Крытэрыі эфектыўнасці працы ўсяго эканамічнага блока напярэдадні ўказам № 78 зацвердзіў Кіраўнік дзяржавы. Гэтыя меры павінны павялічыць выніковасць сацыяльна-эканамічнага комплексу краіны. Такім чынам, прынцып "дзяржава для народа" застаўся прыярытэтным. Як і раней, галоўнае - чалавек. Але падтрымліваючы тых, каму не проста, дзяржава абавязана вырабляць і выгадна прадаць. Адсюль і пашырэнне геаграфіі экспарту, і развіццё малога і сярэдняга бізнесу, і зніжэнне ставак па крэдытах. У дакуменце закладзены і дакладныя падыходы па мабілізацыі дзяржапарата.
Усе пункты эфектыўнасці ўказа прааналізаваў Андрэй Крывашэеў. Галоўная асаблівасць 78-га ўказа - у яго сістэмнасці. Гэта адлюстравана нават у назве: "Эфектыўнасць сацыяльна-эканамічнага комплексу", г.з. бізнес, фінансы, уласнасць ідуць у непарыўнай звязцы з інтарэсамі грамадства. Па сутнасці 78-ы указ - гэта паўнаважкая эканамічная праграма, хай і на кароткую перспектыву.
Праграма трымаецца на 4 кітах. Першае - безумоўна, эканоміка, як зарабляць грошы ў няпросты час.
Другое - сацыяльная падтрымка, эканомяць усе: і бізнес, і дзяржава, і грамадства, але не на тых, каму цяжэй за ўсіх.
Трэцяе - фінансавая дысцыпліна і па знешніх пазыках, і па нетэрміновых тратах. Рамонты офісаў і доўгаакупныя праекты пачакаюць да лепшых часоў.
Нарэшце, кадравая рэформа, чыстка бюракратычных функцый і персанальная адказнасць - ад прэм'ер-міністра і яго намеснікаў да кіраўніка райвыканкама.
Як паказвае вопыт суседзяў, без гэтай сістэмнасці і персанальнай ацэнкі кіраўнікоў на любым узроўні праграма мер заўсёды абарочваецца неэфектыўнасцю і сацыяльнымі ўзрушэннямі.
Пры жорсткасці мер указ захоўвае баланс інтарэсаў грамадства, бізнесу і дзяржавы. Той самы галоўны крытэрый, які Прэзідэнт агучыў на нарадзе ў панядзелак, - сацыяльна арыентаваная эканоміка застаецца, з выбранага курсу не сыдзем.
У эканамічнай частцы ўказ фіксуе ўсе патрабаванні і даручэнні Прэзідэнта, агучаныя за 2 апошнія месяцы. Па пунктах, канкрэтна з дакладнымі лічбамі.
Зніжэнне на чвэрць сабекошту, стварэнне 50 тысяч эфектыўных рабочых месцаў, у тым ліку ў прыватным малым і сярэднім бізнесе. Г.з. не купі - прадай, а вырабі, прадай, пажадана на экспарт або замяшчаючы імпарт. Усе новыя праекты, уключаючы паслугі (той жа транспарт, лагістыка, страхаванне, сэрвіс), павінны прынесці не менш за 600 мільёнаў долараў выручкі за год. Сур'ёзная лічба, за якой прыкладна дзясятак заводаў з абаротамі Штадлера або каля сотні малых цэхаў, майстэрняў і цэнтраў паслуг.
Яшчэ адна планка - вяртанне грошай за ўжо пастаўлены экспарт. Да канца года - не менш за 100 мільёнаў долараў. З улікам праблем у партнёраў у ЕС і СНД - сур'ёзнае выпрабаванне для юрыстаў і служб продажаў.
З добрых навін для сумленнага бізнесу - моцнае антыманапольнае рэгуляванне, спрошчаны доступ да кітайскіх крэдытных ліній, паэтапнае зніжэнне крэдытных ставак і кампенсацыя працэнтаў на конкурснай аснове праз Банк развіцця. Галоўныя крытэрыі падтрымкі - павышэнне даходаў і скарачэнне выдаткаў.
Найважнейшы пункт - паступовы сыход ад перакрыжаванага субсідзіравання па камунальных паслугах. Гэтая калі дзяржава раздае грошы дзясятку камунальных ведамстваў - ад водаканала да энергетыкаў, каб тыя не павышалі тарыфы для насельніцтва. У тэорыі добра. На практыцы: у камунальнікаў няма стымулу эканоміць - заўсёды можна папрасіць субсідыю з бюджэту. Разабрацца ў тарыфах амаль немагчыма. Колькі рэальна аплачвае чалавек? Колькі каштуе, скажам, вываз смецця? Ці ёсць у тарыфах бязладнасць і карупцыя?
Адыход ад перакрыжаваных субсідый і выхад на 50-працэнтнае пакрыццё, але рэальных, пералічаных і празрыстых тарыфаў - стратэгія ўказа. Пры гэтым грошы з бюджэту атрымаюць не камунальнікі, а канкрэтныя сем'і праз адрасную сацдапамогу і кампенсацыю тарыфаў. На гэтыя мэты выдзяляецца амаль 11 трыльёнаў рублёў - 8 з рэспубліканскага, 2,8 - з мясцовых. Безнаяўныя субсідыі малазабяспечаным пачнуць працаваць ужо з 1 кастрычніка, г.з. новага абагравальнага сезона.
Дарэчы, павышэнне тарыфаў - заўсёды спакуса для гандлю моцна павысіць цэны. На гэты выпадак ва ўказе вызначана планка - 3,7 % у агульную скарбонку інфляцыі. Усё астатняе за кошт рэзерваў, зніжэння нацэнак, скарачэння пасрэднікаў і адміністрацый, эфекту ад аб'ёмаў.
Дадаткова з 1 сакавіка - павышэнне бюджэту пражытачнага мінімуму і перагляд іншых сацыяльных выплат.
У мэтах бюджэтнай эканоміі адкладваюцца капітальныя траты не першага парадку, уключаючы рамонты, рэканструкцыі, закупку абсталявання і будаўніцтва.
Першачарговае зніжэнне выдаткаў на імпартную сыравіну, матэрыялы і камплектуючыя і максімальнае задзейнічанне мясцовых рэсурсаў.
Задача Нацбанка - нарошчваць золатавалютныя рэзервы да ўзроўню 3-месячнага пакрыцця імпарту і кароткіх знешніх пазык. Плюс персанальная адказнасць Нацбанка і ўрада за педантычнае пагашэнне знешніх валютных крэдытаў. Рэпутацыю прыстойнага пазычальніка Беларусі трэба захаваць. Інакш ні пра якія новыя праграмы і рэфінансаванні ранейшых немагчыма будзе дамовіцца з міжнароднымі крэдыторамі.
Запускаецца другая аптымізацыя функцый і колькасці дзяржапарата. Не проста скарачэнне, адштурхваюцца менавіта ад функцый: менш бюракратыі - менш чыноўнікаў. Уся эканомія - на павышэнне зарплат дзяржкіраўнікам. Дзейсны стымул пачысціць ведамствы.
У АПК уводзіцца спрошчаная працэдура фінансавага аздараўлення гаспадарак і пашыраюцца правы даверных кіраўнікоў аж да перадачы ва ўласнасць, калі даказалі сваю эфектыўнасць.
Плюс мінімізацыя наглядных праверак і саміх наглядных органаў. Фіскальным органам задача - не банкруціць прадпрыемствы тут і зараз, скажам, санкцыямі і штрафамі, а дапамагаць вывесці іх на стабільную і бясстратную працу ў будучыні.
Да 1 чэрвеня павінна быць распрацавана абноўленая кадравая палітыка, комплексна ад навучання і прэміравання да зняцця з пасады.
Ацаніць працу вертыкалі ўлады па ўказе можна па празрыстых крытэрыях. Прэм'ер-міністр і кіраўнік Нацбанка - макраэканамічная стабільнасць і кіраванне валютнымі абавязацельствамі. Віцэ-прэм'еры і МЗС - аб'ёмы і геаграфія экспарту, міністры і кіраўнікі канцэрнаў - прамыя замежныя інвестыцыі і імпартазамяшчэнне. Губернатары і мясцовыя ўлады - плюс новыя рабочыя месцы. Дырэктарат на дзяржпрадпрыемствах - чысты прыбытак і скарачэнне сабекошту.
Г.з. у кожнага пункта прэзідэнцкага ўказа ёсць свой канкрэтны выканаўца, ён жа адказвае за вынік і шырэй за эфектыўнасць і ўстойлівае развіццё, у імя якіх і прымаецца праграма жорсткіх, але апраўданых мер.
.
