20 гадоў бамбардзіроўкам Югаславіі

Роўна 20 гадоў таму бомбы і крылатыя ракеты паляцелі на жылыя кварталы Белграда. 24 сакавіка 1999 года ў 19:45 па мясцовым часе НАТА без адабрэння Савета Бяспекі ААН бамбардзіравала Югаславію. Незаконная ваенная агрэсія працягвалася больш як 2  месяцы. Толькі падчас налётаў з паветра загінулі амаль дзве тысячы чалавек, у іх ліку - 400 дзяцей. І гэтая ваенная аперацыя атрымала назву "Міласэрны анёл"! Спецыфічнае, трэба прызнаць, уяўленне аб міласэрнасці. Былі разбураныя шматлікія дзіцячыя сады і бальніцы, масты і дарогі. Ракеты альянса з высокатаксічным збедненым уранам тады так заразілі глебу і ваду Югаславіі, што водгаласы тых падзей адчуваюцца дагэтуль. 

Вайна ў Еўропе сарвала ўсе маскі, стаўшы тым самым пунктам адліку, пасля якога свет ужо не мог быць ранейшым. У першы раз так адкрыта былі парушаныя ўсе нормы міжнароднага права. Упершыню пасля Другой сусветнай вайны была ўчыненая дзікая крывавая расправа над незалежнай еўрапейскай дзяржавай. Паўночнаатлантычны альянс і ЗША не цікавіў ні суверэнітэт, ні тэрытарыяльная цэласнасць краіны, ні  непахіснасць яе межаў. 

Яўген Прымакоў, які ў той час узначальваў Кабінет міністраў Расіі, 24 сакавіка ляцеў у Вашынгтон з афіцыйным візітам. Яго самалёт развярнуўся над Атлантыкай і вярнуўся ў Маскву. Менавіта гэты разварот у 2007-м абвінецца тэзісамі ў мюнхенскай прамове прэзідэнта Расіі Уладзіміра Пуціна. А раздушаныя армейскімі чаравікамі гарантыі непашырэння НАТА на ўсход стануць закладам шматгадовай і дагэтуль нарастальнай канфрантацыяй паміж Масквой і Вашынгтонам. 12 чэрвеня 1999 года - у Дзень незалежнасці Расіі - на тэрыторыю Югаславіі ўвайшлі сухапутныя войскі НАТА. 

Потым будуць Афганістан, Ірак, Лівія... Новыя гучныя назвы ваенных інтэрвенцый пад сцягамі ўсёдазволенасці. Бо насамрэч, што перашкаджае бомбамі прасаваць тую або іншую дзяржаву ў любым месцы планеты, калі ў мадэлі свету ўсяго адна сіла? Па сутнасці, вайна ў Югаславіі - маніфест аднапалярнага свету на піку яго магутнасці! І з яго ўсе вынеслі свае ўрокі. Насамрэч, бамбардзіроўкі - фінал расправы над краінай. 

А пачыналася ўсё значна раней. Пачыналася з інфармацыйных укідаў. У 90-ыя гады мінулага стагоддзя былая Югаславія загразла ў кровапралітнай грамадзянскай вайне, інспіраванай звонку. Загінулі звыш ста тысяч чалавек. У нашы дні аб гэтым пішуць раманы экс-агенты ЦРУ. А падставай для пачатку першай інтэрвенцыі краін - членаў НАТА ў Югаславію стаў фэйк! Давайце ўспомнім гэтую фатаграфію. 

Летам 1992 года яе прадэманстравалі брытанскія СМІ. На здымку знясілены хлопец за калючым дротам - Фікрэт Аліч. Яго пазней назавуць вязнем канцлагера. Для шматлікіх на захадзе гэта таксама стала доказам генацыду баснійскіх мусульман. 

Фэйк гады жыў сваім жыццём. Упрыгожыў вокладку часопіса "Тайм". А ўжо ў 1995-м, асцерагаючыся нібы новага халакоста, авіяцыя ЗША, Вялікабрытаніі, Францыі, Германіі, Турцыі, Нідэрландаў і Іспаніі пачала наносіць удары па пазіцыях баснійскіх сербаў. Дарэчы, у той год самалёты ваенна-паветраных сіл ФРГ учынілі свае першыя баявыя вылеты пасля 1945 года. Як і зараз у Сірыі, вайскоўцамі быў скарыстаны белы фосфар - адзін з самых нялюдскіх відаў зброі на зямлі.

Але ўсё таемнае аднойчы становіцца відавочным. На фэйкавым фота - басніец Фікрэт Аліч. Ён, як і тысячы мужчын, хто жыў у гады грамадзянскай вайны ў Югаславіі, хаваўся і ад сербскіх апалчэнцаў, і ад баснійскіх партызан. У лагеры для бежанцаў нікога не забівалі, не катавалі. Кармілі і як маглі агароджвалі ад узброенага канфлікту. 

Менавіта таму калючкі на дроце нібы канцлагера накіраваныя не на тых, хто ўнутры, а на тых, хто знадворку. Дарэчы, зараз Аліч жыве ў Даніі. Часам дае інтэрв'ю. Для хлопца з малюначка, які падмануў свет, усё склалася добра. Для Югаславіі - не вельмі. Канчаткова краіну растапталі 20 гадоў таму - у 1999-м. І Белград дагэтуль гоіць раны.