Прэзідэнт уручыў дыпломы дактароў навук і атэстаты прафесараў

23 января 2020
Чаго чакае краіна ад навукоўцаў? Падставай шчыра пагаварыць на гэтую тэму стала сённяшняя цырымонія ў Палацы Незалежнасці. Прэзідэнт уручыў дыпломы дактароў навук і атэстаты прафесараў тым, хто прысвяціў сваё жыццё адкрыццям у самых розных сферах:  медыцыне, энергетыцы, машынабудаванні, эканоміцы, клімаце і адукацыі. Акцэнт ад Кіраўніка дзяржавы гучаў проста:  ваша праца прыкметна, але спачываць на лаўрах сёння нельга. Свет імкліва змяняецца. Унёсак навукоўцаў у эканоміку і развіццё  як ніколі важны. Патрэбны распрацоўкі, якія можна прымяніць на справе. Рэвізія навуковай сферы  не за гарамі. Напярэдадні Дня беларускай навукі гаварылі не толькі пра поспехі, яны, безумоўна, ёсць, але і пра тое, што хвалюе прадстаўнікоў інтэлектуальнай сферы. Пра навуку, якая нам жыць дапамагае,  Наталля Брэвус. 

Аксана Прыбушэня  - акушэр-гінеколаг, але ўжо больш за 12 гадоў займаецца менавіта генетыкай. Кансультуе будучых бацькоў  у цэнтры "Маці і дзіця". Усе цяжарныя праходзяць абавязковы скрынінг, каб даведацца, ці ўсё ў парадку з дзіцем. Жанчыны адважваюцца на дзяцей усё пазней. Многія, марачы стаць бацькамі, ідуць на ЭКА. Таму і двайняты-трайняты  ўжо не рэдкасць. Таму і праблем хапае. Часам парокі развіцця прымушаюць бацькоў рабіць нялёгкі выбар. 


Дасягненні прэнатальнай дыягностыкі


Калі раней дыягназ генетыкаў станавіўся прысудам для будучых бацькоў, то сёння ёсць рэальны шанец і ў няпростых сітуацыях нарадзіць здаровага малыша. Важна, што неабходныя малекулярныя даследаванні, у адрозненне ад шматлікіх іншых краін, у нас праводзяць бясплатна. Школа беларускай генетыкі славіцца яшчэ з савецкіх часоў. Гэтая аснова плюс сучаснае абсталяванне дазваляюць дапамагаць бацькам і прасоўваць навуку. Сёння ўжо да нас імкнуцца трапіць па вопыт з Украіны або Казахстана, напрыклад. Менавіта за распрацоўкі па прэнатальнай дыягностыцы генетык Прыбушэня атрымала навуковую ступень доктара медыцынскіх навук. 

Працэнтаў 20 навуковых прац абараняецца як раз  па медыцыне. Таму і ўрачоў сёння ў Палацы Незалежнасці было нямала. Але не толькі яны праходзяць жорсткае сіта беларускага ВАКа. Людзі будучыні,  так гавораць пра навукоўцаў. Бо яны зазіраюць у заўтрашні дзень. Што там  пандэмія штучнага інтэлекту, палёты на Марс, чыпы ў руках… Яны працуюць над тым, што для звычайных людзей пакуль гучыць як фантастыка. Хоць, здаецца, час такі імклівы, што тое, што сёння яшчэ было ідэй, заўтра стане нашай звычайнасцю. І хто раней мог падумаць, што ўсё наша жыццё зможа змясціцца ў малюсенькі смартфон.

Інтэлект нацыі і традыцыі   - гэта тыя самыя сілы, якія сілкуюць краіну. З гэтых слоў Прэзідэнт пачынае размову з навукоўцамі. З года ў год Аляксандр Лукашэнка імкнецца захоўваць гэту традыцыю  - напярэдадні Дня беларускай навукі мець зносіны з тымі, хто яе ўслаўляе. 


Цырымонія ўручэння дыпломаў доктара навук і атэстатаў прафесара


З рук Кіраўніка дзяржавы наваспечаныя дактары навук і прафесары атрымалі дыпломы і атэстаты, якія зараз пацвярджаюць іх высокі статус. Гэта наватары, чые пошукі ўплываюць на наша жыццё, на аўтарытэт краіны і, калі хочаце, палітычную вагу на сусветнай арэне. У чым беларусы моцныя? Інфармацыйныя і касмічныя тэхналогіі, фізіка, машынабудаванне, аграпрамысловыя і біятэхналогіі, медыцына. Навукоўцы, вядома, рыхтаваліся да размовы, але Аляксандр Лукашэнка просіць шчыра пра тое, што хвалюе ў інтэлектуальнай сферы. 


Прэзідэнт абмеркаваў з навукоўцамі будучыню навукі


З аднаго боку, жорсткі падыход Вышэйшай атэстацыйнай камісіі дазваляе адбракоўваць капіпаст і тое, што і навацыямі не назавеш. З другога -   як застрахавацца ад прафесійнай рэўнасці ў вузкіх навуковых колах? Прэзідэнт, выступаючы за справядлівасць, прапануе падумаць  аб варыянтах падачы апеляцый -  ці варта скардзіцца таму, хто табе ўжо адмовіў у атэстацыі. 


Штучны інтэлект для машынпрама


Наваспечаны прафесар Пашкевіч не скардзіцца. Яго распрацоўкі  ў дапамогу інжынерам. Калі крыху спрасціць,  размова аб праграме, якая дапамагае больш дакладна будаваць ліфты або тэхніку, напрыклад. Сапраўдны штучны інтэлект для машынпрама. 

Гэта ўсё добра, але свет не стаіць на месцы,  змяняецца імкліва. Інавацыі  заўсёды аснова сур'ёзных зрухаў у нашым жыцці. У Беларусі гатовыя песціць навуку,  апошнія рашэнні Кіраўніка дзяржавы як раз з гэтай серыі:  матэрыяльныя стымулы для навукоўцаў. Яны матывуюць. Пры гэтым Прэзідэнт зазямляе навукоўцаў. 


Навукоўцы рыхтуюць меры па барацьбе з наступствамі змянення клімату ў Гомельскай вобласці

Пра надвор'е таксама гаварылі. Аляксандр Лукашэнка  які раз дакараў сіноптыкаў за няправільныя прагнозы. Ад іх дакладнасці часам многае залежыць, як і ў цэлым ад клімату. Апошнія гадоў пяць рэальна глабальнае пацяпленне,  што ўжо само па сабе рызыка рознага пагоднага экстрыму. Невыпадкова Генеральны сакратар ААН Гутэрыш выказаўся ўжо вельмі метафарычна, назваўшы кліматычныя змяненні адным з "вершнікаў апакаліпсісу". 

Без фундаментальнай навукі, вядома, ніяк. Але ці варта ёй захапляцца? Не адрывацца ад рэальнасці, а думаць пра канкрэтную карысць для людзей. Такі акцэнт гучыць ад беларускага лідара. Шматлікія навукоўцы сёння імкнуцца дзейнічаць менавіта ў тым ключы. 


Галоўныя пытанні адукацыі: чаму і як вучыць?

Было прыкметна, што размова з першым прарэктарам БДУ закранула Прэзідэнта за жывое. Вось ужо колькі гадоў у фокусе ўвагі раней дэкана прэстыжнага мехмата  галоўнае пытанне:  як зрабіць навучанне ў ВНУ эфектыўным?  Профільнага міністра Карпенку  гэтым разам закранула па датычнай, але Прэзідэнт дакладна даў зразумець,  што пытанні адукацыі адсоўваць на другі план ён не дасць. 

Фон гэтай сустрэчы святочны, але Прэзідэнт абяцаў, што да размовы з інтэлектуальнай элітай яшчэ вернецца. Так і гучала, што  трэба часцей сустракацца  і для зносін, і для кантролю.  Здаецца, размова атрымалася менавіта такой, як хацелі яе ўдзельнікі -   шчырай і цалкам канкрэтнай,  прайшліся па ўсіх вострых пытаннях. Але наперадзе свята  - Дзень беларускай навукі, таму чаяваннем нефармальная частка не абмежавалася. Ёсць падстава падняць і сімвалічны бакал шампанскага,  як гаворыцца,  за прагрэс ва ўсіх сферах.