Усім вядома, што Каляды - гэта лепшы час для варожб. Якія цікавыя варожбы былі ў беларусаў, акрамя кідання ботаў. Вы самі займаліся варожбамі на Каляды? Збылося ці не?

Усім вядома, што Каляды - гэта лепшы час для варожб. Якія цікавыя варожбы былі ў беларусаў, акрамя кідання ботаў. Вы самі займаліся варожбамі на Каляды? Збылося ці не?

Алена Ляшкевіч: Варажылі не толькі на Каляды. Любы перыяд, які адпавядаў каляндарным пераходам, пераломам часавай мяжы, быў прыдатны для варожбы. Найбольш вядомыя варожбы калядна-купальскія. Але варажылі таксама на дзень святога Андрэя 30 лістапада (гэтыя запісы фіксуюцца больш у Заходняй Беларусі, такая каталіцкая традыцыя), калі пачынаўся каляндарны пераход паміж восенню і зімой, паварот сонца. Каталіцкая традыцыя з Адвэнтам, Каляды ўжо распачынаюцца ў канцы лістапада. Але зафіксаваны таксама варожбы на Масленіцу і на маладзік. Таксама сімволіка першага, як чалавек пабачыць першага бусла, пачуе першую зязюлю.

Каляды - гэта не выключны час для варожбы. І калі разглядаць калядную варожбу, то ёсць такі стэрэатып, што дзяўчаты варажылі на замужжа, а хлопцаў гэта не вельмі цікавіла, але гэта не зусім так. Ёсць запісы пра хлапечыя варожбы. Сямейных людзей больш цікавіла здароўе, ураджай, дабрабыт. Старэйшага чалавека цікавіла, колькі ён пражыве. А калі гаварыць пра тэхналогіі варажбы, то іх было вельмі шмат. Акрамя ботаў, калі па тым жа прынцыпе, то была такая варажба: навязваўся ключ на нітачку, спускаўся ў калодзеж, хістаючыся, і вось на момант, калі ключ датыкнецца да вады, у які бок ён хіснецца, значыць, у той бок дзяўчына пойдзе замуж.

Акрамя абутку, маглі кідаць дровы, маглі ставіць высокі кіёк і глядзець, у які бок ён упадзе. Але акрамя варожбаў, якія былі звязаны з накірункам прасторавым, былі іншыя шматлікія варожбы. Напрыклад, варожбы па прынцыпе цот ці няцот: набіранне арэхаў жменяй, ці абдыманне штыкецін у плоце, ці тыя ж дровы прынесці, палічыць колькі іх. Гэта магла быць варожба на замужжа і на шанцаванне, спраўдзіцца ці не спраўдзіцца жаданне. Гэтым займаліся людзі ўсіх узростаў.

Маглі дзяўчаты збірацца разам і пячы бліны, потым аддаваць сабакам. Чый першы блін з'есць - тая першая пойдзе замуж, і так у паслядоўнасці. А чый не з'есць - не пойдзе сёлета ці не пойдзе зусім. Калі варажба на замужжа, то можно было даведацца пра нораў будучага мужа, таксама малады хлопец ці ўдавец. Сучасная культура - гэта такая калядная варажба. Гэта практыка для дзяўчат-падлеткаў. А калі мы апытваем бабуль, яны расказваюць, што спраўдзілася, што сяброўкамі сабраліся, у якой паслядоўнасці сабака паеў бліны, у такой замуж і пайшлі, а вось чые не паеў, тая засталася.

Цi калi варожыш на адкуль i што пачуюць гэтыя дзяўчаты. Вось яны выходзiлi на ростанi, нешта крычалi, iм адгукалася рэха. Напрыклад, дзяўчына крыкнула: "Адкуль мая доля?" I нехта з яе нядобра пажартаваў, сказаў накшталт ёй нешта благое: "Ня будзе табе долi". I яна i праўда жыла такая няшчасная цi памерла ў маладосцi. Такiх гiсторый вельмi шмат.

Вядучая: А вы варожыце?

Алена Ляшкевіч: У дзяцiнстве я нешта варажыла, але што там было, не памятаю. Зараз ужо не варажу. 

 
Смотреть все выпуски

Новости