Беларусь павінна максімальна выкарыстаць магчымасці лічбавай эканомікі. Такую задачу паставіў сёння Прэзідэнт. На нараду ў Палацы Незалежнасці былі запрошаныя адказныя дзяржаўныя асобы і вядомыя прадстаўнікі IT-супольнасці. Імклівае развіццё рынку камунікацый і сувязі не проста закранула Беларусь, яно вызначыла вектар развіцця краіны на найбліжэйшыя гады і дзесяцігоддзі. Мы ўжо жывём у стагоддзе "лічбавай рэальнасці". Яшчэ вясной Кіраўнік дзяржавы гаварыў аб стварэнні IT-краіны. Сёння пэўныя напрацоўкі ў выглядзе праекта дэкрэта "Аб развіцці лічбавай эканомікі" прапанавалі на разгляд Прэзідэнту. Дакумент прадугледжвае самыя спрыяльныя ўмовы для развіцця IT-галіны, прыходу капіталу, развіцця новых тэхналогій блокчэйн. Размова ідзе і аб штучным інтэлекце, аб робатызацыі і аб магчымых біятэхналагічных варыянтах. Акрамя гэтага, гэта таксама стварэнне ўмоў для трансфармацыі традыцыйных галін. І, вядома, пытанні адукацыі. У цэлым, як адзначаюць эксперты, у дакуменце закладзена стварэнне глабальна новай эканомікі. Дэкрэт ужо назвалі рэвалюцыйным. Чакаецца, што Кіраўнік дзяржавы падпіша яго ў найбліжэйшыя дні. Андрэй Крывашэеў падрабязна і грунтоўна.
Як абывацелю ацаніць маштабы лічбавай рэвалюцыі, прапісанай у прэзідэнцкім дэкрэце? А вы ўспомніце свае адчуванні, калі памянялі друкаваную машынку на камп'ютар, пэйджар на смартфон, VHS-плэер на хатні 3D-кінатэатр, штодзённік на планшэт або тыпавую кватэру на разумны дом са штучным інтэлектам. Успомнілі? А зараз перавядзіце ўсё гэта на маштабы краіны, і нават так гэта будзе толькі малой крыхай будучых перамен.
Крыптавалюты, кантракты, якія самі сябе выконваюць, медыцына на тэхналогіі блокчэйна - ставіць дыягназ да першых сімптомаў хваробы. Плюс такія цацкі, як беспілотныя аўто, гарады, якія самі кіруюць трафікам і рэсурсамі, дамы, надрукаваныя на прынтары, і гэтак далей, пакуль чалавеку хапае фантазіі - навуковай фантазіі.
Важна, што лічбавую рэвалюцыю ў адным дэкрэце прапісалі самі айцішнікі.
Важна, што ўрад не шліфаваў, а Прэзідэнт асабіста пашырыў межы дакумента.
Важна ўтрая, што прамым даручэннем лідара - працаваць па-новаму "іменем лічбавай рэвалюцыі" можна і трэба ўжо сёння. Не чакаючы ўступлення рэвалюцыйнага дэкрэта ў сілу.
Гэта нават не будучыня - сучаснасць. Прарываецца ў свеце, дзе толькі магчыма. Дзе ёсць грошы, палітычная воля, дынаміка або драйв у эканоміцы, як гаворыць сам крэатыўны клас. Шмат дзе ідзе з намаганнямі - супрацівяцца бюракраты, класічнае права і традыцыйныя індустрыі. Але не ў Беларусі. Заказчыкам татальнага пераходу ў лічбу ў нас выступае дзяржава. І не абстрактна ўлада, а першая асоба. На лічбавыя рэйкі пераходзім этапамі. Успомнім. Спачатку Парк высокіх тэхналогій (ПВТ) як інкубатар новай эканомікі. Створаны 12 гадоў таму дэкрэтам Прэзідэнта.
Затым электронны ўрад, маштабная дэбюракратызацыя і анлайн-тэхналогіі. Ужо прывыклі да электронных дзённікаў, чэргаў, даведак, білетаў, пашпартоў, банкінгу.
Далей расцём услед за лічбай. 2015 год. Перадвыбарная праграма Аляксандра Лукашэнкі. Тэхналогіі 5G, шырокапалосны Інтэрнэт, венчурныя фонды для самых рызыкоўных і адважных стартапаў.
Праз усяго паўгода новая планка. У Пасланні народу і парламенту адназначная мэта - ІТ-краіна.
Тады шэраг гора-аналітыкаў вушам не паверылі. Вырашылі, маўляў абмовіўся Прэзідэнт. Не ІТ-краіна, а лакальная ІТ-сфера. Анклаў новай эканомікі. Потым пайшлі размовы, што за такія кароткія тэрміны такі маштабны дакумент не падрыхтаваць - "завалакіцяць". Затым плётка, што ўсе самыя яркія прапановы адсее ўрад, выпусташыць дакумент.
Усё апынулася дрымучай аналагавай дэзінфармацыяй. Сёння на вышэйшы ўзровень вынеслі той самы фундаментальны дэкрэт аб лічбавай эканоміцы.
Аўтары дэкрэта - нават не ўлада, а эксперты і бізнес Парку высокіх тэхналогій і шырэй - уся ІТ-супольнасць Беларусі. Людзі - як нашы, так і "нашы" іншаземцы. Заклалі ў дакумент самае перадавое, што толькі ёсць у свеце, пра што большасць толькі марыць. Можа, і думалі дзесьці: самае рэвалюцыйнае "зрэжуць" на нарадзе. Але не, Беларусь цвёрда вырашыла гэтую рэвалюцыю засядлаць і ўзначаліць. Гарантаваную Прэзідэнтам нарадау з праектам дэкрэта на руках паводле традыцыі сабралі шырока і адкрыта. Распрацоўшчыкі, кіраўнікі і бізнес-кіты ІТ-сферы, урад, Адміністрацыя Прэзідэнта. Усе меркаванні, і ўсе тыя, каму ўкараняць лічбу ў эканоміку і жыццё. Лідар Беларусі, адкрываючы нараду, яшчэ павышае планку: размова не проста аб высокіх тэхналогіях, размова аб самадастатковасці дзяржавы, гэта значыць, аб новым вымярэнні беларускага суверэнітэту.
Лічбавая рэвалюцыя ў фактах і датах дэкрэта. Мэта першая - стварыць свае і завесці ў краіну буйныя сусветныя карпарацыі, якія вырабляюць софт і жалеза, гэта значыць, і начынка, і самі модныя гаджэты. ІТ-мовай "Інтэрнэт рэчаў".
Для гэтага рэжым Парку высокіх тэхналогій прадаўжаецца да 2049 года. Плюс 33 да цяперашняга. А значыць, і цяперашні школьнік, і студэнт паспеюць стаць бізнес-анёламі. Вырасціць свой беларускі "яблык" і ператварыцца ў сваіх Сціваў Джобсаў.
Далей - пашырэнне відаў высокіх тэхналогій у Парку. Гэта і штучны інтэлект, і беспілотныя аўто, і тыя ж гаджэты, і вялікія базы даных.
Яшчэ з рэвалюцыйнага - дазвол выкарыстоўваць брытанскае права на беларускай зямлі, каб сусветныя карпарацыі жылі ў Беларусі, але ў звыклым юрыдычным асяроддзі. Плюс электронныя дагаворы - папера даўно ў мінулым, і адмова ад фармальных падаткаў, накшталт афшорнага збору. Такія падаткі на практыцы не плацяць - ад іх бягуць на астравы і ў ціхія гавані.
"Чаму ж Беларусі не стаць такой гаванню. Тым больш, што рэальная стабільнасць і бяспека ў дзяржаве і грамадстве ўжо створаныя?" - пытаецца Прэзідэнт. Па сучасных мерках - гэта найвялікшая каштоўнасць. Моцная ўстойлівая дзяржава, якая абараняе і людзей, і бізнес ад самаўпраўнасці - гэта ж прамая дзелавая цікавасць.
Аб важнасці моцнай дзяржавы - партнёра, заказчыка і саюзніка на ўнутраным і знешнім рынках, ды яшчэ з рэпутацыяй стабільнага грамадства - гаворыць і сам бізнес. Гэта канкурэнтная перавага: ты расцеш у цішыні і камфорце, а ў канкурэнта пад нагамі зямля гарыць ад узрушэнняў. Цікавы факт - толькі даведаўшыся аб падрыхтоўцы дэкрэта, у Беларусь ужо пайшлі новыя ІТ-кампаніі. Значыць, давяраюць.
Напрыклад, хіт у прыкладаннях - кніга, якую можна не толькі памацаць, але і стаць яе галоўным героем. Адзін з самых папулярных інтэрактываў года паводле версіі "яблычнага" сэрвісу. А стваральнікі пераехалі з Масквы ў Мінск, ведаючы аб перавагах.
Мікалай Вяршынін, дырэктар студыі "Бабака", стваральнік гульні "Зялёны капялюшык" (Расія): "Галоўным фактарам у прыняцці рашэнняў аб развіцці вытворчай базы ў Беларусі і аб больш шчыльнай інтэграцыі ў ПВТ, пэўна, паслужыла вестка аб тым, што плануецца да падпісання новы дэкрэт з яшчэ цікавейшымі магчымасцямі для ІТ-сектара".
Дэкрэт аб лічбавай эканоміцы - гэта яшчэ і фінансавая рэвалюцыя. Крыптавалюты і іх легальнае ўваходжанне ў эканоміку. Самая прасунутая ў гэтым плане - Японія, але нават там, напрыклад, пакуль не могуць увесці ў практыку смарт- (або разумныя) кантракты. У самым простым выглядзе гэта праграма, якая злучае пастаўшчыка і заказчыка. Першы адгрузіў тавар, разумны кантракт аплаціць здзелку аўтаматычна. Ні зладзейства, ні пратэрмінаванай запазычанасці, ні пасрэднікаў, ні судовых цяжбаў. Дэкрэт дазваляе Беларусі стаць першай краінай у свеце з легальнай тэхналогіяй "разумнага" кантракта.
Новая лічбавая эканоміка не стане востравам у Беларусі. Хутчэй, як лакаматыў пацягне за сабою ўсе традыцыйныя індустрыі. Яшчэ і ў гэтым мэта рэвалюцыйнага дэкрэта. Напрыклад, тая ж тэхналогія блокчэйн - не проста крыптавалюты, гэта платформа, з якой растуць генетыка і біяінжынерыя, будаўніцтва, новыя матэрыялы, медыцына, сувязь і лагістыка. Усюды, дзе штучны інтэлект можа накіраваць станок, скальпель або электрычнасць больш дакладна, чым інтэлект чалавечы.
Нас ужо не ўражваюць рэчы, надрукаваныя на 3Д-прынтары, дыягностыка рэдкіх спадчынных захворванняў, дзе шанц 1 на мільён, разумны горад, які сам рэгулюе святлафоры. Уся гэтая лічбавая маса па дэкрэце будзе ўкараняцца і працаваць не толькі на эканоміку, але і на якасць жыцця кожнага грамадзяніна.
Рэвалюцыйнае права дэкрэта і самыя льготныя ўмовы ў свеце для айцішнікаў - гэта і рэвалюцыйная адказнасць за вынік. Такая пазіцыя Прэзідэнта. Так, імгненнага эфекту і мільярдаў адразу не чакаем - ведаем, як карпатліва, напрыклад, Парк убудоўваўся ў сусветную IT-эканоміку. Але людзі павінны бачыць штодзённыя перамены да лепшага. Хай у малым, як з электроннымі чэргамі або транспартам па раскладзе ў тэлефоне, але сістэмна, як прывыклі беларусы ў рэальным жыцці.
І яшчэ пра людзей, дакладна, пра інтэлект, таленты і адукацыю. Дэкрэт дазволіць стаць не толькі інкубатарам, але і скарбонкай лепшых спецыялістаў. Гэта дзяржаўная мэта - выгадаваць, выхаваць і захаваць лепшыя мазгі для Беларусі і ў Беларусі.
Дэкрэт па факце стварае і новае адукацыйнае асяроддзе ў Беларусі. Адміністрацыя ПВТ становіцца донарам новых ведаў - дазволена фінансава падтрымліваць IT-адукацыю.
Плюс кампаніі і карпарацыі - рэзідэнты Парка - змогуць самі вучыць айцішнікаў як абсалютна прыкладныя ўніверсітэты. Таксама дазволена аказваць спонсарскую дапамогу традыцыйным ВНУ і выдзяляць гранты таленавітым выкладчыкам і студэнтам.
Гэтая навацыя абсалютна ў прэзідэнцкай логіцы, калі вучоба непарыўная з рэальнай справай. Інакш дыплом не дае спецыяліста.
У IT-бізнесу свой аргумент - лягчэй укласці ў юную галаву актуальныя веды і практыку, чым перавучваць выпускніка пасля ВНУ, страчваючы ініцыятыву і грошы, марнуючы час.
Так бачыць галоўную місію дэкрэта заснавальнік EPAM Аркадзь Добкін. IT-краіна - гэта, вядома, эксперымент, рызыка і творчасць. Але без гэтага на мяжы лічбавай эры любое прамаруджанне фатальна.
Да сумеснай творчасці бізнес, дзяржкіраўнікоў і таленавітых айцішнікаў заклікае і Прэзідэнт. Нават такім маштабным дэкрэтам усяго не апішаш. Новая эканоміка нараджаецца на вачах. Але хіба не цікава беларусам і ў Беларусі стаць стваральнікамі будучай рэальнасці.
Рашэнне аб дэкрэце прынята і да канца года будзе аформлена юрыдычна. Засталося прызямліць яшчэ 10 гадоў таму навуковую фантастыку на нашу як ніколі ўдзячную глебу сёння.
