Мікалай Прыгодзіч: Зразумела, што ў кожнага з нас ёсць свае любімыя слоўцы! Гэта могуць быць і беларускі, і рускія, і іншыя. Вельмі часта гэтыя слоўцы ўзыходзяць да нейкіх асабістых, характэрных чалавеку рыс. Паколькі я гісторык мовы, то мне бліжэй тыя словы, якія ўжываліся ў старажытнасці і якія маюць шанц вярнуцца ў сучасную беларускую літаратурную мову. Мне падабаецца слова “мурын”. Я ўпершыню з ім сустрэўся, калі разбіраў картатэку гістрычнага слоўніка і некаторыя іншыя помнікі. Хто мурын кажа, хто мурын, таму што не заўсёды нашыя словы ў помніках старажытнага пісьменства пазначаліся націскам. Хаця ў рэлігійных творах найперш абавязкова прысутнічалі націскі. Аказваецца, мурын - гэта негр! Сёння, калі мы з вамі гаворым “негр” ці “афрыканец”, ці “афраазіят”, ці як яшчэ, то ў нас ёсць вельмі добрае старажытнае слова - мурын! Яно не крыўднае, бо часта некаторыя словы ўспрымаюцца з пэўнай канатацыяй. Слова гэта прышло са старажытнасці, у свой час было, відаць, з арабскай мовы запазычана, кантакты ж існавалі і сёння існуюць!
Што датычыцца любімых слоў, я ўзгадваю 70-я гады, часткова 80-я гады, калі ў беларускім, украінскім, рускім і ўвогуле ўсходнеславянскім мовазнаўстве існавала такая тэорыя, як “Агульны лексічны фонд народаў СССР”. Нават канферэнцыя праводзілася ў Акадэміі навук, фарміраваўся такі асноўны лексічны састаў. Гэта словы, характэрныя для той ці іншай мовы на тэрыторыі Савецкага Саюза, і яны ўваходзілі ў агульную групу, якая была ў пэўнай ступені характэрная як гэтым мовам, так і паказвала, што словы павінны прысутнічаць і ў іншых мовах. З такіх слоў, якія адносілі туды мы, беларускія моваведы, напрыклад, - назвы нашых вакальна-інструментальных ансамбляў: “Песняры”, “Верасы”, “Чараўніцы”, “Сябры”. І сёння, калі я сустракаюся з расійскімі лінгвістамі ці проста са знаёмымі, то яны вельмі часта мне гавораць: "Приехали белорусские сябры!"
Яшчэ адно цікавае слова - "агмень". Мы вельмі доўгі час не адчувалі ў нейкай ступені навізну гэтага слова. Яно дастаткова папулярнае, выкарыстоўваецца ў многіх нашых пісьменнікаў, дарэчы, у таго ж Караткевіча, ва Уладзіміра Арлова. Яно абазначае “ніз да полымя”, “ачаг” своеасаблівы. Генадзь Цыхун лічыць, што гэтае слова, якое было ўтворана Вацлавам Ластоўскім ў 20-я гады, настолькі актыўна зафіксавалася ў дзейнасці нашых літаратараў, што, цалкам можа стаць літаратурным.
Сёння ў беларускай мове (я маю на ўвазе мову мастацкай літаратуры) існуе велізарная колькасць новых слоў, створаных самімі пісьменнікамі. Гэтыя словы стаяць нібыта на мяжы індывідуальнага ўжывання і магчымага пераходу ў сучасную літаратурную мову. Частка з гэтых слоў ужо афіцыйна ўвайшла. Тыя ж "дабрабыт", "цемрашал", "адлюстраваць" - гэтыя словы Уладзімірам Дубоўкай былі створаны.
