Саміт Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. Платформа стабільнасці

Саміт кіраўнікоў дзяржаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва ў Бішкеку выразна вызначыў і задэклараваў прынцыпы стабільнасці і бяспекі нашага, можа, і не цудоўнага, але новага свету. І ўсе мы сталі сведкамі, як у кампаніі лідараў  моцна і, што больш важна, актуальна прагучаў голас Беларусі. Не згубіўшыся ў хоры, мы акрэслілі, якім хочам бачыць шлях агульнага развіцця.

Каб зразумець, як рухацца далей, варта азірнуцца назад. Біпалярны свет пасляваеннага ўзору адкрыта пакутаваў ад недахопу... даверу. Але быў, як ні дзіўна гэта гучыць, у жалезнай заслоны між двух палюсоў і адзін плюс. Быў ён у прастаце карціны. У двухколерным, чорна-белым або, дакладней, чырвона-сінім свеце было дакладна вядома, хто ты. Досыць было зірнуць, хто твой сябар. Але нішто не вечна ў гэтым свеце, нават халодная вайна. Як чорна-белае кіно ў момант стала шматколерным, так і палітычная карта планеты заззяла новымі фарбамі.

На цяперашняй карце мы бачым ужо не прамое супрацьстаянне дзвюх ідэалогій, але складанае супрацьборства ваенных, палітычных, эканамічных інтарэсаў розных краін і бакоў. Прычым унутры блокаў ва ўсіх удзельнікаў могуць быць і ў любы момант будуць свае мэты. Як гаворыцца, ёсць час раскідваць камяні, а зараз надышоў час камяні збіраць.

Тыя самыя камяні, якія россыпам прыціскаюць палітычную карту свету і цягнуць яе, усіх нас, уніз. Канфлікты, як пацеркі, рассыпаныя па планеце, і глядзець на такое палатно з боку можна з цікавасцю, але важна разумець, што ў кожным з пазначаных крывёй месцаў жывуць людзі. Выжываюць людзі.

І яны ніколькі не вінаватыя ў тым, што ў нейкі момант менавіта ў іх доме, на іх радзіме  загарэлася. Проста адзін вялікі сусветны, але не мірны, гулец вырашыў гэтым разам тут або тут скарыстацца сітуацыяй і задаволіць свае няясныя эканамічныя жаданні. Дык вось зрабіць свет больш чыстым і празрыстым - гэта галоўная задача Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва.

Каб загасіць гарачыя спрэчкі, свету не патрэбен жандар. Свету патрэбна гутарка на роўных, дыскусія ўсіх з усімі. Для гэтага калісьці і была створаная Арганізацыя Аб'яднаных Нацый, якая зараз, на жаль, не можа пахваліцца эфектыўнасцю. Сучасная размова пра бяспеку, ды і не толькі пра яе, змушана будзе іншай. Магчыма, такой, як сфармуляваў беларускі лідар.

За два дні ў Бішкеку, можна сказаць, была напісаная новая глава палітычнай хрэстаматыі сучаснасці. Беларусь як геаграфічны цэнтр, дазорца на мяжы палітычных сістэм, нашмат больш востра адчувае неабходнасць у мірным дыялогу. Таму ініцыятывы нашай краіны чуюць і цэняць партнёры. Бо мірны голас афіцыйнага Мінска - гэта свайго роду брэнд у тэматыцы. Напрыклад, давайце паслухаем, як выказванне Беларусі ацанілі ў Маскве.

Стабільнасць і бяспека - вось што насамрэч адзіна важнае. І голас арганізацыі, якая аб'ядноўвае палову свету, нельга не слухаць. Асабліва калі гавораць пра свет у цэлым! Занадта ўжо высокія стаўкі. Вышэй - толькі чаканні. Свой погляд на падзеі ў Бішкеку, па-над прыватнасцямі, толькі пра глабальнае - ад Глеба Лаўрова. 

Ёсць пад небам, у якім лунаюць флагі, пад небам на гэтай нашай агульнай зямлі  такія зямныя справы, у якіх любое рашэнне, размова, невялікі крок насустрач - ужо птушка. Тая сініца ў руках. І ёсць людзі на нашай зямлі, якім у справе агульнага міру, у майстэрстве дыпламатыі сініцы - мала. Добра што ёсць! Бо нам усім, кожнаму, жыццёва патрэбен журавель. Сімвал пільнага спакою. І свет сёння як, можа, ніколі чакае. Міру. Без вайны.

І тое, што на тыдні знайшліся, знайшлі адно аднаго людзі, якія ўмеюць рабіць дакладныя крокі насустрач, тыя, хто ўмее гаварыць і дамаўляцца, хто імкнецца да міру без перашкод, без монапалярнага ціску або санкцый, хто ідзе да адкрытага дыялогу пад бязмежным-бязмежным небам, можа быць, гэта і было найважнейшым. Не толькі для тыдня. Бо свет, як ні круці глобус, адзін.

Кыргызстан, Казахстан, Кітай, Расія, Таджыкістан, Узбекістан, Індыя і Пакістан - аснова і база Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва. А акрамя, ёсць і Афганістан, Іран, Манголія. І ёсць Беларусь. Дзейныя назіральнікі, суразмоўцы і незаменныя ў сваёй унікальнасці дзяржавы ў шанхайскай сям'і. Сярод партнёраў - ключавая для палітыкі ЕС і НАТА Турцыя, і найважнейшыя для шэрагу структур краіны, як Арменія і Азербайджан. І Ізраіль і Егіпет, якія падалі заяўку на статус назіральніка, і В'етнам, які расце, і стратэгічныя Катар і Бахрэйн. Кола ўзаемапаважлівага і вельмі ўзаемавыгаднага шанхайскага дыялогу расце! Бо тут гавораць на розных мовах. Але гавораць. Пра важнае. Для ўсіх. Таму што тут чуваць голас больш як паловы насельніцтва Зямлі з сумарным ВУП за 20 трыльёнаў, гэта калі ўсе разам. І галоўнае - з неабмежаваным патэнцыялам. Гэта калі ўсе разам!

Нядзіўна, што за цяперашняй сустрэчай дванаццаці кіраўнікоў сачылі паўтысячы толькі акрэдытаваных журналістаў. Зрэшты, тут любыя лічбы толькі адлюстроўваюць і не вычэрпваюць адзіны факт: сустрэча кіраўнікоў такой структуры - гэта тое, што каштоўна назіраць. Усім.

Зрэшты, глабальны маштаб, неверагодны ўзровень выклікаў і амаль надзвычайны ўзровень пагроз, роўна як і адлегласці паміж сталіцамі,   не аддаляюць народы і лідараў адно ад аднаго. Насупраць. Двое або больш насупраць адно аднаго за сталом перамоў - гэта значыць побач. Значыць, гаварыць не павышаючы голас. Нават пра тое, пра што журналістам варта крычаць. Быццам у буру!

Але на палях бішкекскага форуму не сеюць вецер, і значыць, пажынаць бур не збіраюцца. Наадварот. Тут разам збіраюць, схіліўшы адно да аднаго галовы, рацыянальныя зерні ў супрацоўніцтве краін. Такая сустрэча на палях была ў Аляксандра Лукашэнкі з Уладзімірам Пуціным. Лідар Расіі на ёй быў запрошаны да нас на II Еўрапейскія. Зрэшты, і не гульнявых - сур'ёзных - тэм у адносінах двух прэзідэнтаў хапала. Паглыбленне інтэграцыі ў Саюзнай дзяржаве - гэта той яшчэ дыпламатычны марафон.

З кіраўніком іншай нашай постсавецкай краіны - Узбекістана - Шаўкатам Мерзіёевым прайшліся па дарожнай карце тэм. Тут  жа ўмовіліся ўзаемна паскорыцца. Падрабязнасці пры сустрэчы. Падчас візіту ўзбекскага лідара.

З афіцыйным візітам падчас маючага адбыцца спартыўнага форуму чакаем і кіраўніка Таджыкістана Эмамалі Рахмона. Свята ў духу алімпізму стане самітам і дыпламатычным. Не адзін рэкорд кошту агульных спраў будзе біты!

Цалкам алімпійская, хоць, хутчэй, і тытанічная праца - у рабоце з Афганістанам. Прэзідэнт Ашраф Гані ў гутарцы адзначыў, што пакуль раней абумоўлены ўзровень не ўзяты. Ключавое слова - пакуль. Але шукаць магчымасці для сумесных вытворчасцяў будзем! І агульная перамога прыйдзе.

Вялікія чаканні ад узаемадзеяння і з Пакістанам. 200-мільённая краіна - выдатны рынак для беларускай сельгаспрадукцыі, не аранае поле для нашай аграрнай тэхнікі. Ісламабад мае патрэбу і ў вопыце запуску ліній перапрацоўкі, каб - як у нас! Усё гэта даручана абдумаць спецыялістам. Пасля чакаем прэм'ера Пакістана Імрана Хана. Візіт таксама запланаваны на сустрэчы.

Нарэшце, нечуваны ў плане багацця перспектыў шлях у Індыю вызначым па трох-чатырох маршрутах. Індыйскі прэм'ер Нарэндра Модзі, гутарачы з Аляксандрам Лукашэнкам, дарэчы, таксама прыняў запрашэнне наведаць Беларусь. І, бачыцца, шматгадовы, з савецкіх часоў, вопыт супрацоўніцтва, які ўжо і сёння прыносіць добры плён, намі будзе абноўлены і пашыраны. І ўсё гэта вынікі кароткага, але ёмістага дыялогу на бішкекскіх палях.

І яшчэ аб сяброўстве. Мінск і Пекін, Лукашэнка і Сі - гэтая сувязь праверку часам і адлегласцю прайшла! Тут - як у фільме. Прапанова сябраваць дамамі, а жылі лідары дзвюх краін і на саміце па суседстве, па-суседску ж перайшло ў прапанову сябраваць сем'ямі. Даўно. Таму і падарункі - з дома. Ды і краіны вымяраюць агульныя праекты нават не грашыма. На новым Шаўковым шляху мы - наймацнейшая нітка, якая злучае Паднябёсную з захадам Еўразіі. І на ліпеньскім форуме ў індустрыяльным парку мы чакаем Сі. Не як госця. Тут ён будзе адчуваць сябе як дома. Вось і кітайскі журавель, што наш бусел - сімвал дома, сімвал міру. Яго - шматгадовы, дзейны мір - чакаем і будуем!

Такімі двухбаковымі, сямімільнымі крокамі мы, усе разам, толькі і можам наблізіць агульнае лепшае заўтра. Са свабодным рухам тавараў, паслуг, капіталаў і рабочай сілы. Для міру і агульнага кантынента - Еўразіі.

Кантынент вялізны, а адыходзіць няма куды, ды і нельга. Выклікі, якія стаяць перад краінамі Шанхайскай арганізацыі, занадта вялікія. Нават для плечаў гігантаў, калі па адзіночцы. Ды і ніводны рэгіён наогул не спакойны сёння. Праблемы з міграцыяй у Заходняй Еўропе і Паўночнай Амерыцы, з палітыкай - у Паўднёвай. Афрыка ў рабстве ў посткаланіяльнай парадыгмы. Блізкі Усход - гарачае месца планеты ўсёй. Інцыдэнты ў Армузе сталі палівам у раздзіманні пажару ў свеце ісламскім. ЗША і Кітай на грані эканамічнай вайны. Усё гэта - следства краху сістэмы, дзе ААН была краевугольным каменем бяспекі.

І, можа быць, роля сярэдніх па памерах краін менавіта, каб данесці да глабальных ігракоў тое, як важна ім не заіграцца. І Беларусь прапаноўвае Шанхайскай арганізацыі, створанай як ахоўны механізм ад тэрарызму, сепаратызму, экстрэмізму, наркатрафіку, знаходзіць і ўзвышаць свой, наш, голас у ААН у абарону міру па ўсім спектры. Але і іншым - не маўчаць!

Беларусы - мірныя людзі. Гэта наш дэвіз, наш капітал. І, тым больш, нашы мірныя ініцыятывы запатрабаваныя ў перыяд, калі монапалярны свет з боем саступіў месца новаму абрысу палюсоў. Значыць, фундаментальны "Хельсінкі" саступіць "Хельсінкі 2.0" і, магчыма, на гэтым саміце ў Бішкеку ўжо саступае і "Хельсінкі 2.0.1". Бо прапанаваная Прэзідэнтам "сустрэча сустрэч" магла б адказаць не толькі на пытанні мінулага, але стварыць контур будучай бяспекі ў свеце кібер-, бія-, фінансавых пагроз. Пры гэтым нельга забываць існуючых, у тым ліку - рэгіянальных бед. Напрыклад, войны ўсіх з усімі ў Афганістане - на поўдні Шанхайскай арганізацыі. З моцнымі аргументамі згодныя і наймацнейшыя палітыкі.

Так у чым жа шукаць фундаментальны адказ на палітычныя, ваенныя, экзістэнцыйныя выклікі. У эканоміцы! Не ў вечна канкурэнтнай, але заўсёды ахвотна кааперацыйнай, якая ў рэгіёне ўплыву шанхайскай сям'і вызначыла магістральным шлях агульны. У тым ліку - Шаўковы.

Але агульны для ўсіх шлях не азначае адсутнасці выбару дарог для развіцця кожнага ўдзельніка. Не! Разам мы багатыя індывідуальнай разнастайнасцю! І так! Унікальныя таленты робяць нас, калі разам, то ўніверсальнымі ў цэлым!

Дыпламатыя - мастацтва выхаду з крызісу. А яшчэ кампраміс. Каб ад крызісаў сыходзіць. Гэта ўменне рабіць свае крокі насустрач, не парушаючы агульнага рытму.

І пры гэтым не таптацца на месцы! Бо дыпламатыя - яшчэ і майстэрства бескампраміснага ажыццяўлення агульнай з саюзнікамі мэты. Асабліва, калі вашай, нашай, агульнай мэтай з'яўляецца мір. Жыццё. Усіх. Кожнага. Аб гэтым пасля дыялогу з усімі дамовіліся кіраўнікі васьмі краін - членаў Шанхайскай арганізацыі. А выйграем усе. У шанхайскай сям'і. У рэгіёне. На кантыненце. У цэлым свеце. У адным на ўсіх свеце!

Дзяржавы - члены Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва лічаць важным выкарыстаць патэнцыялы краін рэгіёна, міжнародных арганізацый і шматбаковых аб'яднанняў у інтарэсах фарміравання ў Еўразіі прасторы шырокага, адкрытага, узаемавыгаднага і раўнапраўнага супрацоўніцтва ў мэтах забеспячэння надзейнай бяспекі і ўстойлівага развіцця.

З Бішкекскай дэкларацыі Савета кіраўнікоў дзяржаў - членаў Шанхайскай арганізацыі супрацоўніцтва

Яны сустрэліся. Пад чыстым і яркім, і агульным небам. На гасціннай зямлі. І яны гаварылі. І ўвесь свет убачыў іх. Іх адкрытасць. Іх прыязнасць. Іх міралюбнасць. Важна, што свет убачыў. Больш важна толькі, каб свет пачуў! Прыслухаўся да голасу розуму. І да голасу міру. І вось аб гэтым у голас, ва ўнісон у "Галоўным эфіры", у эфіры навін гаварылі разам і шматлікія: і Глеб Лаўроў, і Ілона Красуцкая. Бішкек - Мінск. І яшчэ Шанхай і Масква, і Пекін, і Нью-Дэлі, і Тэгеран, і Ісламабад. І далей, хочацца верыць, усюды!