Як рэагаваць? Прычым не толькі ў тактыцы (на месяц-два наперад), але і ў стратэгіі - вырашалі сёння ў Палацы Незалежнасці. Прэзідэнт Беларусі з ключавымі кіраванцамі з урада, парламента і Адміністрацыі Кіраўніка дзяржавы аналізавалі даклад Белнафтахіма. Галоўны тэзіс беларускага лідара - дзяржава не играе з сусветнымі спекулянтамі, а займаецца рэальнай эканомікай і надзённымі праблемамі сваіх грамадзян. Больш падрабязна - наш палітычны аглядальнік Андрэй Крывашэеў.
Свет ва ўмовах сыравіннай вайны і на грані новага крызісу
Сусветная эканоміка без стабільнасці і правілаў, ды яшчэ, па меркаванні аналітыкаў, напярэдадні новага эканамічнага крызісу. У такіх умовах вядучыя краіны планеты дэманструюць адзіную стратэгію выжывання - кожны сам за сябе. Максімум, што гіганты робяць разам - гэта здаюць слабых, як здалі Венесуэлу, і перакройваюць рынкі, як спрабуюць падзяліць сёння рынак вуглевадародаў. А як дзейнічаць эканомікам сярэднім і малым? Тым, хто напроста ў вялікай гульні не ўдзельнічае і можа ў ёй стаць хіба што разменнай манетай? Менавіта гэтаму сёння Прэзідэнт прысвяціў першую палову дня, сфармуляваўшы галоўныя пытанні для ўлады, нафтахіміі і эканомікі ў цэлым.
У сусветную дэпрэсію 30-ых гадоў мінулага стагоддзя эканаміст Кейнс, яго зараз любяць цытаваць ад Вашынгтона да Крамля, горка прымячаў: "Цэны на нафту нам дыктуюць не вытворцы, а жоўтыя таблоіды і біржавыя спекулянты з Уол Стрыт". І першыя, і другія да рэальнай эканомікі дачынення не маюць. Мільёны беспрацоўных не накормяць, і вытворчасць не адновяць. Здаецца, амаль стагоддзе прайшло, мінімум 4 крызісы за плячыма, а галоўнае пытанне тое ж: адны іграюць на нафтавых каціроўках, другім даводзіцца ратаваць эканоміку ад сямейнага бюджэту да дзяржаўнага.
"Барэль нафты = бочка перапоны"
Графік цаны бочкі нафты больш нагадвае кардыёграму стрыжня, чым рэальны кошт. Калі браць толькі глабальныя фактары, выходзіць так. Спачатку эпідэмія і прыпынак заводаў, асабліва ў Кітаі і Еўрасаюзе: нафта падае ніжэй за 40. Затым Расія адмаўляецца ад здзелкі з АПЕК, саўдыты ў адплату "заліваюць" нафтай Кітай і Еўропу - бочка прабівае "плінтус" у 20 долараў. А па некаторых кантрактах і зусім балансуе на мяжы пяці.
Затым Раснафта нібы выходзіць з натаноснай Венесуэлы, а Штаты зноў жа нібы пачынаюць рыхтаваць ваенную агрэсію і пераварот у Каракасе. Мінус адзін ігрок - цана бочкі паўзе ўверх, замацоўваючыся на 25-ці. Затым Пуцін тэлефануе Трампу, Трамп сігналізуе Эр-Рыяду: рыхтуецца картэльная змова. І вось ужо каранціны і спыненыя заводы па ўсёй Еўропе забытыя - на пазітыве ад чутак нафта бярэ планку ў 30 долараў.
У сардэчнікаў ва ўрадах нафтаносных дзяржаў адлегла. А як быць краінам з рэальнай эканомікай?
Нафтавае пытанне і запасы сыравіны і паліва ў Беларусі
Якая цана для Беларусі больш выгадная - высокая або нізкая? Тут эксперты разыходзяцца. Дарагая нафта, асабліва без роўных умоў у Саюзнай дзяржаве - гэта выпрабаванне для прамысловасці і сельскай гаспадаркі, г. з. для экспарту. Але і танная нафта не ў рост. Падае плацежаздольнасць на ключавых рынках, асабліва ў Расіі - няма чым аплачваць беларускія тавары. Зноў дрэнна для экспарту. Плюс зніжаюцца прыбыткі ад перапрацоўкі сыравіны на беларускіх НПЗ, а гэта - валюта ў краіну. Выходзіць, для Беларусі, як і для большасці краін планеты больш выгадная сярэдняя, але стабільная цана нафты. Без шальнога росту і такога ж шальнога падзення.
Скокі цэнаў на нафту для Беларусі абцяжарваюць штогадовыя цяжбы з пастаўшчыкамі. Там, дзе павінны працаваць саюзныя пагадненні, гаспадарчыя суб'екты, дыпламаты і юрысты, прыходзіцца падключаць цяжкую артылерыю - аж да прэзідэнтаў.
Каб сысці ад нафтавых спрэчак, Кіраўнік дзяржавы даручае сфарміраваць запас. І звярніце ўвагу - размова не толькі аб сырой нафце, але і аб нафтапрадуктах.
Які запас патрэбен Беларусі? Для ўнутранага попыту - ад асабістых аўто да пасяўной і ўборачнай, па разліках экспертаў, хапіла б каля 400 тысяч тон. Але калі рэзерваваць яшчэ і экспартную перапрацоўку на два месяцы наперад, выходзіць ужо каля 4 мільёнаў. Сур'ёзны зачын, які дазваляе спакойна праходзіць усе знешнія шокі.
Паводле даных профільнага канцэрна, у красавіку нафтахімія вярнулася ў спакойны, штатны рэжым працы. Але запас трываласці яшчэ не набраны.
Харчаванне - другое золата
Не нафтай адзінай жыве Беларусь. А таму, акрамя запасаў сыравіны, бягучых кантрактаў і стану сховішчаў, Прэзідэнта цікавяць больш жыццёвыя пытанні. Напрыклад, як забяспечаная палівам пасяўная. Або які зачын на палях ужо ўкладзены ва ўраджай бягучага года. Не сакрэт, што з-за каранцінаў шматлікія краіны зрываюць раннюю сяўбу. Пад пагрозай Балгарыя, Іспанія, Італія, Расійская Кубань і Украіна. А значыць, цалкам верагодна, што не толькі Афрыка паўднёвей за Сахару будзе недаядаць і галадаць сёлета. Але і зачынены ў сваіх кватэрах "цывілізаваны свет".
Кіраванцам ад аграсектора дасталася за няспрытнасць. Беларусь ужо па факце жыве ў новым клімаце. Тэмпература за суткі скача на 20 градусаў. Простае гаспадарскае рашэнне - замацаваць вільгаць у зямлі, але паступілі так далёка не ўсе гаспадаркі.
У агракамбінаце "Ждановічы" вільгаць на гэтых палях закрылі яшчэ ў пачатку сакавіка. Простая аперацыя дала насенню вільгаць, угнаенні, кісларод і цяпло. Квартэт галоўных фактараў росту. На гэтых палях зараз высейваюць ячмень. Плошчы павялічылі на трэць да мінулага сезона, а каб скончыць хутка, і па тэхналогіі выкарыстаюць сеялкі з шырынёй захопу ў 12 метраў. У выніку за пагодлівы дзень адна машына апрацоўвае больш за сто гектараў.
Раней за тэрмін сёлета пасеюць і кукурузу, пад яе ўжо перакраілі агракарту, усё, што неабходна для старту пасяўной, - камфортная тэмпература глебы. Выбар культуры тлумачаць проста: устойлівая да засухі, выдатны рацыён для жывёлагадоўлі.
Калі сусветная эканоміка, як прагназуюць, сыдзе ў штопар пасля ўсіх каранцінаў, харчаванне стане другім золатам на найбліжэйшыя гады.
Ці зможа картэльная змова ў выглядзе АПЕК плюс Расія, плюс ЗША падняць цану на бочку нафты да 45 долараў і, тым больш, утрымаць хоць бы да восені - г. з. да выбараў у ЗША, аналітыкі варажыць не бяруцца. Бо нават вялікі эканаміст эпохі вялікай дэпрэсіі Джон Кейнс даваў выдатныя парады для рэальнай эканомікі, але дрэнна іграў на фондавай біржы.
Беларусь у такія ігры не іграе, аддаючы перавагу здаровай логіцы: нафтавыя цэны ўніз - час рабіць запасы. А калі яшчэ правядзём у тэрмін і па тэхналогіі ўвесь аграрны сезон - будзем і з харчаваннем, і з экспартам, які расце ў цане.
