Хуткасцю выпуску навацый у серыю Прэзідэнт у цэлым застаўся задаволены, але папярэдзіў: гэта толькі першы крок у барацьбе за тэхналагічную будучыню Беларусі. І размова не толькі пра навуку і навукоўцаў, размова пра геапалітыку і суверэнітэт. Чаму? Усе аргументы выслухаў і большасць навінак ацаніў наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў.
Дзесяцігоддзе за тры гады ў электрамашынабудавані
Тры гады для гісторыі - імгненне. Але для гісторыі электрычнага машынабудавання ў гэтыя 36 месяцаў змясцілася цэлая эпоха навацый. Ад кітайскага электракара і "Тэслы" ступілі ў сваю лінейку: ад электробуса і электра-мінівэна да самаката на электрацязе. У камунальнай тэхніцы ўжо сёння з прыстаўкай эка- ад гарадскога пыласоса да ўкладчыка лёду ўсё беларускае. Плюс унікальная серыя беспілотнікаў новага пакалення для бяспекі краіны і суперзапатрабаванага экспарту ў стылі хакі. Ні адна, нават самая гіганцкая краіна ў свеце не змагла правесці такую электрарэвалюцыю ў такія сціснутыя тэрміны. А беларусы зрабілі. Хоць сёння Прэзідэнт з парога запатрабаваў не расслабляцца - гэта толькі першы этап, першыя паўкрока для навукі і вытворчасці.Дыялог на парозе выпрабавальнага палігона сімвалічны ўдвая. Аб'ект узвялі з падтрымкай Прэзідэнта, выразна пазначыўшы: машынабудаванне, уключаючы легкавое, - наш прыярытэт. Тут тэсціруюць навацыі галіны з усёй постсавецкай. Такіх цэнтраў толькі два на вялізнай прасторы. А без выпрабаванняў, як без тэстаў у медыцыне, нічога не вырашыць.
Навука - каб выдужаць пры магчымым перадзеле свету
Другі матыў Прэзідэнта маштабнейшы. Наступныя пяць гадоў выжывуць толькі тыя эканомікі, што засядлаюць навуку. Таму такое запытанне з навукоўцаў: шмат у чым іх мазгамі і рукамі Беларусь выбівае для сябе шанц застацца краінай высокіх тэхналогій, а не аграрным дадаткам.Электрамабілі і электранавацыі - у серыю
У гэтай сферы важная глыбіня навукі і прамысловая база. Так, за тры гады прабеглі адрэзак, які заняў у канкурэнтаў дзесяцігоддзі. Так, стварылі навуковую школу. Але пакуль няма свайго "кузава" для большасці прататыпаў і, што важней, няма серыйнасці. А без гэтага немагчыма дапрацаваць доследны ўзор, пралічыць рэальную цану і заняць рынак. Якраз аб тым, як выйсці ў серыю, дыялог Прэзідэнта з кіраўніком Акадэміі навук.Забягаючы наперад, колькі ў распрацоўцы свайго, беларускага, - гэта будзе галоўнае пытанне кожнаму распрацоўшчыку. Будзь то электрарухавік, датчыкі шуму і вібрацыі або паслугі ўсяго палігона. Цікава, што ні адзін адказ не апусціць планку айчыннага ніжэй за 70 %. У тых жа тэстах не робім толькі супердарагі краш-тэст, гэта калі машына з манекенам усмятку. На астатняе - чарга з заказчыкаў, уключаючы расійскія ГАЗ і КамАЗ.
Беларускі МАЗ зрабіў крок у новую тэхналогію літаральна з парога цэнтра. Тут гендырэктар холдынга прапанаваў Прэзідэнту замовіць для Мінска першую серыю новых электробусаў. Каб абкатаць на справе, дапрацаваць, знізіць цану. Лідар пагадзіўся, але паправіў: не толькі сталіца павінна атрымаць навінкі.
Уся лінейка экатэхнікі: ад электробуса да родстара і самаката
Электробусы для Мінска ўжо дадзенасць. Першы пераход на экатранспарт забяспечыў Белкамунмаш, ужо больш за 80 машын плюс знешнія рынкі. Добра бяруць усходнія сталіцы.Зялёны трэнд сёння падхапляе МАЗ. Электробусу, на якім прапанавалі праехаць Прэзідэнту, не патрэбна сетка зарадных станцый: свае кілаваты ён атрымлівае за ноч. Аднаго зараду хапае на поўную змену па сталіцы. Дадаткова ў салоне ўжо звыклыя атрыбуты цывілізацыі: кандыцыянер, USB-порты, камфорт супернізкай падлогі. Важны нюанс дызайну - поўная сумяшчальнасць з братам, на якім усталяваны дызель Еўра-6. У заказчыка ёсць выбар - зрабіць цэлы крок або палову да экатранспарту.
На новым электробусе даязджаем да гонару ўсяго беларускага электрапрама - выставы. Тут як навінкі, што ўжо ў серыі, так і прататыпы, начынне якіх - наш эксклюзіў, камерцыйная таямніца і перавага. Лінейку легкавых электракараў Прэзідэнт вывучае з прыхільнасцю. Асабіста даваў даручэнне на распрацоўку, асабіста тэсціраваў канкурэнта - "Тэслу". Таму і запытанне большае. Першы седан на базе "Джылі". Акрамя кузава і літыевага начыння батарэі - усё айчыннае. Застаўся адзін крок да народнай маркі па цане і якасці. Побач мінівэн, для сям'і і бізнесу, да канца года стане на 100 % беларускім. Першапачаткова свая распрацоўка - гэта каркасна-панэльнае аўто. Як жартуюць распрацоўшчыкі, зварыць можна ў любым гаражы на каленцы. Адгэтуль нізкі кошт і жывучасць. Гэты ўзор працуе ў Батанічным садзе, наступныя гатовыя зрабіць для пляжаў, МНС, гольфа, фермера або гарадскога малога бізнесу.
Прэзідэнт затрымліваецца ля лёгкага спартыўнага баліда. Родстар выдае 270 кіламетраў без падзарадкі, але не хуткасць галоўнае. На спорткары навукоўцы адпрацоўваюць усе лепшыя інжынерныя рашэнні - ад кампазітнага кузава да звышадчувальнай электрыкі і магутнага рухавіка. А гэты ўзор, хоць і не такі эфектны вонкава, адпрацоўвае імпартазамяшчэнне. Беларускі камбайн для залівання лёду ўжо сёння на чвэрць таннейшы за амерыканскія і канадскія аналагі, а ў якасці мінімум не горшы. Адгэтуль і даручэнне Прэзідэнта.
Электранавінка для гарадской чысціні з паэтычным імем "Мураш". Ён кампактны, акуратны, працуе як пыласос і снегапрыбіральшчык. Збіраюць у Смалявічах, іспыт здаў у Мінску.
Прэзідэнт пытае меркаванне сталічнага мэра, як сябе паказаў "Мураш" на вуліцах і тратуарах, ці патрэбна гораду такая распрацоўка.
Графенавыя батарэі - без аналагаў у свеце
Аснова любога электракара - рухавік і батарэя. Першы навучыліся рабіць самі ўжо ў трох мадыфікацыях, з акумулятарам больш складана. Літый-іённае начынне, яго ўвесь свет купляе ў Кітаі і Карэі. Самім без прыродных залежаў не вырабіць. Але ўнікальным аналагам можа стаць беларускі графен, гэта, чытай, цэлая рэвалюцыя ў батарэях. Так, патрэбна дапрацоўка, але пытанне такое прынцыповае, што яго Прэзідэнт ставіць на асаблівы кантроль.Тэхніка ў стылі сучаснага горада
Яшчэ адна лінейка экатэхнікі: матацыклы, мапеды, веласіпеды і самакаты на электрацязе. Усё на айчыннай базе. Усё ўжо абкатана ў рэальных умовах. Для надзейнасці адзін скутар аддаюць Прэзідэнту на тэст-драйв. Па факце гэта і кантроль якасці, і рэкламны ход. Статус "прэзідэнцкага транспарту" дапамагае раскруціць продажы.Інфраструктура электрарэвалюцыі - зарадныя станцыі. Вялікіх па краіне ўжо каля 3 соцень. Але каб электракар пайшоў у народ, распрацавалі кампактную зарадку, прама ў гаражы і ад звычайнай сеткі. Бліжэй да людзей - бліжэйшыя гарызонты народнага электрамабіля.
Новае пакаленне беспілотнікаў
Вялікая частка экспазіцыі ў рэкламе не мае патрэбы. Кліенты ў форме (і не толькі беларускай) даўно ацанілі перавагі беспілотнікаў (ударных і для разведкі) у сучаснай вайне.Таннейшыя за самалёты і ракеты. Адзін бачыць фронт у пяць квадратных кіламетраў, другі б'е з дакладнасцю да 2 метраў. Трэці рэактыўны, можа паказваць любы самалёт для радара або працаваць як камікадзэ. Ва ўсіх выпадках цана на парадак меншая. Невыпадкова менавіта гэтую зброю аналітыкі ад ЗША да Кітая называюць галоўным ваенным козырам на найбліжэйшыя гадоў 20.
І яшчэ з вялікіх навінак - цяжкі беспілотны верталёт. У свеце такія вырабляюць толькі 8 краін, уключаючы Беларусь. Незаменныя ў сучаснай вайне ў рысе горада - апрабаваны ў баях у Сірыі.
Другі ўзор для мірнага часу - беларуска-польская кааперацыя. Карысная нагрузка - паўтоны, можа працаваць на пагранічнікаў, МНС і сельскую гаспадарку. Нягледзячы на знешнюю прастату, на паверку нават больш надзейны, чым верталёт. Спыніцца рухавік, зможа зніжацца да паўсотні кіламетраў.
Навінкі ўражваюць, але не павінны расхалоджваць
Такое багацце навінак у серыю і прататыпаў за цяперашняй мяжой тэхналогій не пакінула абыякавымі ні Прэзідэнта, ні журналістаў. Адсюль і першае пытанне па выніку вялікага агляду.Паказальны момант - сёння навукоўцы і інжынеры ні разу не паскардзіліся на слабасць фундаментальнай навукі, бюракратызм дзяржорганаў або адсутнасць цікавасці заказчыкаў. Галоўная просьба: даць шанец першай малой серыі як трамплін для выхаду на вялікі рынак. А значыць беларуская навука ўжо жыве ў рытме і ўмовах заўтрашняга вялікага перадзелу сусветных рынкаў і гатовая пазмагацца за свой кавалак экспартнага пірага.
