Прэзідэнт Беларусі Аляксандр Лукашэнка сёння адказаў на самыя вострыя пытанні, якія хвалююць грамадства. У Палацы Незалежнасці адбылася нарада па актуальных тэмах развіцця краіны. Яны неаддзельныя ад сусветных праблем, дзе на першы план выходзяць менавіта нацыянальныя інтарэсы. Як гаворыцца, свая кашуля бліжэй - і на Захадзе, і на Усходзе. У полі эканамічным гэта выяўляецца новымі бар'ерамі ў гандлі. Абараняюць вытворцу ўсімі даступнымі сродкамі, а значыць, беларускім таварам прабіцца на рынкі складаней. Аднак гэта задача - стратэгічная.
Але яшчэ важней – стаўленне і сувязі. Без перабольшання - роднасныя. Паміж беларусамі і тымі ж расіянамі. Прэзідэнт падкрэслівае: "Нашы адносіны з Расіяй - гэта не бухгалтэрыя". У сярэдзіне мінулага стагоддзя нашы дзяды побач адстрэльваліся ад агульнага ворага. Не для таго, каб сёння па-брацку ставілі на калені. Мы будуем наш агульны саюз і жадаем сумленна весці справы. Вельмі проста. Але, чаму гутарка то і справа з паўтонаў пераходзіць на павышаныя. Расставіўшы кропкі, Кіраўнік дзяржавы даручае падрыхтаваць пэўны парадак дня Вышэйшага дзяржсавета. Пасяджэнне пройдзе ў Маскве.
Той жа лейтматыў - сваё, яно важней - і ў краіне. І каб гэта самае "сваё" захаваць - сёння трэба выразна разумець і знешнюю кан'юнктуру, і сваё месца ў бізнесе, грамадстве, жыцці.
Пытанні, узнятыя сёння Прэзідэнтам, - гэта і абарона ўнутранага рынку, умовы для бізнесу, і стабільнасць дзяржавы, спакой грамадства. Самая, мабыць, цытуемая заява Кіраўніка дзяржавы - Дэкрэт "Аб папярэджанні сацыяльнага ўтрыманства" адмяняць не будуць. Але тут вельмі важна, што не будуць спаганяць і адпаведны збор на працягу года. Тым, хто ўжо заплаціў, суму залічаць па выніках 2017-га або калі чалавек уладкаваўся працаваць, вернуць з бюджэту. Не пакрыўдзіць людзей - гэта аксіёма ў Беларусі. Разабрацца і ў кожным пэўным выпадку прыняць рашэнне. Спісы тых, хто ўсё-такі плаціць павінен, будуць вывераныя да 1 красавіка. Усе плацяжы - застануцца ў мясцовых бюджэтах - і даручэнне Прэзідэнта - "да капейкі пойдуць на ўтрыманне дзяцей". Пад справаздачу і адказнасць кіраўнікоў раёнаў.
На карандаш - кіраўнікам яшчэ адно - працаўладкаваць усіх беспрацоўных да 1 мая. На месцы Аляксандр Лукашэнка выедзе асабіста. Забяспечыць людзей працай і давесці сярэднюю зарплату па краіне да 500 долараў. Рэзервы ёсць.
Адлучаць сябе ад дзяржавы сёння нельга, але выказваць сваё меркаванне можна і трэба. Прэзідэнт даручае стварыць усе ўмовы для цывілізаванага дыялогу ўлады з грамадствам - у тым ліку ў пытанні правядзення масавых мерапрыемстваў. Каб пачутымі апынуліся "не крыкуны", а простыя беларусы. Мы з вамі. Каб заўважылі "не правакатараў", а праблемы людзей. І вырашалі іх. Гутарка сёння атрымалася сур'ёзная, дзяржаўная. Даручэнні - пэўныя з тэрмінамі і адказнымі.
Прама зараз - падрабязны рэпартаж ад маіх калегаў. Актуальныя пытанні развіцця краіны. Менавіта так у дакументах гучала афіцыйная назва нарады ў Палацы Незалежнасці. Гэтых самых пытанняў у апошні час і сапраўды нямала. Дэкрэт нумар тры, які выклікаў такі рэзананс у грамадстве, адносіны з Расіяй, якія ў апошні час далёкія ад духу Саюзнай дзяржавы, не меней актуальная тэма росту сярэдняй зарплаты. Словам, эканоміка, знешняя палітыка - усё тое, што актыўна абмяркоўваецца ў Беларусі. Па ўсіх, нават самых вострых пытаннях, сёння выпрацаваныя выразныя рашэнні: ураду дадзены пэўныя даручэнні.
У сусветнай палітыцы сёння ўсё часцей "руліць" правабаковы рух. Заходнія палітыкі больш канцэнтруюцца на ўнутраных праблемах. Нацыянальныя інтарэсы выйшлі на першы план. Нават глабальныя інтэграцыйныя працэсы аказваюцца на абочыне гэтага "правага развароту". Вялікабрытанія пакідае Еўрасаюз. Дональд Трамп у першы ж свой рабочы дзень у Белым доме вывеў ЗША з Трансціхаакіянскага партнёрства. Пры гэтым мільярдэр ва ўладзе лозунг "купляйце амерыканскае" назваў ледзь не сваім галоўным палітычным прынцыпам.
Падтрымлівай свае прадпрыемствы, адкрывай новыя рынкі збыту - гэтыя два пастулаты даўно ляглі ў аснову беларускай эканамічнай мадэлі. Жорсткасць у справе абароны нацыянальнай прамысловасці, рашучасць у супрацьстаянні бяздумнай прыватызацыі ў 90-ыя, урэшце, глабальная мадэрнізацыя большасці прадпрыемстваў дазволілі беларускай эканоміцы сёння існаваць як такой. Шматлікія прыклады нашых суседзяў паказвалі, да чаго маглі прыйсці, калі было б інакш. Прадукты харчавання даўно перасталі купляць за мяжой, памятаем, як вагонамі мянялі халадзільнікі на хлеб яшчэ 20 гадоў назад, вырабляем свой транспарт - запатрабаваны за мяжой грузавы, і легкавы, які набірае папулярнасць, ёсць свая сельгастэхніка, бытавая электроніка, лёгкая прамысловасць, рэфармаваная сельская гаспадарка, словам тое, што павінна мець цывілізаваная суверэнная дзяржава, а не прыдатак чыёй-небудзь чужой эканомікі.
Няма сумненняў, што эканоміка Беларусі завязана ў эканоміку сусветную, і любыя глабальныя праблемы нас датычацца самым непасрэдным чынам. Як застацца на плыву ў гэтым віры апошніх гадоў, як абараніць простых людзей, захаваць вытворчасці і рынкі збыту, куды рухацца далей - гэтыя пытанні Прэзідэнт сёння абмеркаваў з ключавымі фігурамі беларускай уладнай вертыкалі. У Палацы Незалежнасці - міністры, кіраўнік урада, кіраўнікі абедзвюх палат парламента, усе губернатары. Увогуле, менавіта тыя, ад каго напрамую залежыць наша будучыня.
Гэта май 2014 года. У Астане прэзідэнты Лукашэнка, Назарбаеў і Пуцін падпісваюць дагавор аб стварэнні Еўразійскага эканамічнага саюза. Гэтае аб'яднанне павінна было пашырыць агульны рынак да 170 мільёнаў чалавек і стаць магутным лакаматывам росту. Мэты заяўляліся амбіцыйныя, намеры добрыя, як падмурак усяго гэтага - роўныя ўмовы працы для ўсіх удзельнікаў грандыёзнага праекта.
З тых часоў прайшло тры гады, зірнуўшы на якія адгэтуль, з Беларусі, жадаецца развесці рукамі. Спадары, так не дамаўляліся. Гандлёвыя бар'еры нашых партнёраў за гэты час набылі гратэскавыя формы ў выглядзе амаль мяжы рэальнай - Расія раптам заявіла аб увядзенні памежнага кантролю з партнёрам па Саюзнай дзяржаве. Нашы харчовыя камбінаты адзін за другім атрымліваюць чорныя пазнакі ад Рассельгаснагляду, а кошт газу для Беларусі не зніжаецца да ўнутрырасійскага ўзроўню, аб гэтым накшталт жа дамовіліся, а наадварот - расце да расцэнак еўрасаюзаўскіх. У гэта складана паверыць, Масква нас паставіла на адну прыступку з Бруселем, тым самым, што не шкадуючы сіл прэсуе Расію па ўсіх кірунках, тым самым, што ўвёў сапраўдную блакаду расійскай эканомікі. Такія крокі выклікаюць расчараванне любога, хто ўсе гэтыя гады лічыў дзве краіны сёстрамі.
У двукоссях "сюрпрызы" прылятаюць у Беларусь ад нашых усходніх суседзяў з неверагоднай рэгулярнасцю, ператвараючыся ў снежны ком супярэчнасцяў.
Павялічыць цану на газ - гэтага мала, бо ёсць яшчэ нафта. Яе пастаўляюць на нашы нафтаперапрацоўчыя прадпрыемствы. Пастаўляюць, дарэчы, з кожным зараз усё менш і менш, наносячы ўдары па самых адчувальных месцах беларускай эканомікі, а галоўнае, наносячы ўдар па таму, што ў нас, у Беларусі прынята называць брацкімі адносінамі. З нечай лёгкай алігархічнай рукі беларуска-расійскімі адносінамі сталі кіраваць не простыя людзі, а замежныя прадаўцы і рахункаводы.
Зразумела, што любыя спрэчкі вырашаюцца ў гутарцы, у цывілізаваным дыялогу, да якога мы заклікаем нашых партнёраў. Прыдумляць нічога не трэба - ёсць Вышэйшы дзяржсавет Саюзнай дзяржавы, на якім можна і трэба вырашаць усе непаразуменні. Аляксандр Лукашэнка ставіць задачу - падрыхтаваць дэтальны парадак дня такога саміту.
Дбайнаму аналізу сёння была падвергнута і сітуацыя ўнутры краін, з адказамі Прэзідэнта на самыя вострыя пытанні, пытанні, якія хвалююць кожнага. Найважнейшая каштоўнасць непарушная - стабільнасць у грамадстве.
Менавіта яе згадванне выклікае часцей за ўсё ўхмылкі ў апанентаў улады, якія робяць нямала для разгойдвання сітуацыі ў краіне. Падстава для гэтага выкарыстоўваецца любая. Адна з апошніх - Дэкрэт №3. Нібыта па падручніку, напісанаму ў Егіпце, Сірыі, Кіеве, Бішкеку пытанне сацыяльнае ўмелымі рукамі было пераўтворана ў палітычнае. Простыя людзі, якія выйшлі на вуліцу, зазвычай былі адпраўленыя ў 20-ты рад колоны, якую ўзначалілі даўно сумна вядомыя людзі.
Калі яшчэ можна выказаць здагадку, што вось гэтыя маладыя людзі ў масках не знайшлі часу разабрацца ў мэтах Дэкрэта №3, для большасці з іх нашэнне балаклаў ужо амаль прафесія, то вось аб людзях з першага раду такое ўжо сапраўды не скажаш. Зразумела, яны разумеюць, чаму нарадзіўся такі дакумент, напэўна дзесьці ў глыбіні душы яны таксама разумеюць, што падаткі трэба плаціць, але жаданне панаціскаць на кнопкі, калі яно раптам узнікла, ужо не пераадолець ніколі.
Гэта кадры нашумелага расследавання Белтэлерадыёкампаніі "званок сябру". Зразумела, як бы ні спрабавалі забалбатаць ідэю фільма змагары, ён не пра тых, каго закрануў дэкрэт і хто аднойчы вырашыў выйсці на вуліцу. Ён пра тых першых радах колоны, каму па вялікім рахунку ўсё роўна, якая падстава.
Ён аб тым, хто праплачвае "народныя" пратэсты, што бывае, калі насельніцтва выкарыстоўваюць прафесійныя бунтаўшчыкі, аб тым, як гэта рабілася ў цэлым шэрагу краін, і аб тым, якую цану за гэта прыходзіцца плаціць тым, каго адсунулі ў 20-ы рад калоны. А яшчэ ён аб тым, як у імкненні заняць крэсла ля кнопак людзі пачынаюць ісці па галовах сваіх паплечнікаў.
Што тычыцца дэкрэта, то любы сур’ёзны чалавек разумее, што мэта яго была вывесці з ценю немалую частку эканомікі, аднавіць сацыяльную справядлівасць. Бо ўлады адразу заявілі - кожны выпадак разгледзім індывідуальна. І разглядалі.
Тут важна разумець: дакумент гэты не фінансавы. Маральны. Нават так - па сумленні. Мы разам будуем дарогі, паліклінікі, дзіцячыя сады, плацім пенсіі бацькам урэшце.
А хтосьці ездзіць па тых жа дарогах, ходзіць да ўрача па рэцэпт, жыве не бедна, але плаціць не прывык. У такіх ёсць час вызначыцца: легалізаваць свае прыбыткі альбо ўнесці сваю долю ў наш агульны кашалёк фінансавання дзяржвыдаткаў.
Усе нараканні і звароты грамадзян па Дэкрэце № 3 дэталёва збіраліся і аналізаваліся. Чыноўнікі высокага рангу асабіста сустракаліся з тымі, каго закранае гэты дакумент. Усё для таго, каб унесці, як гаворыцца, праўкі ад жыцця. Вызвалілі ад выплаты шмат каго, але яшчэ больш аказалася тых, хто і сапраўды, калі па сумленні, павінен заплаціць. Вось адзін з прыкладаў. У Любанском раёне Мінскай вобласці вывучылі гісторыю кожнага, дык вось 90 % тых, хто трапіў пад дзеянне дэкрэта, паспяхова працуюць, праўда, у цені.
Эфект ад дэкрэта, дарэчы, выявіўся яшчэ на стадыі яго распрацоўкі і задоўга да першых паведамленняў. 60 тысяч чалавек добраахвотна прыйшлі на біржы і кірмашы працы. Каб камфортна жыць і працаваць, шматлікія ценявыя бізнесмены паспяшаліся афіцыйна зарэгістраваць сваю справу. Сёння ўзровень беспрацоўя ў Беларусі - адзін з самых нізкіх у рэгіёне.
Так, у нашым саюзніку па ЕАЭС - у Арменіі - без працы практычна кожны пяты.
Крыху лепшая сітуацыя ў Латвіі, праўда, лічба высокая, за папярэдні год моцна не змянілася - крыху меншая за 10 %. Беспрацоўе з'яўляецца адной з галоўных прычын масавай эміграцыі жыхароў Літвы. Афіцыйна 8 % эканамічна актыўных жыхароў краіны не могуць працаўладкавацца. Беспрацоўе ў Расіі на працягу апошніх гадоў мае тэндэнцыі да зніжэння. Яшчэ 6 гадоў таму сітуацыя была такой жа, як і ў Літве. Зараз - мінус 2,5 пункта.
Валявое рашэнне Кіраўніка дзяржавы - да 1 мая вырашыць пытанне працаўладкавання ўсіх беспрацоўных, знайсці для іх рабочыя месцы. Для большасці гэта рэальны шанц павысіць узровень свайго жыцця. Бо сфер, дзе патрэбныя кадры, у Беларусі хапае. У тым жа Мінску на працах па добраўпарадкаванні горада задзейнічана дарагая тэхніка, выдаткі на куплю і эксплуатацыю якой значна перавышаюць кошт ручной працы.
Праца над удасканаленнем практыкі прымянення Дэкрэта № 3 працягваецца штодня. Колькіх людзей, столькі і лёсаў. Задача мясцовых улад - паглыбіцца ў гісторыю кожнага. Для гэтага, зразумела, трэба час. Адсюль рашэнне Прэзідэнта - тыя, хто павінен быў заплаціць збор па выніках 15-16 гадоў, рабіць гэта не будуць абавязаныя. 2017 толькі пачаўся, дзяржава адпраўляе ўсім, хто не працуе, але з якога боку ні паглядзі, павінен гэта рабіць, меседж - у вас ёсць цэлы год, зрабі свой выбар, выйдзі з ценю, плаці падаходны падатак або ў фінансаванні дзяржаўных выдаткаў прыйдзецца ўдзельнічаць праз дэкрэт.
Сацыяльная дзяржава - гэта, перш за ўсё, справядлівасць. Ніхто не стане спрачацца, што ў Беларусі нацыянальным багаццем не валодае жменька алігархаў, а астатнія працуюць на іх. Большасць беларускіх бізнесменаў - людзі свядомыя, слова "падатак" для іх святое, але большасць - гэта не ўсе, а гэта ўжо несправядліва. Складваецца парадаксальная сітуацыя - пацярпелым у такой гісторыі становіцца той, хто сумленны, пачынаючы ад дробнага індывідуальнага прадпрымальніка, заканчваючы бюджэтам усёй краіны.
Наўрад ці хтосьці стане сцвярджаць, што Беларусь - тая краіна, у якой трэба плаціць за кожны крок. Ільвіную частку выдаткаў дзяржава бярэ на сябе. Возьмем прыклад - ЖКГ. Дзяржава аднолькава кампенсуе выдаткі на квартплату і для добрапрыстойных грамадзян, і для тых, хто працуе нелегальна.
Міністэрства ЖКГ падлічыла, у Беларусі за паслугі ЖКГ мы плацім усяго каля 11 % ад зарплаты. Згодна са статыстыкай, гэта значна менш, чым у нашых суседзяў. У лідарах рэйтынгу Украіна, там на аплату камуналкі ідзе аж палова прыбыткаў. 35 % плацяць у Літве. У Польшчы на аплату ЖКУ трэба аддаць чвэрць ад сярэдняга заробку. Усё з-за таго, што ў палякаў дарагое ацяпленне, а ў літоўцаў - тэхабслугоўванне. У Расіі на аплату ЖКУ ідзе 17 % ад зарплаты, у Казахстане - нязначна менш. У Беларусі насельніцтва (паводле звестак на канец 2016) пакрывала амаль 61 % выдаткаў на жыллёва-камунальныя паслугі. Да канца наступнага года ў планах выйсці на 100-працэнтную аплату. Дарэчы, расіяне ўжо аплачваюць камуналку ў поўнай меры.
Менавіта дзяржава фінансуе і медыцыну, і адукацыю, і падтрыманне бяспекі. Толькі сацыяльныя даўжнікі сапраўды нічога за ўсё гэта не плацяць. Для іх гэта нічога не каштуе, у той час як большая частка беларусаў у агульных выдатках удзельнічае.
Агульнымі намаганнямі за сумесны рахунак Беларусь за гады незалежнасці паспяхова развівае ўсе сферы. Выдаткі на ахову здароўя дазваляюць у прамым сэнсе падаўжаць жыцці беларусам.
Паводле звестак ААН, у Беларусі жанчыны ў сярэднім жывуць 78 гадоў. Мужчыны менш - 66. Пры гэтым сярэдняя працягласць жыцця людзей ва ўсім свеце склала 71 год. Яшчэ адзін паказальны арыенцір - узровень дзіцячай смяротнасці. У нашай краіне ён нізкі - 2,9 праміле. Гэта значыць, што з тысячы малых летась памірала менш за трох. Акрамя таго, мы змаглі выйсці на натуральны прырост насельніцтва. Колькасць беларусаў стала павялічвацца ўпершыню за апошнія 20 гадоў. Летась на свет з'явілася 119 тысяч дзяцей - такой нараджальнасці ў краіне не назіралася з 1994 года.
Дзяржава чутка рэагуе на тыя сігналы, якія дае грамадства. Дэкрэт № 3 патрэбен, але раз без памылак не абышлося, сёння самы час для іх выпраўлення. Дакумент будзе падкарэктаваны. Маштабны маніторынг праваўжывання дазволіць унесці дзейсныя папраўкі.
Інавацыя ў дэкрэт, на якой прынцыпова настойвае Прэзідэнт, гэта мэтавае выдаткоўванне тых сродкаў, якія паступяць ад збораў з сацыяльных утрыманцаў. Усе гэтыя грошы будуць выдаткаваны на беларускіх дзяцей.
Пра эканомііку краіны ў цэлым сёння таксама гаварылі ў Палацы Незалежнасці. У гэтай сферы ёсць шэраг пазітыўных трэндаў, кажучы мовай фінансістаў.
У сакавіку ўпершыню за два гады золатавалютныя рэзервы Беларусі перавысілі 5 мільярдаў долараў. За кошт продажу Нацбанкам і Мінфінам аблігацый, куплі рэгулятарам валюты на біржавым гандлі, павелічэнні сусветных цэн на золата і паступленняў ад збірання экспартных пошлін на нафту і нафтапрадукты. На стабілізацыю эканамічнай сітуацыі ў краіне станоўча ўплывае і зніжэнне інфляцыі. Калі ў 14-м годзе яна была вышэйшай за 16 %, у 15-м - 12 з паловай, то па выніках мінулага года індыкатар апусціўся да 10,5 %. Запаволенне інфляцыі адбілася і на зніжэнні стаўкі рэфінансавання. Сёлета 15 сакавіка будзе ўжо трэцяя змена - з 16 % да 15 % гадавых. А падзенне стаўкі рэфінансавання ўплывае і на патанненне крэдытаў для насельніцтва і прадпрыемстваў.
Прыбыткі насельніцтва пры гэтым растуць. Кіраўнік дзяржавы чарговы раз нагадаў, што да канца года ў Беларусі сярэдняя зарплата павінна падняцца да планкі ў 500 долараў.
Давесці сярэдні заробак да 500 долараў дазволіць рост прадукцыйнасці працы ва ўсіх сферах, гавораць эксперты. Для гэтага варта прыкласці намаганні як менеджарам, так і радавым работнікам.
Прэзідэнт сёння нагадаў аб важнасці падтрымання жорсткай выканальніцкай дысцыпліны. Менавіта парадак – галоўная зарука паспяховага развіцця.
Шчырай і сумленнай – такой атрымалася сёння размова ў Палацы Незалежнасці. Абмяркоўваючы агульныя праблемы, можна знайсці лепшыя спосабы іх вырашэння. Пры гэтым важна, што ўлада вельмі добра чуе голас народа. Гэта прыкмета сталай нацыі, здольнай справіцца з любымі цяжкасцямі.
