Еўропа ў чаканні: якім стане новы Еўрапарламент?

Выбарчая кампанія не падобная ні на адну з ранейшых. Як ілюстрацыя настрояў у еўрапейскім грамадстве - аб'ява на тыдні ў Аўстрыі аб забароне насіць хіджаб у пачатковых школах. 

Крызіс мігрантаў стварыў найглыбокі сацыяльны і палітычны разрыў у грамадстве. Апошнія гады - гэта галаўны боль, ад якога не дапамагаюць рашэнні цяперашніх адміністрацый у Бруселі і Страсбургу. 

І яшчэ пяць гадоў таму здавалася неверагодным, што выбары 2019-га стануць не проста кампаніяй за будучыню саюза, а за само яго існаванне. Наш карэспандэнт Андрэй Лапцёнак паспрабаваў зразумець, куды плыве карабель пад назвай "Адзіная Еўропа".

А таксама прааналізаваў задачы і функцыі Еўрапейскага парламента. А больш дакладна, часам, іх адсутнасць. І, вядома, пагутарыў з выбаршчыкамі. Чаму палітычная кампанія ёсць, а цікавасці да яе няма - прама зараз з Вены наш рэпартаж. 

Гарачы палітычны май у Еўропе. Менш чым праз тыдзень у Старым Свеце пройдзе найбуйнейшае транснацыянальнае галасаванне. Фасады дамоў, ліхтарныя слупы, прыпынкі грамадскага транспарту - усюды партрэты новых кандыдатаў у Еўрапарламент. Зрэшты, нягледзячы на багацце перадвыбарнай агітацыі,  большасць выбаршчыкаў да яе абыякавыя.

Вынікі апытання Eurobarometer шакуюць. Толькі 5 працэнтаў еўрапейцаў заявілі, што ведаюць, калі адбудуцца выбары ў Еўрапейскі парламент. А трэць грамадзян краін ЕС на іх і не збіраліся. Асноўная прычына - перакананне, што іх голас нічога не зменіць. Недавер у форме сыходнай лініі на графіку гісторыі галасавання на выбарах у Еўрапарламент. У 1979-м, калі ўвесь Еўрасаюз усяго-та дзевяць краін - яўка 60 з лішнім (61,99%). У 2014-м ужо 42 (42,54%). Ці разумее электарат важнасць гэтага палітычнага інстытута? 

Без права заканадаўчай ініцыятывы ўзровень паўнамоцтваў Еўрапарламента і ёсць для яго дрэнная рэклама. Мабыць, галоўныя функцыі: сцвярджаць праекты бюджэту ЕС, узгадняць новае ў падатках і іншых правілах і забаронах недастатковыя ў разуменні людзей, якія чакаюць вырашэння сваіх праблем. 

Расклад просты. Нацыянальныя і мясцовыя парламенты мала што вырашаюць, аддаўшы галоўныя паўнамоцтвы ў еўрапейскія цэнтры. Але прынцып аднаго акна тут буксуе. Радавы выбаршчык паняцця не мае, калі засядаюць чыноўнікі ў Страсбургу або Бруселі, і наўрад ці ўспомніць імя старшыні Еўрапейскага парламента (паводле статыстыкі, яго ведае менш за адзін з 500 грамадзян Еўропы). Куды прасцей пашукаць праўду на вуліцы. А значыць - час палітыкаў. Тых, каму зыход маючага адбыцца галасавання дапаможа змяніць еўрапейскі курс. Градус супрацьстаяння расце.

Нядаўні саюзнік Курца па кааліцыі ў парламенце, а цяпер удзельнік новага скандалу віцэ-канцлер ад ультраправай Аўстрыйскай партыі свабоды Хайнц-Крысціян Штрахе заклікае з трыбуны: "Абаронім тое, што мы любім: Аўстрыю. Рэфармуем Еўрасаюз, зыходзячы з прынцыпу перавагі нацыянальных інтарэсаў".

 Яшчэ ўчора выбаршчыкі гатовыя былі яму верыць, а ўжо сёння гавораць аб адстаўцы. Падстава - відэазапіс 2017 года, апублікаваны толькі зараз, на якім Штрахе быццам бы абмяркоўвае з жанчынай, нейкай багатай расіянкай, выдачу дзяржкантрактаў у абмен на падтрымку Аўстрыйскай партыі свабоды на выбарах у парламент. Зрэшты, адыходзіць позна. Збіты лётчык, але не эскадрылля. Пад агульным лозунгам на выбары пойдуць нацыяналісты і еўраскептыкі ўсяго кантынента.

Віцэ-прэм'ер Італіі Матэа Сальвіні, якога прэзідэнт Венгрыі Віктар Орбан назваў найважнейшым чалавекам у Еўропе сёння, павядзе за сабою цэлую армію правых Германіі, Нідэрландаў, Аўстрыі, Францыі, Польшчы, Румыніі. Нават з улікам выхаду з ЕС Вялікабрытаніі, якая на гэтых выбарах усё ж прагаласуе, і колькасць дэпутатаў-еўраскептыкаў будзе больш як трэць. Увойдучы ў саюз з часткай цэнтрыстаў, яны стануць кіруючай сілай Еўропы. Зрэшты, усім удзельнікам выбарнага марафону патрэбна высокая яўка выбаршчыка. Важнасць выбару пакідае надзею. 

Авіякампанія Lufthansa перафарбавала адзін са сваіх самалётаў Airbus A320 у спецыяльную ліўрэю. Вялікі надпіс на фюзеляжы "Скажы так Еўропе" ("Say yes to Europe") і флаг Еўрасаюза - як заклік не паддавацца цэнтрабежным сілам. Ці абміне Еўропа гэтую фазу паўраспаду эвалюцыйным шляхам?