Сёння завяршыўся афіцыйны візіт Аляксандра Лукашэнкі ў Туркменістан. Борт №1 прызямліўся ў Нацыянальным аэрапорце Мінск. Заключны дзень знаходжання беларускага Прэзідэнта ў сярэднеазіяцкай краіне адзначыўся падзеяй знакавай, да якой Беларусь і Туркменістан ішлі не адзін год. Сёння лідары дзвюх краін далі старт працы Гарлыкскага горна-абагачальнага камбіната. Як адзначыў на цырымоніі беларускі лідар, Туркменістан павінен стаць флагманам калійнай вытворчасці ў Цэнтральна-Азіяцкім рэгіёне. Іміджавы для Беларусі праект ацэнены ў мільярд долараў. Чакаецца, што на працягу трох гадоў на прадпрыемстве будуць атрымліваць амаль паўтара мільёна тон калійнай прадукцыі за год. Першую партыю - больш за тону ўгнаенняў - на Гарлыку ўжо здабылі. З падрабязнасцямі ўрачыстай цырымоніі пуску прадпрыемства-гіганта і папярэднімі вынікамі візіту беларускага лідара ў Туркменістан - Наталля Брэвус.
Для таго каб трапіць на буйное калійнае радовішча ў Цэнтральнай Азіі, нам прыйшлося ляцець з Ашхабада ў Туркменабад. Далей дабіраліся цягніком, пераезд на аўтобусе - вось такі доўгі шлях. Ноч у дарозе - і мы на месцы. Гэта раней пустыня, а зараз дзякуючы беларусам - новы індустрыяльны цэнтр Туркменістана.
Выведана радовішча паўстагоддзя таму. Але ні ў савецкія часы, ні пазней за яго не браліся. Не рызыкнулі. Ужо вельмі складана. Экстрэмальныя ўмовы пустыні, інфраструктуры - нуль, ды і глебы капрызныя. "Калійны" вопыт беларусаў апынуўся дарэчы.
Менавіта прадпрыемства "Трэст "Шахтаспецбуд" з Салігорска сыграла ключавую ролю ў будаўніцтве маштабнага аб'екта. За плячыма падземных першапраходцаў - 40-гадовы вопыт і буйныя заказы для Беларуськалія. Шматпрофільнасць прадпрыемства дазваляе будаваць як глыбока пад зямлёй, так і на паверхні. Беларусы прыйшлі ў Туркменістан яшчэ ў 2013 годзе - аб праблемных асаблівасцях грунту ў гэтай частцы краіны ведалі. Плынь падземных вод і іх высокая мінералізацыя не дазваляла працаваць у звычайным рэжыме. Прыйшлося салігорцам шукаць альтэрнатыву. Аптымальным стала ўжыванне спецыяльнага метаду глыбокай замарозкі грунту, які і дапамог выканаць праходку ствалоў шахты з найлепшай якасцю.
Новыя тэхналогіі, ужо зусім іншая эфектыўнасць, паніжэнне энергазатрат на вытворчасць. Камбінат па здабычы і перапрацоўцы калійных солей для Туркменістана - гэта новая старонка ў развіцці хімічнай прамысловасці. За апошнія 10 гадоў туркмены ўклалі ў яе 4 мільярды долараў. Праект знакавы. Таму на адкрыццё прыбылі прэзідэнты, якія амаль 8 гадоў назад заклалі капсулу ў фундамент комплексу. Вітаюць лідараў па ўсходніх звычаях - ярка і з музыкай.
У лютым ужо выпусцілі першую выпрабавальную тону калійных угнаенняў, сёння выраблена ўжо 3,5 тысячы тон. Чырвоная стужка сімвалічная. Для Туркменістана гэта азначае з'яўленне цэлай галіны ў краіне - гарнаруднай.
Вядома, гэта падзея. На адкрыцці было больш за тры тысячы гасцей. Тут усё, чым ганарыцца Туркменістан. Уся пляцоўка перад заводам выслана дыванамі - невялікая прэзентацыя таго, што называюць каларытам краіны.
На працягу трох гадоў павінны выйсці на поўную магутнасць - будуць выпускаць амаль паўтара мільёна тон калійных угнаенняў штогод. Беларусы будуць займацца суправаджэннем праекта. Афіцыйны старт рабоце кіраўнікі дзяржаў робяць разам.
Будаўніцтва рудніка і перапрацоўчай фабрыкі стала іміджавым праектам для Беларусі. Белгархімпрам быў генпадрадчыкам. Працавалі інжынірынгавыя, мантажныя арганізацыі. Выкарыстоўвалі беларускае абсталяванне і машыны - ад праходных камбайнаў да грузавікоў.
Узвядзенне камбіната ў Гарлыку толькі ўмацавала будаўнікоў, і ў прыватнасці, салігорцаў. Сёння ў трэста "Шахтаспецстрой" дзясяткі прапаноў аб будаўніцтве падземных комплексаў з розных куткоў свету. Усё гэта заканамерна, бо беларусам атрымалася захаваць тую базу, якая дасталася ад савецкага перыяду. Захавалі, сталі развіваць, - аб гэтым гаворыць Кіраўнік беларускай дзяржавы на цырымоніі
Спецыяльна для тых, хто тут працуе, узвялі пасёлак - у будучыні шахцёрскі горад. Шматлікія жыхары мястэчка адвучыліся ў Беларусі - для Гарлыкскага было падрыхтавана больш за тры з паловай сотні спецыялістаў. Магутнасць камбіната дазволіць выпускаць угнаенні і для сябе, і на экспарт.
Пляцоўка вялікая, але лідары краін не шкадуюць часу, каб убачыць важныя аб'екты на свае вочы. Тым больш што ў гэты дзень адпраўляецца першая партыя - грузавікі вязуць туркменскім аграрыям. Па чыгунцы першыя экспартныя пастаўкі ў Афганістан.
Прэзідэнты пакінулі памятны запіс у кнізе ганаровых гасцей. Але вялізнае прадпрыемства, уведзенае ў строй, само па сабе навочны прыклад таго, як амбіцыйныя праекты ператвараюцца ў рэальныя справы.
Вялікі перагаворны марафон у Туркменістане завяршыўся. Вынікам стала падпісанне пакета дакументаў і заявы прэзідэнтаў. Зразумела адно - што маюць намер прасоўваць супрацоўніцтва, будзь гэта пастаўкі ліфтаў або тэхнікі. Туркменістан можа стаць пляцоўкай для Беларусі для выхаду на трэція рынкі.
