Ва Узбекістане ў гэтыя дні сабраліся лідары дзяржаў - членаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва

24 июня 2016

Сёння навіна пра выхад Брытаніі з ЕС уразіла сусветную супольнасць, прымусіўшы ўсумніцца ў даўгавечнасці існавання Еўрапейскага Саюза. На гэтым фоне саміт ва Узбекістане, дзе ў гэтыя дні сабраліся лідары дзяржаў - членаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва, гаворыць пра пераразмеркаванне сіл на сусветнай палітычнай карце. 18 краін - удзельнікаў арганізацыі ўжо складаюць магутны эканамічны блок, дзе Беларусь паднялася да новага статусу назіральніка. І ў перспектыве будзе прэтэндаваць на членства ў ШАС. Для нас гэтая пляцоўка ўяўляе асаблівую цікавасць, асабліва з улікам яе будучага пашырэння за кошт далучэння такіх буйных краін, як Індыя і Пакістан. Недалёка і далучэнне Ірана да гэтай арганізацыі, а гэта рынак з 45% насельніцтва планеты. З Узбекістана перадае мая калега Вольга Макей.

Гаворым "Ташкент", разумеем спякоту. Сталіца Узбекістана сустракае замежныя дэлегацыі вядомым, але нязвыклым для шматлікіх кліматам. Паказчыкі тэрмометра сёння перавалілі за 30. Зрэшты, для жыхароў самага буйнога па колькасці горада Сярэдняй Азіі такая тэмпература куды больш звыклая за шматлікія заторы і дзясяткі картэжаў. Усё ж тысяча гасцей, сярод якіх 11 прэзідэнтаў, прэм'еры і міністры, кіраўнікі найбуйнейшых міжнародных арганізацый.

Зразумела, саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва - не толькі падстава абмеркаваць будучыню аб'яднання, але і магчымасць правесці сустрэчы з ключавымі партнёрамі. Таму Аляксандр Лукашэнка прыбывае ў Ташкент напярэдадні, а сёння графік беларускага лідара з самай раніцы распісаны па хвілінах.

Сімвалічна, але менавіта з сустрэчы з Сі Цзіньпінам Аляксандр Лукашэнка пачынае ўдзел у саміце. Бо павысіць статус Мінска з партнёра па дыялогу да назіральніка - ініцыятыва ў тым ліку і Пекіна. Формула адносін Беларусі і Кітая гучыць як "усебаковае стратэгічнае партнёрства".

Падмацоўваюць гэта сустрэчы першых асоб. Аляксандр Лукашэнка бываў у Кітаі 8 разоў, з візітамі Беларусь наведвалі і кіраўнікі КНР. Як вынік - супрацоўніцтва амаль ва ўсіх сферах. Прамысловасць - гэта дзясяткі гіганцкіх інвестпраектаў, тысячы новых рабочых месцаў і ўласны легкавы аўтапрам. Космас - менавіта з кітайскага касмадрома быў запушчаны першы беларускі спадарожнік сувязі, а для Паднябеснай гэта быў першы пуск касмічнага апарата еўрапейскай краіны. Фінансы - гэта льготныя і камфортныя крэдыты. Эканоміка - тавараабарот за два дзесяцігоддзі павялічыўся ў сто разоў. Парк "Вялікі камень" - будучы індустрыяльны вузел Еўропы. Для Беларусі гэта нацыянальны брэнд, для Кітая - платформа "Новага Шаўковага шляху", для свету - узор эканомікі будучыні.

Кітай - самая густанаселеная краіна аб'яднання і радзіма Шанхайскай арганізацыі. Для рэгіянальнай інтэграцыі Беларусь гатовая стаць заходнімі варотамі.

Другая пасля Кітая па колькасці насельніцтва краіна і яшчэ адзін ключавы вектар. Індыя сёння ставіць глабальныя мэты росту, дасягнуць якія немагчыма без надзейных партнёраў. У іх ліку Нью-Дэлі бачыць і Беларусь.

Аляксандр Лукашэнка наведваў гэтую краіну двойчы, а вось да нас прэзідэнт Індыі летась прыязджаў упершыню. Да 2020 года палітыкі вызначылі амбіцыйную планку тавараабароту на мільярд долараў. Перспектыва - гэта пастаўкі БелАЗаў для індыйскіх вугальных кампаній. Месяц таму адкрылі сэрвісны цэнтр. Нядаўна падпісалі пагадненні аб сумеснай зборцы ў Індыі трактароў і аўтобусаў. На чарзе - выпуск камбайнаў. Але адносінам не хапае штуршку для развіцця, скажа Аляксандр Лукашэнка на сустрэчы з прэм'ер-міністрам паўднёваазіяцкай краіны.

Індыя і Пакістан у Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва прэтэндуюць на статус паўнапраўных удзельнікаў. Пакуль афіцыйна такі ўзровень толькі ў Казахстана, Кыргызстана, Кітая, Расіі, Таджыкістана і Узбекістана. Дзве ядзерныя дзяржавы канчаткова ўвойдуць у шанхайскую сям'ю ў 2017 годзе. А пакуль Нью-Дэлі і Ісламабад фармальна значацца ў рангу назіральнікаў, сярод якіх і афіцыйны Мінск.

Гэты высокі статус Беларусь атрымала летась і ў шанхайскай сям'і стала першай цалкам еўрапейскай краінай - назіральнікам. Цяперашні саміт - першы ў гэтым у рангу, таму сумеснае фота можна лічыць гістарычным.

Загарадная рэзідэнцыя Куксарой, перакладаецца як "Зялёны палац". Тут прэзідэнт Узбекістана жыве сам і прымае гасцей саміта. Працуе ў іншым палацы ў Ташкенце. Гэты форум для Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва - юбілейны. 15 гадоў - тэрмін нібыта не вялікі, але важкі, калі ўлічваць інтэнсіўнасць пачатку XXI стагоддзя. Таму цяперашняя сустрэча - добрая магчымасць азірнуцца назад, каб пасля, ацаніўшы праблемы, упэўнена глядзець наперад. Па-ранейшаму актуальнай застаецца барацьба з сіламі трох бед: экстрэмізмам, сепаратызмам і тэрарызмам. Пра гэтыя праблемы гаворыць ці не кожны ўдзельнік саміта.

Калі канфлікты толькі памнажаюцца, важна мець надзейных і мірных партнёраў. У тым ліку і таму глабальныя гульцы да дыялогу запрашаюць і Беларусь. За апошнія гады краіна прадэманстравала галоўнае - гэта рэальныя крокі па захаванні спакою ў рэгіёне. За адным сталом - шчырыя сябры Беларусі, так скажа Аляксандр Лукашэнка пра партнёраў у аб'яднанні.

Яшчэ адзін найважнейшы кірунак - развіццё эканамічнага партнёрства. Тэрыторыі дзяржаў, якія ўваходзяць або імкнуцца стаць удзельнікам арганізацыі, - гэта 60 % Еўразіі і ледзь ці не палова насельніцтва планеты, таму сёння Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва становіцца вялізнай сілай. Але эканамічны складальнік аб'яднання належнай вагі пакуль не набраў. Прапановы па развіцці гэтага патэнцыялу гучаць ад афіцыйнага Мінска.

Статус назіральніка для Беларусі адкрывае новыя магчымасці. Бо адна справа супрацоўнічаць з краінамі на двухбаковай аснове, другая - удзельнічаць у абмеркаванні агульных праектаў. Цікавяць у першую чаргу сферы энергетыкі, АПК, транспарту і лагістыкі. На кожны пункт Беларусі ёсць што прапанаваць. Падлічана: тры чвэрці сусветнага гандлю ажыццяўляюцца менавіта праз рэгіянальныя аб'яднанні. Таму Мінск у арганізацыі статыстам быць не мае намеру.

Да актыўнага ўдзелу ў аб'яднанні сёння падштурхоўвае і геапалітычнае, і эканамічнае становішча. Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва - без малога пятая частка ВУП планеты і палова сусветных золатавалютных рэзерваў. Акрамя таго, яшчэ і цікавыя для Беларусі транспартныя і лагістычныя праекты. Вядома, арганізацыя патрабуе развіцця, тут запрашэнне да дыскусіі Мінска гаворыць аб цікавасці найбуйнейшых дзяржаў свету да хай невялікай, але ініцыятыўнай краіны. Прапановы якой хочуць пачуць.

Асноўны, выніковы дакумент сустрэчы - Ташкенцкая дэкларацыя. У ёй і вынікі 15 гадоў працы, і планы на будучыню. Тое, што шлях выбраны правільны - пацвярджае цікавасць да аб'яднання. Індыя і Пакістан сталі яшчэ на крок бліжэйшымі да папаўнення "шанхайскай шасцёркі". Кропку ў гэтым пытанні паставяць у наступным годзе ў Астане. На чарзе - Іран. Прэзідэнты зацвердзілі і дарожную карту на найбліжэйшыя 5 гадоў па рэалізацыі стратэгіі развіцця арганізацыі да 2025 года. Адзін з галоўных яе пунктаў - прыярытэт гандлёва-эканамічных адносін. Ну а старшынства ў аб'яднанні перайшло нашаму партнёру па еўразійскай інтэграцыі - Казахстану.

Няпростая глабальная эканамічная сітуацыя падштурхоўвае да аб'яднання намаганняў. І нават не столькі ў двухбаковым фармаце паміж краінамі, колькі ў рамках узаемадзеяння інтэграцый. Як прыклад, такое супрацоўніцтва можа быць па лініі - Шанхайская арганізацыя супрацоўніцтва і ЕАЭС. Большая частка кантынента атрымлівае рэальную магчымасць скласці разам сыравінныя рэсурсы, чалавечы капітал і вялізную ёмістасць унутранага рынку. І ў будаўніцтве такой новай Еўразіі Беларусь гатовая актыўна ўдзельнічаць.