Мы зараз выкарыстоўваем кірылічнае пісьмо, а ці былі/ёсць іншыя варыянты алфавітаў для беларускамоўнага пісьма?
Мікалай Прыгодзіч: Канешне, мы да кірыліцы прывыклі, ёй карыстаемся, але і сёння выкарыстоўваем лацінку. Наша беларуская лацінка некалькі гадоў таму была зацверджана ААН, ЮНЕСКА я маю на ўвазе, як афіцыйная лацінка, якая выкарыстоўваецца ў міжнародных стасунках. Адкрыйце свой пашпарт, там будзе напісана на лацінцы беларускай, зайдзіце ў беларускае метро, там назвы ўсе даюцца і ў кірыліцы, і абавязкова ў лацініцы, шмат іншых месцаў - міжнародныя геаграфічныя карты.
Гістарычна лацінка пачынае ў нас выкарыстоўвацца дастаткова рана, у 16-ым, больш актыўна ў 17-ым стагоддзі. Самі разумееце, што ў канцы 19-га - пачатку 20-га стагоддзяў лацінка была адной з графічных сістэм. Маі каляжанкі, прафесар Ірына Гапоненка і Ніна Мячкоўская, лічаць, што выкарыстанне лацінкі ў другой палове 20-га стагоддзя было выклікана нацыянальным імкненнем проціпаставіць Беларусь Расійскай імперыі. Мы ведаем, што першыя нумары “Нашай Нівы” выходзілі адзін нумар на лацініцы, другі - на кірыліцы. Зразумела, што лацініца не магла тады функцыянальна выкарыстоўвацца, бо мы былі ў складзе Расійскай імперыі, і дзяржаўнай мовай была руская. Але сёння ў замежжы беларуская лацініца незабытая, і некаторыя нашы аўтары таксама калі-нікалі спрабуюць выкарыстоўваць яе.
Яшчэ прыклад вам прывяду. Мы супрацоўнічаем з рознымі еўрапейскімі і не толькі універсітэтамі, дзе ёсць інтарэс да беларускай мовы. У Германіі, калі мы па электроннай пошце звязваемся са сваімі калегамі, то яны найчасцей, у абсалютнай большасці выпадкаў, свае паведамленні нам прысылаюць на рускай або беларускай мове, але лацінскімі літарамі. Ім зруэчней гэтак, а мы адвыклі.
Вядучая: Я ведаю, што была такая гісторыя і з арабскім алфавітам - арабскіе літары, але белаурскія словы.
Мікалай Прыгодзіч: Канешне, у нас ёсць так званыя кітабы. Гэта релігійныя, ці паўрэлігійныя тэксты, звычайна звязаныя з Каранам, якія пачалі у нас выкарыстоўваць найперш у XIX стагоддзі. Яны і раней былі рукапісныя, але ад XVIII не многа засталося. Таму што нашы татары, якія прыйшли яшчэ ў часы старажытных князёў - Гедэмін, Вітаўт і гэтак далей, імкнуліся да таго, каб у нас татарскае войска было. Яно лічылася дасткаткова арганізаваным, падрыхтаваным. Ім дазвалялася ў нас сяліцца, выдзеляліся такія слабодкі. У іх былі пэўныя правы, але жонкі ў іх былі беларускі. Я заўседы гавару ўслед за Нілам Гілевічам - наша мова трымаецца на жанчыне. Таму што маці спявае калыханку на якой мове? Таму мы і гаворым "матчына мова".
Гістарычна лацінка пачынае ў нас выкарыстоўвацца дастаткова рана, у 16-ым, больш актыўна ў 17-ым стагоддзі. Самі разумееце, што ў канцы 19-га - пачатку 20-га стагоддзяў лацінка была адной з графічных сістэм. Маі каляжанкі, прафесар Ірына Гапоненка і Ніна Мячкоўская, лічаць, што выкарыстанне лацінкі ў другой палове 20-га стагоддзя было выклікана нацыянальным імкненнем проціпаставіць Беларусь Расійскай імперыі. Мы ведаем, што першыя нумары “Нашай Нівы” выходзілі адзін нумар на лацініцы, другі - на кірыліцы. Зразумела, што лацініца не магла тады функцыянальна выкарыстоўвацца, бо мы былі ў складзе Расійскай імперыі, і дзяржаўнай мовай была руская. Але сёння ў замежжы беларуская лацініца незабытая, і некаторыя нашы аўтары таксама калі-нікалі спрабуюць выкарыстоўваць яе.
Яшчэ прыклад вам прывяду. Мы супрацоўнічаем з рознымі еўрапейскімі і не толькі універсітэтамі, дзе ёсць інтарэс да беларускай мовы. У Германіі, калі мы па электроннай пошце звязваемся са сваімі калегамі, то яны найчасцей, у абсалютнай большасці выпадкаў, свае паведамленні нам прысылаюць на рускай або беларускай мове, але лацінскімі літарамі. Ім зруэчней гэтак, а мы адвыклі.
Вядучая: Я ведаю, што была такая гісторыя і з арабскім алфавітам - арабскіе літары, але белаурскія словы.
Мікалай Прыгодзіч: Канешне, у нас ёсць так званыя кітабы. Гэта релігійныя, ці паўрэлігійныя тэксты, звычайна звязаныя з Каранам, якія пачалі у нас выкарыстоўваць найперш у XIX стагоддзі. Яны і раней былі рукапісныя, але ад XVIII не многа засталося. Таму што нашы татары, якія прыйшли яшчэ ў часы старажытных князёў - Гедэмін, Вітаўт і гэтак далей, імкнуліся да таго, каб у нас татарскае войска было. Яно лічылася дасткаткова арганізаваным, падрыхтаваным. Ім дазвалялася ў нас сяліцца, выдзеляліся такія слабодкі. У іх былі пэўныя правы, але жонкі ў іх былі беларускі. Я заўседы гавару ўслед за Нілам Гілевічам - наша мова трымаецца на жанчыне. Таму што маці спявае калыханку на якой мове? Таму мы і гаворым "матчына мова".
