аргументамі і перакананнем: сіла ў праўдзе.
Свежы прыклад новай рэальнасці і новай несправядлівасці. 50 мільярдаў выдаткуе на абарону Польшча, замежная прэса пра гэта піша, як пра звычайную справу. Але калі Беларусь і Расія правялі вучэнні, шуму было на ўсю Еўропу. Інфармацыйная агрэсія ва ўсёй красе.
Пры гэтым галоўны саюзнік Масква часам такое пра саюз гаворыць і робіць, што ўсё саюзнае грамадства абураецца. Яшчэ і адгэтуль хваляванне, з якім дырэктар радыё "Говорит Москва" пытае пра Саюзную дзяржаву 2.0.
Што тармозіць інтэграцыю? Гэта для большасці расіян невядома, па федэральных СМІ не гавораць, а беларусы ўсе перашкоды за 20 гадоў вывучылі на зубок. Напрыклад, эгаізм латыфундыстаў і лабізм - значыць, закрыюць пастаўкі мяса або малака. Разгарнуліся нашы перавозчыкі ў межах Еўразіі - зрэжуць квоту на карысць Прыбалтыкі і Польшчы, а там мілітарызм і русафобія. Або абвінавацяць Беларусь у нахлебніцтве па тэлевізары - значыць, крэдыты ў агульную саюзную эканоміку будуць удвая даражэйшыя, чым умоўным праціўнікам і злоснікам. І нібы ўсе за раўнапраўе, а справядлівасці не хапае.
Дадайце да нацыянальнага эгаізму падатковы манеўр, які абыдзецца Беларусі пад 400 мільёнаў долараў страт, вонкавы ціск і працу медыякілераў, дык зразумееце еўразійскі скепсіс Прэзідэнта. А тут яшчэ новыя пакаленні падціскаюць, без савецкай саюзнай памяці, але з прагматызмам. Працаваць на такую аўдыторыю складана, але неабходна. Дыялог аб медыяграматнасці і першы практычны вынік дыскусіі - гэта запомнілася.
Найважнейшае ўнутрыпалітычнае - выбары. Чарговасць і даты прэзідэнцкай і парламенцкай кампаній вызначаць у красавіку-сакавіку. Па традыцыі ніякіх маніпуляцый і хаосу. Але на любыя правакацыі ўлада адкажа, інакш якая ж гэта ўлада? Паўтору ўкраінскіх супрацьстаянняў ніхто не пацерпіць.
У той жа логіцы спакойнага развіцця палітычнай сістэмы заказ на абнаўленне канстытуцыі. У пытанні, вядома, прагучыць намёк на пажыццёвае прэзідэнцтва і пераемніка, але падобныя інсінуацыі Аляксандр Лукашэнка абвергне дзвюма фразамі, растлумачыўшы ідэю мадэрнізацыі галоўнага закона краіны.
Яшчэ аб унутранай палітыцы ў дыялогу з Еўрапейскім радыё для Беларусі. Не рытарычнае пытанне: гэта Дзмітрый Лукашук гаворыць як грамадзянін або праз яго Варшава вяшчае, дзе галоўны офіс рэдакцыі. Зрэшты, дзясятак тэм, паднятых у адным пытанні, Прэзідэнт раскладвае па палічках.
Перш чым наракаць з Варшавы на Маскву, супакойце сваіх нацыяналістаў. Медыяўварванне - так, рэальнасць, але мы яго бачым і спыняем, будзь то фэйкавае казацтва або правакацыйныя паблікі. А што, прыкормленая Захадам медыянянавісць або младасуполкі лепшыя? У гістарычным феномене БНР разбяромся самі, навукова, без прапаганды. Хочаце сабрацца з нагоды - ёсць гайд-парк, дапаможам арганізаваць і правесці. Курапаты як месца скрухі прывядзем у парадак. І галоўнае - рэальны суверэнітэт намі здабыты без барыкад і крыві, спакойным развіццём за 25 гадоў.
Дарэчы, старэйшая апазіцыя сёння да рэвалюцый не кліча. Дэпутат Алена Анісім абіралася пад эгідай беларусізацыі, а зараз гаворыць ад імя выбаршчыкаў пра пенсіі, цэны, медыцыну. Алег Трусаў - за законы на беларускай мове. Імгненная рэакцыя Прэзідэнта: займайцеся, перакладайце, дзяржава падтрымае. Шмат не заробіце, але вы ж за ідэю, а не за грошы.
"За моцную і квітнеючую Беларусь" - пра гэта і "Вялікая размова", і палеміка з экспертамі. Як слоган і матыў руху наперад - добра, але для нацыянальнай ідэі не стае беларускай адметнасці. Зрэшты, свае традыцыі, рытуалы, культурныя падзеі і коды ідэнтычнасці беларусы як маладая палітычная нацыя напрацоўваюць штогод і старанна. Галоўнае, каб яны аб'ядноўвалі; журналіст і дэкан факультэта філасофіі Вадзім Гігін прыводзіць прыклады адзінства.
У вольным фармаце "Вялікай размовы" цалкам лагічна закранулі і знешнія канфлікты, што рыкашэтам б'юць па беларускай стабільнасці. Ад на першы погляд далёкіх Венесуэлы, Індыі і Пакістана, Францыі і Паўночнай Карэі са Штатамі да суседзяў ва Украіне.
Там як раз разгар выбарчай гонкі. Кампанія праходзіць напружана. У канцы сакавіка ўкраінскі народ павінен зрабіць свой выбар. Кандыдатаў рэкордная колькасць - больш за 40! Не ўмешваючыся ў кампанію, Прэзідэнт дзеліцца трывогамі, падкрэслівае: за перадвыбарным ажыятажам галоўнае не паставіць ракетамі сярэдняй і меншай далёкасці цэлы кантынент на парог еўрапейскай вайны.
Свой антываенны план Беларусь Еўропе і свету ўжо прапанавала. І хоць Хельсінкі-2 як максіма або хоць бы сустрэча АБСЕ на вышэйшым узроўні пакуль толькі далёкая перспектыва, дыпламатыя працуе. Ніхто не папракне Беларусь, што свой крок да міру яна зрабіла апошняй.
Безумоўна, будуць абмяркоўваць усё, што прагучала аб эканоміцы і культуры, спорце і дэмаграфіі. І не проста абмяркоўваць - рабіць. Прэзідэнт паабяцаў, што ключавыя прапановы стануць асновай будучага штогадовага Паслання народу і парламенту. Так слова стане справай ужо ў самай кароткай гадавой перспектыве.
Менавіта так праз дыялог працуе зваротная сувязь улады і грамадства. Калі грамадзяне Беларусі самі вызначаюць напрамак развіцця. Самі публічна і адкрыта даносяць яго праз экспертаў, палітыкаў і журналістаў да вышэйшага ўзроўню прыняцця рашэнняў. Калі адпрацаваны механізм кантролю выканання народнай волі. Усе разам - гэта і ёсць рэальны змест суверэнітэту. Нацыянальнага, беларускага.
